ارزیابی میدانی یونسکو از ژئوپارک های قشم و ارس

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، ارزیابی میدانی یونسکو از ژئوپارک های قشم و ارس صورت گرفت.

علیرضا امری کاظمی، مدیر ژئوپارک جهانی قشم با اشاره به پایان ارزیابی های دو ارزیاب یونسکو که اهل اسپانیا و ویتنام هستند، درباره دلایل حضور این ارزیاب ها در ایران توضیح داد: ارزیابان یونسکو با دو ماموریت ارس و قشم به ایران سفر کرده اند. این ارزیابی پس از دو سال وقفه به دنبال همه گیری کرونا امسال انجام شد. در واقع سال گذشته یونسکو فقط ژئوپارک های اروپا را پس از یک سال وقفه آن هم توسط ارزیابان اروپایی بررسی کرد که با توجه به همه گیری کرونا ارزیابی ها محدود انجام شد. ارزیابی و بررسی باقی ژئوپارک ها از امسال آغاز شده است.

او افزود: ارزیابی ژئوپارک قشم با هدف بررسی دوره ای ژئوپارک جهانی قشم هر چهار سال یکبار صورت گرفت تا درباره تمدید عضویت آن در شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو تصمیم گرفته شود. تا این مرحله، ارزیابان یونسکو پس از سه روز مشاهده و بررسی شاخص های جهانی ژئوپارک قشم نسبت به وضعیت موجود اعلام رضایت کردند و نظرشان بر این بود که ژئوپارک قشم در بسیاری از زمینه ها می تواند الگوی دیگر ژئوپارک ها باشد و تقریبا ایرادی نگرفتند. در جلسه فنی پایانی هم با مرور ارزیابی انجام شده، درباره ایراد خاصی صحبت نشد و فقط پیشنهادهایی در راستای بهتر شدن از سوی ارزیابان یونسکو مطرح شد.

عضو شورای عالی ژئوپارک های جهانی یونسکو گفت: ارزیابی ژئوپارک های جهانی یونسکو هر چهار سال یکبار با هدف بررسی وضعت آنها انجام می شود، قرار بود قشم در سال 2020 با پایان مهلت چهار ساله اش ارزیابی شود که به دلیل شیوع ویروس جدید کرونا این برنامه تا سال 2022 عقب افتاد. اکنون که ارزیابی صورت گرفته، گزارش ارزیابان یونسکو به شورای عالی ژئوپارک های جهانی یونسکو فرستاده می شود تا در جلسه ای به بحث گذاشته شود و نهایت، در شورای 12 نفره که سپتامبر 2022 برگزار خواهد شد به رأی گذاشته شود. در این شورا مشخص می شود که قشم موفق به دریافت «کارت سبز» یونسکو خواهد شد و جایگاه جهانی آن برای چهار سال دیگر تثبیت می شود؟

مدیر ژئوپارک جهانی قشم همچنین در واکنش به اعتراض هایی که در جریان ارزیابی برخی ژئوسایت های قشم مطرح شد و انتقادهای ساکنان برخی ژئوسایت ها به حذف برخی رویدادها و ژئوسایت ها از چشم ارزیابان یونسکو گفت: ژئوپارک قشم 35 ژئوسایت در وسعت دو هزار کیلومتر است که قطعا ارزیابان یونسکو در سه روز نمی توانند تمام این منطقه را بررسی کنند. ضمن اینکه ارزیابی ژئوپارک ها براساس شاخص ها و استاندارد جهانی صورت می گیرد و در هیچ کجا ارزیابان تمام فضای ژئوپارک ها را ارزیابی نمی کنند.

برنامه قشم هم به حدی فشرده بود که فقط یکی از ارزیابی ها تا ساعت 2 بامداد طول کشید. با توجه به این شرایط معمولا منتخبی از فعالیت های ژئوپارک مورد مشاهده و ارزیابی قرار میگیرد و با این حال، گزارش ارزیاب ها براساس شاخص های یونسکو دست کم در 20 صفحه تنظیم می شود. از طرفی، قابل درک است که بسیاری تمایل دارند تمام ظرفیت خود را به ارزیابان یونسکو نشان دهند، ولی باید برنامه ارزیابی ها را در مقیاس و استاندارد جهانی در نظر گرفت و نه با نگاه محلی.

او درباره ارزیابی از ژئوپارک پیشنهادی ارس که پرونده آن یک بار اوایل دهه نود رد شد نیز اظهار کرد: ارزیابی میدانی دو ارزیاب یونسکو از ژئوپارک ارس نیز همانند قشم به مدت سه روز انجام شد. این ارزیابی قرار بود در سال 2020 میلادی انجام شود که به علت کرونا تا امسال به تعویق افتاد.

ارزیاب بین المللی ژئوپارک های یونسکو اضافه کرد: ژئوپارک ارس قبلا دارای 22 ژئوسایت بود که در فرصت دو ساله کرونا و توقف ارزیابی ها، تعداد آنها به 27 ژئوسایت افزایش یافت. درحال حاضر نیز زیرساخت 17 ژئوسایت در ارس کامل شده و در زمینه شبکه سازی، همیاری و مشارکت جامعه محلی، راه اندازی موزه و آموزش های اجتماعی و فرهنگی، اقدامات خوبی صورت گرفته است. ارزیابان یونسکو هم مجموعه ای از این فعالیت ها را ارزیابی کردند که در نهایت، این گزارش به شورای عالی ژئوپارک های جهانی ارسال خواهد شد تا در جلسه سپتامبر 2022 شورای عالی شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو نیز بررسی شود.

اما چون ژئوپارک ارس تازه معرفی شده است، باید یک مرحله دیگر را پشت سر بگذراند و تاییدیه مجموع یونسکو را که در پاییز تشکیل می شود، دریافت کند و در نهایت، گواهی نامه رسمی ژئوپارک ارس در صورت کسب رای شورای عالی، در بهار سال 1402 صادر خواهد شد. به هر حال نتیجه پرونده ارس در ماه سپتامبر مشخص خواهد شد.

امری کاظمی با یادآوری اینکه درخواست پرونده ارس یکبار در اواخر دهه هشتاد در شورای جهانی ژئوپارک ها رد شده بود، گفت: این پرونده آن زمان با معیارهای ژئوپارک های جهانی مطابقت نداشت؛ تعداد ژئوسایت های آن محدود بود، زیرساخت خاصی ایجاد نکرده بودند، جامعه محلی اصلا درگیر نبود، مطالعات، پژوهش ها و محتواسازی ها دقیق و کامل نبود و با ضوابط یونسکو فاصله زیادی داشت. اکنون این موارد اصلاح شده و ما امیدوارم ارس برچسب ژئوپارک جهانی را این بار دریافت کند.

عضو شورای عالی ژئوپارک های جهانی یونسکو همچنین درباره وضعیت پرونده ژئوپارک طبس که در تهیه آن نیز نقش داشته، توضیح داد: طبس یکی از جدیدترین پرونده های ژئوپارک ایران است که در پاییز 1400 آماده شد و طبق برنامه، در نیمه تیر 1401 ارزیابی آن با اعزام گروه دیگری از یونسکو به طبس انجام خواهد شد که مطابق معمول مدت این ارزیابی سه روز خواهد بود.