زنگوله سازی هنری هزار ساله در تیران و کرون به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، زنگوله سازی هنری هزار ساله در تیران و کرون به شمار می رود.

محسن مظاهری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون درباره هنر زنگوله سازی که جز هنرهای صنایع دستی است، اظهار کرد: هنر زنگوله سازی که در ایران مختص به شهرستان تیران و کرون است، یکی از هنرهای صنایع دستی این شهرستان است که بیش از هزار سال در تیران و کرون سابقه دارد. در قدیم به دلیل وجود گله های گوسفند در اطراف تیران و کرون و شهرهای مجاور، رشته زنگوله سازی در این شهر شکل گرفته و ساخت زنگوله در رشته های متناوب از قبیل زنگوله شتر، گاو و گوسفند انجام می شود.

وی افزود: در حال حاضر 30 کارگاه زنگوله سازی در شهرستان تیران و کرون فعال است که کسب و کار این هنرمندان از رونق خوبی برخوردار است، به طوری که زنگوله های تولید شده به شهرستان های همجوار و سایر نقاط ایران ارسال می شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: مراحل ساخت زنگوله شامل 25 تا 30 مرحله است. از نظر هنرمندان زنگوله ساز، زنگوله صداهای مختلفی دارد که براساس ضرباتی که بر زنگوله میخورد و تعداد ورق چکش خورده، صداهای مختلفی تولید می کند و تنها خود زنگوله سازان تشخیص می دهند که با تولید کدام صدا آن زنگوله آماده عرضه به بازار است.

مظاهری تصریح کرد: تمام مراحل ساخت زنگوله با دست انجام می شود و یک هنرمند می تواند در روز 70 زنگوله و حتی بیشتر تولید کند که هنرمندان از سندان و کوره آهنگری برای ساخت زنگوله بهره می برند. زنگوله سازی یکی از رشته های چلنگری (آهنگری) بوده که از قدیم الایام در تیران و کرون رایج بوده است. از رشته چلنگری یک انشعاب دیگر هم داریم که در ساخت ادوات دستی کشاورزی مانند داس، چکش، چنگک و ...فعال بوده اند و این ابزار فلزی که در صنایع مختلف کاربرد دارد از قدیم به شکل دستی در تیران و کرون تولید میشده است.

وی گفت: زنگوله ها در ابعاد کوچک و بزرگ بسته به اندازه دام تولید می شوند. برای مثال زنگوله 3 سانتیمتری برای بره های متوسط و زنگوله های 30 سانتیمتری برای شتر تولید می شود. جنس زنگوله از ورق گالوانیزه است که برش داده می شود و پس از خم کردن در کوره، کلاهک مخصوصی برای آن ساخته می شود و داخل آن حلقه ای مخصوص برای تولید صدا تعبیه می شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون افزود: هر زنگوله در بازار بین 15 تا 20 هزار تومان به فروش می رسد. بیشتر زنگوله های تولید شده در این شهرستان به استان های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام صادر می شود. معمولا واسطه ها زنگوله ها را از هنرمندان خریداری و به استان های مختلف ارسال می کنند.

مظاهری با بیان اینکه زنگوله تولید شده فقط برای دام کاربرد ندارد، یادآور شد: برخی از انواع این زنگوله ها برای تزئینات هم استفاده می شود و حتی در قدیم این زنگوله ها به سنگ های آسیاب بسته میشد و در ورودی های چایخانه ها هم برای تولید صدا و خبر دادن آمدن مشتری نصب میشده است، اما بیشترین استفاده زنگوله برای دام است تا چوپانان با تولید صدا بهتر بتوانند گله را ردیابی کنند.

وی خاطرنشان کرد: صرفه اقتصادی زنگوله سازی برای هنرمندان این رشته مطلوب است، اما باید توجه داشته باشیم که در برخی مواقع تولید زنگوله ارتباط مستقیمی با خشکسالی دارد و در سالهای خشکسالی که حجم علوفه و غذای دام کاهش می یابد به تبع آن تولید زنگوله نیز تقلیل می یابد. در مواقع ترسالی بر تعداد گله های گوسفند اضافه می شود و درخواست ساخت زنگوله افزایش می یابد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: بعد از مدتی زنگوله ها نیز کهنه می شوند و از گردن گوسفندان می افتند و حتی به دلیل فرسایش زنگ های وسط زنگوله صدای تولید شده کاهش می یابد و در نتیجه زنگوله قابل استفاده نخواهد بود. در این مواقع درخواست زنگوله های جدید افزایش پیدا می کند.

مظاهری خاطرنشان کرد: به صراحت می توانیم بگوییم هنر زنگوله سازی در ایران مختص تیران و کرون است و عمومیت آن متعلق به این شهرستان است و به نوعی قطب صادرات زنگوله در کشور تیران و کرون است. اخیراً با استفاده از ریخته گری زنگوله هایی تولید می شود که به هیچ وجه کیفیت زنگوله های دست ساز را ندارند و این نوع زنگوله ها بیشتر در قلاده سگ کاربرد دارد.

وی افزود: هنر زنگوله سازی از صدها سال پیش در تیران و کرون رواج داشته و بومی این شهرستان شده است و بیشتر هنرمندان زنگوله ساز با طی مراحل قانونی زیر مجموعه صنایع دستی شده اند.