بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان

ایسنا/ این خبر پیرامون بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان برای شما نگارش شده است.

امروزه بخش قابل توجهی از درآمدهای اقتصادی کشورها از صنعت غذا، ناشی از توسعه گرشگری در این حوزه بوده است. برگزاری انواع جشنواره ها و آیین های سنتی غذایی در نقاط مختلف جهان از جمله اقدامات فرهنگی مؤثر در توسعه گردشگری این مناطق بشمار می رود که نقش مهمی در صنعت گردشگری دارد.

ایران به علت بهره مندی از فرهنگ و تمدن تاریخی کهن بویژه در امر غذا از ظرفیت ها و توانمندی های بسیاری برخوردار است که محوریت فرهنگ مناطق ایران را به خود اختصاص داده است. تنوع قومیت ها و فرهنگ های متنوع در کشور، باعث تنوع غذا نیز شده و بستر فرهنگی قابل توجهی را برای توسعه گردشگری فرهنگی ایران در اختیار دارد.

علاوه بر این گردشگری خوراک می تواند ظرفیت بالایی در توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی یک منطقه داشته باشد که استان همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست بنابراین بر آن شدیم تا نشست تخصصی «بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان» را با حضور مسئولان و کارشناسان ذی ربط برگزار کنیم و با چند و چون کار بیشتر آشنا شویم.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در این نشست گفت: همدان به عنوان یک استان چهار فصل به علت تنوع اقلیم و قومی دارای تنوع غذایی و محصولات خوراکی متنوعی است که هر یک به نوبه خود می توانند جاذبه غذایی برای سلایق مختلف باشند.

علی خاکسار با اشاره به اینکه در اداره میراث فرهنگی همدان اقدامات خوبی در حوزه گردشگری خوراک انجام شده، افزود: تاکنون 12 غذا در همدان ثبت ملی شده و بیش از 20 نوع خوراکی شامل انواع ترشیجات، مرباجات، نان ها و شیرینی تولید و ثبت شده اند که تعدادی از آنها بین شهرستان ها مشترک و تعدادی خاص یک منطقه هستند.

وی با بیان اینکه به عنوان مثال «شیره پزی» به نام مانیزان ثبت شده اما در دیگر شهرستان ها و روستاها نیز تولید می شود، ادامه داد: اگر غذاها صرفاً ثبت و پرونده ثبت در قفسه بماند کارآیی در حوزه گردشگری ندارد و باید آنها را به عنوان ظرفیت و قابلیتی خاص در حوزه گردشگری معرفی کنیم.

خاکسار با اشاره به اینکه غذاهای سنتی را باید در منوی رستوران ها و سفره خانه ها گنجانده و فرهنگسازی ایجاد کرد، افزود: همچنین باید غذاهای بومی دوباره به خانه ها بیاید تا از طریق میهمان هایی که به همدان می آیند، آنها را ترویج کنیم.

وی با بیان اینکه میراث فرهنگی همدان در زمینه شناسایی، معرفی و ترویج خوراک اقداماتی انجام داده اما خروجی آن هنوز مطلوب ما نیست، گفت: برای رسیدن به نقطه ایده آل به همکاری رستوران ها و سفره خانه ها نیاز داریم و آنها باید در ترویج غذاهای خاص همدان فعال باشند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان پیرامون بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان اضافه کرد: عرضه غذای سنتی و بومی در درجه بندی آنها مؤثر است اما اینکه چقدر این اتفاق افتاده جای بحث دارد و باید راهکارهایی برای آن پیدا کنیم.

خاکسار با اشاره به اینکه در تمام حوزه ها تبلیغات حرف اول را می زند و غذاهای سنتی هم از این امر مستثنی نیست، بیان کرد: این حوزه به تبلیغات گسترده نیاز دارد و بستر فضای مجازی و فضاهای شهری می تواند به این موضوع کمک کند.

وی در ادامه جشنواره های خوراک را بسیار اثرگذار دانست و افزود: جشنواره های مختلف فصلی خوراک می تواند در معرفی آنها مؤثر باشد؛ به عنوان مثال جشنواره منطقه ای خوراک در معرفی ظرفیت های غذایی و خوراک منطقه غرب کشور تأثیر خوبی داشت که در دوران کرونا متوقف شد و به دنبال برگزاری مجدد آن هستیم.

خاکسار با اشاره به اینکه برگزاری جشنواره گردشگری غذا در استان های محور راه ابریشم در دست اقدام است، گفت: این حوزه جای کار دارد و تنها با میراث فرهنگی و بخش دولتی درست نمی شود علاوه بر این بخش خصوصی نیز باید ورود کند.

وی پیرامون بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان مطرح کرد: یکی از دلایلی که بخش خصوصی انگیزه ندارد غذاهای سنتی را در منو قرار دهد سود کم است و با اینکه به برخی از سفره خانه ها تکلیف کردیم غذاهای سنتی را در منوی خود بگنجانند اما تمکین نمی کنند و باید از ابزارهای دیگری استفاده کنیم.

خاکسار با اشاره به اینکه هنوز هم با ایده آل هایمان در این زمینه فاصله داریم، افزود: راهکار عملی برای توسعه گردشگری غذا که در مدت زمان کوتاه اثرگذار باشد، وجود ندارد اما با آموزش و ترویج، برگزاری جشنواره ها و نمایشگاه ها، ابزارهای نظارتی میراث فرهنگی و حمایت دیگر دستگاه ها میتوان مسیر را هموار کرد.

وی در ادامه به تشکیل کارگروه گردشگری خوراک اشاره کرد و یادآور شد: فعالان این حوزه باید بپذیرند این چرخه می تواند در درازمدت برای آنها مفید باشد بنابراین باید با برنامه ریزی، کمک دیگر دستگاه ها و بخش خصوصی در این زمینه گام برداریم.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان پیرامون بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان ادامه داد: علاوه بر این در حوزه بسته بندی سوغات نیز باید ورود کنیم، چرا که این موضوع در ترغیب گردشگر مفید است و باعث توزیع چرخه اقتصادی در نقاط مختلف استان توزیع شده و محصول خام از استان خارج نمی شود.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز در ادامه با اشاره به اینکه گردشگری خوراک موضوع جدیدی در حوزه گردشگری است، گفت: معمولاً مسافران شهرهای مختلف مایل هستند با غذاهای بومی مقصد سفر آشنا شوند و استان همدان به علت تنوع اقوام و اقلیم و تنوع غذایی، این ظرفیت را دارد.

فریبا نعمتی اضافه کرد: اداره میراث فرهنگی با تأکید بر برقراری توازن در سراسر استان، غذاهای سنتی را شناسایی کرده و پرونده ثبت برایشان تشکیل داد و تاکنون بیش از 30 غذا و خوراک شامل نان، شیرینی، ترشیجات و غذای اصلی ثبت ملی شده است.

وی با تأکید بر اینکه غذاهای بومی باید در منوی سفره خانه ها و هتل ها قرار بگیرد، اظهار کرد: این امر باید با نظارت فعالان گردشگری و صنوف مرتبط انجام شود تا به عنوان برند همدان شناخته شود که به عنوان مثال کباب سرداشی و دیزی این قابلیت را دارند.

نعمتی با اشاره به اینکه مهمترین کاری که در حوزه مردم شناسی انجام می شود شناسایی و مطالعه غذاهاست، مطرح کرد: یکی از کارکردهای غذا کارکرد فرهنگی است و می تواند بین استان ها تبادل فرهنگی ایجاد کند بنابراین میتوان گفت خوراک زبان مشترک بین اقوام است.

وی با بیان اینکه همچنین از غذا میتوان به خصوصیات اخلاقی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و جغرافیایی مردم پی برد، افزود: در استان همدان چندین مؤسسه آشپزی وجود دارد که زیرمجموعه میراث فرهنگی است و می توانند در آموزش انواع غذاها، دسر، نوشیدنی و خوراک آموزش هایی داشته باشند و این فرهنگ را توسعه دهند.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در ادامه پیرامون بررسی ظرفیت های گردشگری خوراک در همدان بیان کرد: علت اینکه بحث گردشگری خوراک هنوز هم در روستاها جاری است مردمی بودن آن است اما برای تعمیم آن در جامعه شهری نیاز به حمایت دولت دارد و باید از بخش خصوصی نیز در این راستا استفاده کرد.

نعمتی تصریح کرد: پیشنهاد می کنم اگر رستوران ها نمی توانند غذاهای سنتی را ارائه کنند از آشپزهای سنتی استفاده کنند تا هزینه ای به رستوران تحمیل نشود و در کنار منوی خود از غذاهای سنتی هم بهره ببرند، علاوه بر این هر زمینه ای که پشتوانه اش حمایت مردم باشد ماندگاری بیشتری دارد و به همین علت هنوز در اقامتگاه های بومگردی و روستاها گردشگری خوراک جریان دارد.

یک کارشناس آشپزی ملل نیز در ادامه با اشاره به اینکه برگزاری جشنواره خوراک در فصول مختلف جاذبه گردشگری خوبی است، گفت: برای توسعه گردشگری خوراک ابتدا باید به زیرساخت ها و مشکلات توجه شود.

امیر میرزایی پارسا با بیان اینکه یکی از مشکلات این حوزه تهاجم فرهنگی خوراک است بطوریکه این موضوع باعث شده خوراک های بومی ما کم کم از بین برود، مطرح کرد: خوشبختانه در چند سال اخیر غذاها با کمک میراث فرهنگی ثبت و ماندگار می شوند.

وی با اشاره به اینکه اقامتگاه های بومگردی و رستوران های سنتی باید غذاهای سنتی را ارائه دهند چرا که این کار باعث ماندگاری آنها می شود، ادامه داد: در سالهای اخیر ترکیه توانسته غذاهای خود را از طریق فضای مجازی به دیگر کشورها صادر کند و شعبات زنجیره ای قوی در سطح دنیا داشته باشد اما ما هنوز با گردشگری خوراک فاصله زیادی داریم.

میرزایی پارسا با بیان اینکه غذاهای بومی همدان مثل آش های مختلف مثل آش «ترخینه» به علت خاصیت های فراوان می توانند به عنوان دارو استفاده شوند، افزود: هدف فعالان این عرصه به کمک میراث فرهنگی ترویج این غذها است.

وی با اشاره به اینکه از سال 95 تاکنون بیش از 3000 کارآموز خوراک در استان داشته ایم که وارد بازار کار حرفه ای شده اند، گفت: در آموزش ها علاوه بر خوراک ایرانی، روی آش ها و خوراک های همدانی نیز تأکید داریم.

این کارشناس آشپزی ملل در ادامه بیان کرد: در مناسبت های مذهبی مثل ماه رمضان می توانیم غذاهای خاصی را ارائه دهیم و از غذاهای بومی خود در این مناسبات استفاده کرده و آنها را ارائه و معرفی کنیم.

وی تصریح کرد: تنها غذایی که در همدان میتوان به گردشگران ارائه داد «کباب» و سپس «دیزی» لالجین است و متأسفانه هنوز عرصه ای برای معرفی و ارائه غذاهای محلی همدان به گردشگران نداریم.

میرزایی پارسا با بیان اینکه بخش دولتی و خصوصی باید دست به دست هم دهند و هر دو طرف گذشت هایی داشته باشند تا این مشکل حل شود، افزود: هزینه تبلیغ یک غذا در شرایطی که می خواهیم یک فرهنگ را ترویج دهیم، بسیار بالاست و در شرایط تورم فعلی برای بخش خصوصی تقبل این هزینه سخت است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود 5 تا 7 درصد از غذاهای بومی در رستوران ها و سفره خانه های همدان سرو می شود، گفت: باید کارگروهی برای گردشگری خوراک همدان تشکیل و برنامه ریزی های لازم انجام شود.

میرزایی پارسا بیان کرد: جشنواره های خوراک که در سالهای قبل برگزار میشد ظرفیت بسیار خوبی برای معرفی خوراک های بومی بود اما از یک جایی به بعد در رانت افتاد و به بازی تبدیل شد و در نهایت این زنجیره قطع شد.

یک راهنمای گردشگری نیز در ادامه با اشاره به اینکه آش های همدان فراتر از غذاست و به عنوان دارو مصرف می شوند، اظهار کرد: در گذشته مراسم آش خوردن در همدان وجود داشت و هنوز هم در چرخه سنتی ما برگزار می شود اما هنوز نتوانستیم آن را برندینگ و معرفی کنیم و در خانه هایمان گیر افتاده است.

محمد سوزنچی با بیان اینکه صاحبان صنعت غذا در همدان این کاره نیستند، مطرح کرد: قیمت گذاری صنف مربوطه براساس عادت است و با اینکه در قانون اساسی آزادی قیمت گذاری داریم اما اتفاق نمی افتد، این موضوع در همدان به بحرانی تبدیل شده که فعالان این حوزه را آزار می دهد و گره ای است که مدیریت دولتی باید آن را باز کند.

وی با اشاره به اینکه براساس یک پژوهش، دو سوم تا یک چهارم هزینه گردشگر حین سفر مربوط به خوراک است، بیان کرد: در حال حاضر تور گردشگری غذا برگزار می شود که برنامه آن با محوریت غذاست.

سوزنچی ادامه داد: میراث فرهنگی برای سفره خانه های سنتی در مقایسه با رستوران ها امتیازی در نظر گرفته و به همین علت باید سرو غذای سنتی در آنها اجباری شود.

وی با اشاره به اینکه بهترین زمان برای اجرای تور غذا در همدان ماه رمضان است، یادآور شد: آش های متنوع و غذاهای بومی در همدان وجود دارد که میتوان در کنار مراسم های این ماه به مسافر معرفی شوند.

این راهنمای گردشگری با بیان اینکه یکی از چالش های تورلیدرها این است که در شهر همدان غذای سنتی برای ارائه به گردشگر پیدا نمی شود، افزود: گردشگران خارجی، همدان را با کباب و سپس دیزی می شناسند و غذای دیگری برای عرضه وجود ندارد.

سوزنچی با اشاره به اینکه حدود 20 آش محلی در همدان داریم که هنوز نتوانسته ایم آنها را معرفی کنیم، یادآور شد: برندینگ یعنی بخش خصوصی و سرمایه گذار وارد کار شود، البته دولت هم باید به صورت جدی ورود کند تا برندینگ به نتیجه برسد.

وی تصریح کرد: گردشگری غذا می تواند اقتصاد پویایی داشته باشد و در صنعت خوراک درآمد با جز به جز جامعه تقسیم می شود و از کشاورز تا سرمایه گذار از این چرخه بهره می برند.

سوزنچی با اشاره به اینکه صنعت گردشگری طی سه چهار سال گذشته به یک صنعت مرده تبدیل شد، گفت: رستوران ها با استفاده از برخی راهکارها می توانند غذاهای سنتی را در منوی خود بگنجانند؛ به عنوان مثال آنها می توانند دستور غذای محلی را در منو توضیح دهند، دیزاین غذا را در اولویت قرار دهند، فضای معماری داخلی رستوران را همسو با هدف طراحی و چالش سرویس بهداشتی را حل کنند.

وی با بیان اینکه متأسفانه مسائل فرهنگی خود را رها کرده ایم، یادآور شد: در سالهای اخیر با رشد حداکثری کافی شاپ ها در همدان مواجه بوده ایم، دولت می تواند بسته های پیشنهادی به آنها بدهد تا فضای سنتی ایجاد کرده و به بستری برای اشاعه فرهنگ نزدیک شوند.