وجود ردپایی از انسان قدیم در غارها و تپه های خراسان

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، موضوع وجود ردپایی از انسان قدیم در غارها و تپه های خراسان مطرح شد.

خراسان از 3000 سال پیش تا زمان حاضر فراز و نشیب ها و دوران مختلفی را تجربه کرده است؛ از کشف محوطه های باستانی که نشان دهنده اقامت انسانها در دوران پیش از تاریخ بود، گرفته تا کشف نشانه هایی از زیست انسانها در کنار کشف رود و کشف سنگ نگاره های زاگارتی و برآمدن اشکانی ها و شهادت امام رضا (ع)، همه و همه جزیی از تاریخ درخشان این خطه بزرگ ایران زمین بوده است.

رجبعلی لباف خانیکی، پژوهشگر و باستان شناس خراسانی به بررسی پیشینه نام خراسان پرداخت و اظهار کرد: واژه خراسان از دوره ساسانی در منطقه شرق ایران ابلاغ شد اما در حدود 3000 سال قبل که اقوام آریایی مختلف مثل قوم پارس در مناطق مختلف ایران از جمله خراسان سکونت اختیار کردند، موجب شد خراسان تا دوره ساسانی به «پارس» یا «پرسبه» معروف شود. در کتیبه های دوره هخامنشی همچنین از خراسان به عنوان پرسبه یاد شده و خراسان در واقع یک ایالت بزرگ با نام پارس یا پرسبه بود.

وی با اشاره به وسعت و جایگاه استان خراسان خاطرنشان کرد: از جهت وسعت و جایگاه، خراسان در دوره های مختلف متفاوت بود و گاهی اوقات وسعت آن به کوههای هندوکوش نیز می رسید؛ به عبارتی از کویر مرکزی ایران تا کوههای هندوکوش و حتی سیبری هم این وسعت ادامه پیدا میکرد و گاهی اوقات به رودخانه جیحون در ترکمنستان نیز محدود میشد.

لباف خانیکی ادامه داد: اما در مجموع اگر بخواهیم بطور ثابت جایگاه خراسان را از نظر تاریخی به یک مکان خاص ابلاغ کنیم، باید به نوشته مورخان و جفرافیدان های قرون چهار و پنجم هجری مراجعه کنیم که اکثرا رودخانه جیحون را در قسمت شمال شرق ایران، جرجان را در قسمت شمال غرب خراسان، کویر را در قسمت غرب و سیستان را در قسمت جنوب، محدوده خراسان دانسته اند و خراسان را محدود به این مرزها تصور کرده اند.

این استاد دانشگاه افزود: در همین دوران در زمانهایی که حکومتهای مقتدری ماوراءالنهر را از جیحون به سمت شرق و شمال شرق در تصرف میگرفت، خراسان را نیز به ماوراءالنهر تسری میدادند. البته در زمانهای مختلف نیز مزرها ثابت نبود و نسبت به قدرت و توان حاکمیتی که بر ایران حکومت میکرد، مرز شهرها به خصوص خراسان گسترده یا محدود میشد اما همواره حداقل مرز خراسان را میتوان به جیحون یا در قسمت شرقی تا نیمی از افغانستان در نظر گرفت. در مرزهای داخلی نیز تا سال 1383 خراسان یکپارچه بود و در سال 1383 به سه استان خراسان شمالی، جنوبی و رضوی تقسیم شد.

لباف خانیکی در خصوص تاریخ و به عبارتی پیشینه استان خراسان بیان کرد: در واقع استان خراسان از قدمت بسیار زیادی برخوردار است و براساس یافته های باستان شناسی در کناره های رودخانه کشف رود، باستان شناسان این مکان را خاستگاه و زیستگاه نخستین انسان های ابزارساز برآورد کرده اند. در واقع به اعتقاد باستان شناسان حدود 800 هزار تا یک میلیون سال پیش گروههای انسانی در کناره های کشف رود زندگی میکرده اند که برای نخستین بار با سنگ ابزار ساخته اند. از جمله این ابزارها میتوان به «موش سنگ یا ساتور» اشاره کرد که وسیله ای است که هم برای دفاع و هم برای شکار از آن استفاده میشد.

وی تصریح کرد: نخستین انسانها توانستند کمبودها و کاستی های زیادی که در آن زمان بود، جبران کنند و بعد از آن بود که آرام آرام در همان منطقه یعنی کناره های کشف رود به زندگی ادامه دادند تا به مراحل میان سنگی و نوسنگی رسیدند. اشیا و ابزار سنگی که باستان شناسان در این منطقه شناسایی کرده اند، گویای تداوم و گذر زندگی است.

لباف خانیکی گفت: گذشته از آن در قسمت های دیگر خراسان چه در قلمرو مرکزی و چه در قلمرو افغانستان، غارها، تپه ها و زیستگاه های باستانی زیادی شناسایی شد که در این غارها و اماکن ردپای فرهنگ و انسان در دوره های مختلف دیده می شود. به عنوان مثال در 17 کیلومتری جنوب قائن در محلی نزدیک روستایی به نام «خونیک پای گدار» غاری کشف شد که حتی باستان شناسان آمریکایی بر اساس یافته هایی که در حفاری بدست آورده بودند، غار را متعلق به انسان های نئاندرتال دانستند.

این پژوهشگر و باستان شناس خراسانی اضافه کرد: تا امروز غارهای متعددی در خراسان کشف شده که این غارها و همه نشانه هایی که از آن بدست آمده، نشان دهنده وجود خراسان به عنوان یک مکان مناسب برای زیست بوده که اکثریت قریب به اتفاق دلیل آن را وجود 2 رشته کوه هزار مسجد و بینالود دانسته اند. آبهای جاری که در این رشته کوه ها وجود داشت، میتوانست در نهایت مکانهای مناسبی جهت زیستگاه انسانهای کهن فراهم آورد.

وی ادامه داد: ادامه این دوران نیز به 5000 تا 6000 سال پیش که نخستین دهکده ها و روستاها ایجاد شد، می رسد. در دشت مشهد و همینطور در کناره های کپه داغ در شمال شرق خراسان که جنوب ترکمنستان فعلی بوده و همینطور در قسمت های جنوب خراسان محوطه های باستانی زیادی کشف شده که همگی نشان دهنده اقامت انسانها در دوران پیش از تاریخ است.