نسخه خطی قرآن کریم با قدمت 900 سال و متعلق به دوران سلجوقی رونمایی شد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، نسخه خطی قرآن کریم با قدمت 900 سال و متعلق به دوران سلجوقی رونمایی شد.

در این آیین رونمایی که در مرکز همایش های بین المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد، علی رواقی قرآن پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با ارائه توضیحاتی درباره تفسیرها و ترجمه های قدیمی که از قرآن کریم وجود دارد، به حوزه های جغرافیایی که این تفسیرها نوشته شده اند، اشاره کرد و درباره این نسخه خطی قرآن کریم که رونمایی شد، گفت: براساس شواهد و بررسی ها قدمت این نسخه فراتر از قرن ششم هجری قمری نیست و نسخه با ارزشی بشمار می آید که به همت کتابخانه ملی خریده شده است.

متن کتاب حدود 580 صفحه است که حدود 80 صفحه از آن را خوانده و بررسی کرده ام، این نسخه براساس خوانشی که داشتم در حوزه زبانی مرکز ایران یا رازی نوشته شده است. نمونه دیگر تفسیر طبری قرآن گونه ماوراءالنهری است. نسخه دیگری هم داریم که به حوزه های دیگر زبانی مرتبط است و در سالهای قبل مورد بررسی قرار گرفته اند.

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز به عنوان دیگر سخنران این آیین اظهار کرد: طبیعی است در چنین روزی کتابخانه ملی باید علمدار ترویج کتابداری و کتاب خوانی باشد. این نسخه قدیمی 900 ساله قرآن کریم با ترجمه فارسی است. نسخ خطی یک سند مسلم بر قدمت و اصالت تمدن هر کشوری هستند. میراث فرهنگی هر کشور مانند حافظه آدمی است اگر حافظه آدم را بگیرید از او چه باقی می ماند. اگر میراث فرهنگی ملتی را هم بگیرید چیزی از فرهنگ آنها باقی نخواهد ماند. میراث فرهنگی انواعی دارد که گویاترین آن میراث مکتوب است.

او همچنین بیان کرد: نسخه خطی قرآن کریم که از دوران سلجوقی بجای مانده، میراث مکتوبی است که فواید فرهنگی و تمدنی دارد. این نسخه بر پیشرفت سطح کاغذسازی دلالت می کند و از حیث کتاب سازی حکایت از نوع صحافی دارد و ظاهر این کتاب نشان دهنده رموز دیگر فرهنگی صنعتی است. همچنین از حیث معنوی و محتوایی این نسخه یک سند علمی بر قدمت و اصالت یک ملت است.

حداد عادل ادامه داد: هر نسخه خطی، هرچه قدیمی پیدا شود باید حفظ شود و به عنوان سند به آن استناد شود. نسخه خطی قرآن کریم از نسخ خطی کتاب های دیگر بیشتر است که نشان دهنده اعتقادات مردم ایران است. تکیه و تاکید من روی ترجمه های قرآن به زبان فارسی است. تردیدی نیست که یکی از علل رشد زبان فارسی اهتمام ترجمه قرآن به زبان فارسی است. ترجمه تفسیر طبری متعلق به 350 هجری قمری است، یعنی این ترجمه کامل و مفسر، قبل از شاهنامه و بیهقی به زبان فارسی درآمده است و این معنا دارد، یعنی زبان فارسی در قرن چهارم هجری قمری به ترجمه ای رسیده بوده که قرآن را با تمام عمق و معنایش به زبان فارسی در بیاورند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: درباره ترجمه قرآن به زبان فارسی بین فقها بحث زیاد بوده و مجوز آن را نمی دادند و اگر این اتفاق می افتاد شاید زودتر از قرن چهارم هجری قمری این اتفاق می افتاد. ترجمه و تفسیر طبری قرآن با تنوع واژگانی که در قرآن است، خیلی ارزشمند است. این ترجمه پایه باقی ترجمه ها شده است. وقتی قرآن به زبان فارسی درآمده است این اهتمام را برای زبان فارسی داشته که برای ما یک فرهنگ لغت 1100 ساله به ارمغان آورده است و میدان وسیعی برای تحقیقات است و سرمایه برای استادان زبان فارسی است.

حداد عادل در ادامه اظهار کرد: در سال 1348 در تعمیراتی که در حرم امام رضا (ع) انجام می دادند دیواری را در مجاورت ضریح برداشتند و بعد فضای خالی از نسخ قرآن به زبان فارسی یافتند که حدود 900 سال از انظار دور بود، این نشان می دهد چقدر حفظ قرآن برایشان مهم بوده است که آن را دور از آسیب نگه داشتند. به برکت احترام به قرآن، زبان فارسی در اختیار محققان قرار گرفته است. کسی قدر این سرمایه را میداند که بخواهد قرآن را ترجمه کند؛ چرا که نیازمند این تجربه 1100 ساله است. البته مترجمان اولیه وسواسی داشتند که به حق هم بود، آنها ترجمه تحت اللفظی میکردند و احتیاط زیادی هم داشتند، این احتیاط در ساخت ترکیبات جمله ای مشکل ساز شد اما در واژگان هرگز.

عصمت مومنی، معاون مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز بیان کرد: قرآن کریم یکی از معجزات نبوت است. این کتاب به قدرت و توانمندی انسان در بکارگیری اختیار اشاره می کند؛ انسان می تواند جهان هایی را خلق کند و اگر این جهان با قوانین آفرینش هماهنگ باشد، رستگار می شود و اگر ناهماهنگ با قوانین آفرینش باشد در چاله نیستی می غلتد.

در ادامه این آیین، با حضور حداد عادل، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از نسخه 900 ساله قرآن کریم رونمایی شد. همچنین در بخشی از این آیین از فعالان برتر در حوزه کتاب تجلیل شد.

نسخه خطی قرآن کریم که در این آیین از آن رونمایی شد، متعلق به قرن ششم هجری قمری و دوران سلجوقیان است که از آیه 41 سوره «بقره» تا آیه 8 سوره «قارعه» را شامل می شود. در آغاز هر سوره اطلاعات سوره شامل «مکی» و «مدنی»، تعداد آیات و کلمات، روایت حضرت رسول اکرم (ص) از خواص سوره آمد. این نسخه دارای 291 برگ و هر برگ 13 سطر است. همچنین آرایه های بکار رفته در این نسخه به سبک سلجوقی بود. جنس کاغذ آن سمرقندی نخودی است و جلد آن مقوایی نخودی با پارچه قرمز هست. سرخط های آن به سبک کوفی و رنگین نوشته شده و در رسم الخط و تزئینات بکار رفته در آن نشانه هایی از سبک دوره سلجوقی بچشم میخورد.