میراث فرهنگی باید به فکر میراث بی بی شهربانو باشد

ایسنا/ براساس سخنان یک ری شناس و خبرهای بدست رسیده، میراث فرهنگی باید به فکر میراث بی بی شهربانو باشد.

احمد ابوحمزه از وضعیت بقعه بی بی شهربانو انتقاد کرد و افزود: بیش از یک ماه است تصاویری از ترک های بقعه بی بی شهربانو منتشر شده است. در اسفند سال گذشته نیز در بازدید کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران از این بقعه اعلام شد که بقعه بی بی شهربانو در حال تخریب است و هشدارهایی درباره آن داده شد اما هنوز هیچ گزارش و اقدامی برای نجات و حفاظت این بقعه انجام نشده است. باید نتایج گزارش های کارشناسان اعلام شود تا هر چه سریع تر اقداماتی برای بقعه انجام شود. از فرمانداری ری هم تقاضا دارم به این مسأله ورود کند، چرا که این اثر ملی هزار ساله که برای همه ایران است، در حال از بین رفتن است.

او پیرامون اینکه میراث فرهنگی باید به فکر میراث بی بی شهربانو باشد، اظهار کرد: بی بی شهربانو به عنوان یک بقعه تاریخی که حدود هزار سال قدمت دارد، در سال 1315 و 1356 ثبت ملی شده است، وقتی بنایی ثبت ملی شده و پرونده ثبتی برای آن تشکیل می شود، میراث فرهنگی موظف می شود از آن محافظت کند تا خدشه ای به آن وارد نشود. حتی اگر این بنا زیر نظر اداره یا سازمان دیگری مانند سازمان اوقاف مدیریت شود.

این پژوهشگر تاکید کرد: میراث فرهنگی طبق قانون موظف است از بنای بی بی شهربانو حراست کند. بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی برای تمام مردم است، مانند بناهای ثبت جهانی که برای تمام جهانیان است و یونسکو برای حفاظت و مراقبت از آن تلاش می کند. بی بی شهربانو هم یک اثر ملی است که باید درباره آن اقدامات محفاظتی انجام شود.

ابوحمزه همچنین با بیان اینکه اطراف کوه بقعه بی بی شهربانو را به گونه ای خالی کرده اند که ممکن است تا چند وقت دیگر فرو بریزد، گفت: میراث فرهنگی نباید اجازه چنین اقداماتی را بدهد. اصلا نباید اجازه انفجاری در اطراف آن را بدهد. این اقدامی است که میراث فرهنگی می تواند انجام دهد، اما چرا انجام نمی دهد؟ یکی از دلایل این است که فرض می کنند با تعطیلی کارخانه سیمان کارگران آن بیکار می شوند، درحالیکه این تصور اشتباهی است. در سال 1363 با نظارت دولت کارخانه سیمان ری را به دلیل آلودگی که ایجاد میکرد، تعطیل کردند و آن را به مکان دیگری منتقل کردند. درباره کارخانه سیمان تهران هم تعطیلی به منظور انتقال و جابجایی آن است.

این پژوهشگر ری افزود: درباره معادن کارخانه سیمان هم درست است که وزارت صمت مجوز آن را صادر کرد اما این مجوز به معنای آن نیست که در کنار بقعه و آثار تاریخی اقدامات مربوطه انجام شود. در پرونده ثبتی سال 1356 بقعه بی بی شهربانو مشخصا آمد «هیچگونه انفجاری اطراف این بقعه انجام نشود»، اما به این نکته توجهی نشده و برداشت های صورت گرفته تا زیر بقعه انجام شده است.

او ادامه داد: به غیر از بقعه بی بی شهربانو بناهای دیگری مانند مقبره اینانج، برج نقاره خانه و قلعه حمزه در این محوطه قرار گرفته اند. بخاطر این مجموعه بناهای تاریخی، باید میراث فرهنگی درباره فعالیت کارخانه سیمان تصمیم گیری کند، اما میراث فرهنگی یا تعارف می کند یا نمی خواهد وارد این قضیه شود.

ابوحمزه به مشکلات زیست محیطی که بر اثر فعالیت کارخانه سیمان در محمدوده کوه بی بی شهربانو رخ داده، اشاره کرد و گفت: علاوه بر آسیب های میراث فرهنگی، انفجارهای معادن و کارخانه، آلودگی های زیست محیطی نیز بوجود آورده است. در این محوطه، پرندگان شکاری همچون عقاب و قرقی می زیستند که چند سالی است اثری از آنها نیست. همچنین این فعالیت ها موجب ایجاد گرد و غبارهای زیادی در این منطقه شده است که باعث مشکلات تنفسی و ریوی برای مردم ساکن در این محدوده شده است.

این ری شناس بیان کرد: اینکه کارخانه ای باید فعالیت داشته باشد و صنعت در حال رشد باشد، کاملا درست و منطقی است، اما این فعالیت نباید به ضرر مردم، میراث فرهنگی و محیط زیست باشد. در یکی از مقالات مهدی دانشیار، استاد دانشگاه به مضرات دیگر کوه خواری های ری اشاره شده و این فرضیه را مطرح کرده است که اگر کوه بی بی شهربانو و کوههای اطراف آن بر اثر برداشت های بی رویه از بین بروند، موجب زمین لرزه در تهران می شود.

این کارشناس تاریخ همچنین به وضعیت ثبت حریم منظری بی بی شهربانو انتقاد کرد و گفت: ثبت حریم منظری برای بسیاری از بناها و آثار تاریخی خیلی راحت انجام می شود، اما نمیدانم چرا حریم کوه و بقعه بی بی شهربانو تا امروز ثبت نشده است؟ تعیین حریم برای این محوطه می تواند جلوی فعالیت معادن و کارخانه را در اطراف آن بگیرد و از چنین وضعیتی که امروز بوجود آمده، جلوگیری میکرد. باید هرچه زودتر این حریم مشخص شود و جلوی فعالیت های کارخانه سیمان را در اطراف این بقعه بگیرند. محیط زیست هم باید در این زمینه اقداماتی انجام دهد. باید درباره این موضوع حساسیت نشان دهند و مدام درباره آن تذکر داده شود تا بلکه اقدامی انجام شود.

بیش از یک ماه پیش تصاویری از گنبد بی بی شهربانو در شهرری منتشر شد که نشان میداد ترک های عمیقی روی این گنبد ایجاد شده است. فعالیت کارخانه سیمان و انفجارهای پی در پی در کوه بی بی شهربانو را دلیل این اتفاق دانسته اند. در پی این اتفاق بسیاری از میراث دوستان بر این عقیده بودند فعالیت های کارخانه سیمان باید در این محوطه تاریخی متوقف شود تا بیش از این خسارتی به کوه و گنبد بی بی شهربانو وارد نشود.

احمد علوی، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران گفته بود: راهکار جلوگیری از ادامه فعالیت کارخانه سیمان در کوه بی بی شهربانو ثبت منظر فرهنگی آن است و این اقدام می تواند به وضعیت موجود خاتمه دهد، اما متأسفانه مدتهاست این موضوع در وزارت میراث به نتیجه نرسیده است.

طبق آخرین اظهارات نوروز تقی پور، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری ری قرار است گنبد بی بی شهربانو با توجه به تخریب هایی که داشته، با مشارکت سازمان اوقاف، اداره میراث فرهنگی ری و کارخانه سیمان مرمت و ساماندهی شود و این در حالی است که او درباره ادامه فعالیت کارخانه سیمان گفته بود: کارخانه با مجوزی که به آن داده اند، در حال فعالیت است. برای ادامه فعالیت آن باید مسئولان رده های بالاتر ورود کنند و همه ابعاد را برای ادامه فعالیت این کارخانه در نظر بگیرند. ما به این کارخانه مجوز ندادیم و با این مجوز موافقت هم نکرده بودیم که تصمیم گیرنده باشیم. هر سازمانی که به آن مجوز داده باید برای فعالیت های این کارخانه تصمیم بگیرد و یا باید و نبایدهایی برای آن تعریف کند.