قطب ها در سیاره های دیگر غیر از زمین | قطب های زیبایی

به تازگی در یکی از بلاگ های محبوبم، تصویری با عنوان "تصویر ستاره شناسی روز" باعث شد متوجه شوم سیاره ما زمین دارای یکی از کسل کننده ترین و ملال آور ترین قطب ها را در بین قطب سیارات دیگر در منظومه شمسی است. قطب شمال و قطب جنوب در زمین، یک قسمت سفید، معمولی و بدون هیچ ویژگی خاص می باشد که پر از برف و یخ است. اما قطب ها در سیاره های دیگر شکل ها و ویژگی های منحصر به فردی دارند که آنها را با زمین و با یکدیگر مجزا می سازد. برای آشنایی با شکل خارق العاده قطب ها در سیارات دیگر غیر از زمین، با این مطلب همگردی همراه باشید:

قطب سیارات دیگر: قطب شمال در سیاره مریخ

در مقایسه با قطب شمال بر روی زمین، قطب شمال سیاره مریخ (بهرام یا مارس) به این شکل است (تصویر زیر). بخش های مارپیچ و حلزونی اطراف قطب که به رنگ لاته هستند، در حقیقت، دی اکسید کربن منجمد هستند که هر زمستان، خارج از اتمسفر سیاره مریخ جمع می شوند و سپس روی بخش های یخ زده تشکیل شده از آب و یخ ته نشین می گردند.لایه دی اکسید کربن نزدیک به یک متر ضخامت دارد. شکل حلزونی این لایه توسط باد های قدرتمند فروسوی که به علت چرخش سیاره به دور قطب می چرخند به وجود می آید. این تصویر یکی از تصاویر بی شماری است که در ماموریت های ناسا گرفته شده و مساحتی در حدود یک میلیون کیلومتر مربع را پوشش می دهد.

قطب سیارات منظومه شمسی: قطب جنوب در سیاره مشتری

قطب سیارات دیگر منظومه شمسی نیز قطب های جالب و خوش شکلی دارند. در ماه می سال گذشته، ناسا تصویری از قطب جنوب سیاره مشتری (ژوپیتر) را که توسط فضاپیمای جونو Juno گرفته شده بود منتشر کرد. این تصویر (تصویر زیر) طوفان های بسیاری را در اندازه های سیاره زمین نشان می دهد که در اطراف قطب می چرخند؛ طوفان های بسیار قدرتمند که در یک گوشه جمع شده و به روی هم می وزند. این تصویر از فاصله 52 هزار کیلومتری گرفته شده است. هر کدام از دایره ها نزدیک به 1000 کیلومتر قطر دارند.
دایان براون، مدیر اجرایی برنامه جونو می گوید : "ما در عجبیم که این اشکال چگونه شکل گرفته اند، موقعیت آنها چقدر پایدار است و چرا قطب شمال سیاره مشتری (ژوپیتر) شباهتی به قطب جنوب آن ندارد. برای ما سوال است که آیا این یک سیستم دینامیک است و آیا ما در حال مشاهده یک مرحله از آن هستیم و قرار است تا سال آینده ناپدید شود یا این که یک موقعیت پایدار است و این طوفان ها در حال چرخیدن به دور هم هستند !؟"

قطب سیارات دیگر: قطب ها در سیاره زحل

زحل نیز یک سیاره خارق العاده است. قطب های این سیاره حلقه دار اصلا به قطب های هیچ کدام از سیاره های منظومه شمسی شباهت ندارند. در اطراف قطب شمال زحل، یک توده ابر پایدار به شکل شش ضلعی وجود دارد که اضلاع آن از قطر کره زمین بلند تر هستند. این ابر در یک دوره ده ساعت و نیمه به دور سیاره می چرخد. در این توده شش ضلعی، ساختار های متنوع ابر به چشم می خورند. در مرکز این شش ضلعی، یک گردباد عظیم با نقطه ثقلی 50 برابر بزرگ تر از متوسط نقطه ثقل گردباد ها بر روی زمین وجود دارد. سپس گردباد ها و گرداب های کوچک تر متعددی وجود دارند که به دور گردباد مرکزی می چرخند. بزرگ ترین این گرداب ها حدود 3500 کیلومتر وسعت دارد. این شش ضلعی تنها در قطب شمال سیاره زحل دیده می شود.
در سال های اخیر، این شش ضلعی در حال تغییر رنگ از آبی به طلایی دیده شده است. ستاره شناسان مطمئن نیستند چرا رنگ آن تغییر یافته است؛ اما احساس می کنند این قضیه به طرز تابیدن شعاع های خورشید بر این سیاره و حضور خرده ریزه های مه دود در آن بخش مربوط باشد.

قطب سیارات منظومه شمسی: قطب جنوب در سیاره نپتون

آخرین ایستگاه مطلب امروز ما سیاره نپتون می باشد. با این که یک تصویر از این سیاره در طیف مرئی، هیچ چیز خاص و غیر معمولی را نشان نمی دهد، وقتی ستاره شناسان از اشعه مادون قرمز استفاده کردند، متوجه یک نکته عجیب شدند. قطب جنوب این سیاره به اندازه ده درجه سانتیگراد از سایر نقاط آن گرم تر است. دمای میانگین در سیاره نپتون، حدود 200 درجه سلسیوس می باشد؛ بنابراین قطب جنوب همچنان سرد است، اما به اندازه ای که گاز متان از قطب ها قرار کند و به اتمسفر سیاره انتقال یابد گرما دارد. این فراوانی گاز متان در اتمسفر است که باعث شده است رنگ آبی یکی از ویژگی های خاص این سیاره باشد.
سیاره نپتون، دارای یک محور خمیده (با انحرافی معادل 28 درجه در مقایسه با انحراف 23 درجه ای محور زمین) است؛ بنابراین نپتون نیز همانند زمین دارای یک فصل تابستان گرم و یک زمستان سرد و دو فصل انتقالی مشابه زمین است. اما یک تفاوت عمده با زمین دارد؛ نپتون در طول 165 سال زمینی یک بار به دور خورشید می گردد و بنابراین هر فصل آن حدود 40 سال زمینی به طول می انجامد. در چند دهه گذشته، در نیم کره جنوبی نپتون، فصل تابستان بوده است. قطب جنوب این سیاره، تنها بخش آن است که به طور مداوم در طول تابستان در معرض شعاع های نور خورشید بوده است؛ بنابراین گرم ترین جای این سیاره به شمار می رود. سایر بخش های این سیاره به این دلیل که زمان طولانی در آفتاب نمی ماند و هر هشت ساعت در معرض نور خورشید قرار می گیرد و سپس بیرون می آید، به اندازه کافی زمان برای گرم شدن ندارند.