بخشهایی از کاروانسرای قاجاری کوزه گران فرو ریخت

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، بخشهایی از کاروانسرای قاجاری کوزه گران فرو ریخت.

امید ابراهیمی، فعال میراث فرهنگی در کرمان درباره تخریب این کاروانسرای تاریخی که بتازگی اتفاق افتاده، گفت: این تخریب در جریان عملیات احداث سیتی سنتر در قلب بافت تاریخی کرمان رخ داده است. پیشتر هم بخش های دیگری از این کاروانسرا تخریب شده بود.

او پیرامون اینکه بخشهایی از کاروانسرای قاجاری کوزه گران فرو ریخت، اضافه کرد: یکی از ستون های کاروانسرای کوزه گران در فروردین سال 1400 تخریب شده بود، حالا بخش های دیگری از این کاروانسرا فروریخته است. این کاروانسرای تاریخی تا پیش از ساخت سیتی سنتر چنین خرابی هایی نداشت. حالا، با توجه به استمرار ساخت و ساز این پروژه تجاری که در مجاورت کاروانسرای کوزه گران قرار دارد، وضعیت این بنای تاریخی چندان خوب نیست و به نجات بخشی و حفاظت اضطراری نیاز دارد.

این فعال میراث فرهنگی در ادامه با گله از اینکه با وجود شکایت های قبلی درباره ارتفاع و مساحت سیتی سنتر در بافت تاریخی و مجموعه گنجعلی خان اما روند ساخت این مجموعه تجاری در قلب بافت تاریخی بدون توقف ادامه دارد و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تاکنون نتوانسته مانع از گسترش تخریب ها در بافت تاریخی شهر کرمان شود، اظهار کرد: پروژه سیتی سنتر شهر کرمان که از سال 1392 کلنگ احداث آن زده شده، به دلیل لرزش هایی که در جریان ساخت و ساز داشته، به بناهای تاریخی همجوار آسیب قابل توجهی وارد کرده است. احداث این پروژه تجاری، گذشته از اینکه عرصه و حریم آثار تاریخی ثبت شده را زیر سوال برده، آسیب زیادی به مجموعه تاریخی ارگ و دیگر بناهای بافت تاریخی کرمان وارد کرده است.

ابراهیمی در عین حال یادآور شد: اداره کل میراث فرهنگی کرمان دو سه سال پیش از پروژه سیتی سنتر به خاطر ارتفاع غیرمجازی که در بافت تاریخی دارد، شکایت کرده و پروژه هم حدود یک سال متوقف شده بود، اما پس از رأی دادگاه که به نفع این پروژه صادر شد، دوباره کار را از سر گرفته اند.

او ادامه داد: براساس تحقیقات صورت گرفته، سرمایه گذار اصلی این پروژه خارجی است و تاکنون تسهیلات خوبی از بابت زمین، آب و برق و مالیات دریافت کرده و اجازه داشته که در حریم و عرصه بافت تاریخی کرمان که حالا وسعت زیادی از آن باقی نمانده است، ساخته شود، آن هم در منطقه ای پر تراکم که اتفاقا نیاز است از بار ترافیکی آن به خاطر حفاظت از آثار تاریخی متمرکز در آن کاسته شود.

این فعال میراث فرهنگی همچنین گفت: ارگ کرمان که ثبت ملی شده، در ضلع جنوب غربی این پروژه و دقیقا در مجاورت آن قرار دارد، طوری که سال 1396 براثر لرزش گودبرداری های این پروژه که در حدود 15 تا 20 متر عمق دارد، بخش هایی از آن تخریب شد و حتی خسارت هایی به اموال مردم وارد شد.

او اضافه کرد: این پروژه در حریم و عرصه بازار تاریخی کرمان، تیمچه عطارها و کاورانسراهای کوزه گران، حاج مهدی، چهار سوق و هندوها و مهمتر از همه مجموعه گنجعلی خان درحال ساخت بوده و این درحالی است که کاروانسرای گنجعلی خان که در حدود 500 متری این پروژه تجاری قرار دارد، پرونده ثبت جهانی آن آماده شده و بزودی در یونسکو بررسی می شود.

ابراهیمی در ادامه گفت: با وجود تخریب هایی که تا کنون به تعداد قابل توجهی از این بناها در جریان ساخت آن پروژه و گودبرداری های عمیق آن وارد شده، سوال این است چرا مسئولان میراث فرهنگی اقدام جدی تری انجام نمی دهند و واکنشی ندارند، در حالی که یک مجموعه تاریخی در خطر تخریب قرار گرفته است؟

در فروردین 1400 جمعی از فعالان میراث فرهنگی کارزاری برای توقف این پروژه تجاری در بافت تاریخی کرمان راه اندازی کردند و خطاب به محمد باقر قالیباف ـ رئیس مجلس شورای اسلامی ـ، حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه ای ـ رئیس قوه قضائیه و عزت الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یادآوری و درخواست شده بود: بافت تاریخی کرمان در دهه های اخیر به شدت مورد تخریب قرار گرفته است. تنها قسمت باقیمانده از بافت تاریخی این شهر، راسته بازارها و مجموعه های تاریخی موجود در بازار است. متأسفانه همین تک بناهای باقیمانده از بافت تاریخی شهر کرمان هم در سالهای اخیر مورد هجوم پروژه های عظیم پاساژسازی (سیتی سنترها) قرار گرفته اند.

یکی از این پروژه ها مجتمع ساروج پارس است که مساحتی بسیار زیاد دارد و روی منطقه گودال خشت مال ها، در حریم کاروانسراها و مجموعه های تاریخی بازار که ثبت ملی هم شده اند، در حال ساخت و ساز است.

لازم به ذکر است همه کاروانسراها، راسته های بازار و مجموعه های تاریخی در کنار هم لایق قرار گرفتن در فهرست آثار ثبت جهانی هستند و پرونده ای تحت عنوان ساختار تاریخی و فرهنگی شهر کرمان در سال1386 در فهرست موقت آثار جهانی قرار گرفت.

طبق قوانین متعدد میراث فرهنگی درباره رعایت حریم آثار و خصوصا براساس قانون حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی تصویب مجلس شورای اسلامی در تاریخ 1398/04/12 که به صراحت این تخلفات را مطرح کرده، باز هم چنین پروژه ای در حال انجام است و به سرعت پیش می رود.

در سال گذشته اداره میراث فرهنگی استان کرمان از تخلفات پروژه شکایت کرد و متأسفانه دادگستری کرمان در بهمن 1399 به نفع سیتی سنتر و ادامه پروژه رأی داد و بعد از آن تاریخ، روند اجرای پروژه تسریع شده است.

گودبرداری و حرکت ماشین آلات سنگین که لرزش های بسیار به همراه دارد در هفته های گذشته باعث آسیب های جدی به بازار، مجموعه های اطراف، کاروانسراها و تیمچه ها شده و قسمتی از کاروانسرای کوزه گران هم تخریب شده است (این پروژه قبلا هم باعث آسیب های جدی به مجموعه بازار و میدان ارگ شده بود) و همه این تخریب ها خلاف قوانین موجود است.

احداث این ساختمان های عظیم و ویرانگر در مجاورت بازار تاریخی مشکلات و عوارض ترافیکی را هم به وجود خواهد آورد و پارکینگ موجود در این ساختمان ها نه تنها مشکلات ترافیکی منطقه را کمتر نمی کند بلکه این مشکلات را افزایش خواهد داد.

در مجموع علاوه بر آسیب های کالبدی و منظری، این پروژه آسیب های جبران ناپذیر اجتماعی، اقتصادی و محیطی زیادی به مجموعه ها و بازار کرمان وارد خواهد کرد. همانطورکه قبلا هم با خیابان کشی ها، تعداد کثیری از بناهای باارزش تاریخی تخریب شدند و ساخت بدنه های تجاری پرتراکم بر پوسته های خیابان ها باعث از رونق افتادن قسمتی از بازار شده است.

لازم بود چنین ساختمان های عظیمی در مکان مناسب اجرا شوند و شهر با طرح های سنجیده و مکان یابی صحیح آن ها توسعه پیدا کند و بازار تاریخی هم با عملکردهای حیات بخش و حفاظتی رونق دوباره بگیرد، نه این که با ساخت و سازهای نابجا باعث تخریب و از رونق افتادن بیش از پیش آنها شوند؛ لذا از شما تقاضا داریم به تخلفات پروژه مذکور رسیدگی و براساس قوانین موجود با پروژه برخورد شود و هرچه سریع تر از ادامه تخریب و نابودی میراث فرهنگی و گردشگری کرمان جلوگیری شود.

فریدون فعالی، مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان بعدها در اظهارنظری درباره تخریب بافت و بناهای تاریخی این شهر در جریان ساخت پروژه سیتی سنتر گفته بود: مجوز ساخت این بنا در سنوات گذشته صادر شده و براساس مجوز تعداد طبقات این مجتمع هم مشخص است، اما از نگاه اداره میراث فرهنگی ارتفاع سیتی سنتر بیش از حد مجاز بود و به همین دلیل کار را در مراجع قانونی پیگیری و در جلسات مختلف ادله هایمان را هم مطرح کردیم، اما قطعا وظیفه دستگاه قضایی این است که براساس ادله ها رأی دهد و درنهایت رأی به محکومیت سازمان میراث فرهنگی و به نفع سیتی سنتر صادر شد.

مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان همچنین گفته بود: زمانی که پروانه ساخت این مجتمع صادر شده بود ارتفاع ساختمان مشخص نشده و صرفا اعلام شده بود که مجتمع می تواند در سه طبقه ساخته شود و مشخص نبودن ارتفاع ابهاماتی را ایجاد کرد که در نهایت دلایل ما محکمه پسند نبود، اما مسأله اصلی این است که باید در ابتدا مشخص میشد برای هر طبقه چه ارتفاعی تعیین شده است. فعالی همچنین گفته بود که این پرونده را به تهران فرستاده تا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیگیر آن باشد.