رویکرد اکوتوریسم جامعه محور به حفاظت از تنوع زیستی و میراث های فرهنگی کمک می کند

خبرگزاری مهر/ براساس اخبار منتشر شده، رویکرد اکوتوریسم جامعه محور به حفاظت از تنوع زیستی و میراث های فرهنگی کمک می کند.

محمودرضا همامی، عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در چهارمین همایش گردشگری محور توسعه پایدار اصفهان و در سخنرانی با عنوان «اکوتوریسم؛ راهی برای توسعه و حفاظت از طبیعت و میراث های فرهنگی» اظهار داشت: ایران در رتبه 27 اقتصاد جهانی قرار گرفت، اما با این حال رشد اقتصادی ایران منفی است و کمترین رشد اقتصادی در دنیا را دارد. در وضعیت توسعه یافتگی، ایران نیز جز کشورهای در حال توسعه است.

وی ادامه داد: نشانه های توسعه نیافتگی وابستگی به صادرات مواد خام، پایین بودن درآمد سرانه، نرخ بالای بیکاری، فقر گسترده، بیکاری و عدم توازن ثروت است. در حوزه گردشگری ایران اگرچه آمارهای صعودی داشته، اما در مقایسه با کشوری مثل ترکیه بسیار عقب تر قرار دارد.

این استاد دانشگاه گفت: گردشگری پایدار از سه رکن اساسی اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی شکل می گیرد که هر یک از رکن ها باید با ایجاد تعادل میان استفاده از منابع طبیعی و منافع اقتصادی به توسعه بیانجامد. یک نوع دیگر گردشگری طبیعت گردی است که ملاحظات زیست محیطی را در نظر نمی گیرد. تلاقی گردشگری پایدار و طبیعت گردی اکوتوریسم بوجود می آورد. در این تعریف مفاهیم چون گردشگری مسئولانه و حفاظت از محیط زیست قرار می گیرد.

همامی با اشاره به ظرفیت ها و تنوع طبیعی و تاریخی ایران برای جذب گردشگر توضیح داد: ایران در کنار جاذبه های طبیعی و تاریخی بیشمار، یکی از نقاط داغ جهان در حوزه تنوع گیاهی وجود دارد. هشت هزار گونه گیاه آوندی در ایران وجود دارد که دو هزارتای آنها خاص ایران هستند. در حیات وحش نیز کل گونه هایی که در ایران هستند با کل اروپا برابری می کند. حیات وحش ایران بسیار خاص است و به عنوان مثال قوچ و میش هایی که در ایران زیست می کنند، جد تمام گوسفندهای اهلی در دنیا محسوب می شوند.

وی تاکید کرد: متأسفانه تنوع زیست محیطی ایران به دلیل فعالیت های انسانی در حال تخریب است و باید حفاظت بیشتری از آنها صورت گیرد. در کنار تنوع زیستی، تنوع فرهنگی بسیار زیادی نیز در این مرز و بوم وجود دارد که متأسفانه این تنوع نیز در حال کاهش بوده و به عنوان مثال اثراتی از سیاه چادر کمتر دیده می شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بسیاری از چشم اندازهایی که در دنیا وجود دارد، چشم اندازهای زیستی فرهنگی است. نحوه تعامل انسان با طبیعت این سیستم را بوجود آورده که به آنها سیستم های یک پارچه اجتماعی بوم شناختی گفته می شود.

همامی درباره مناطق حفاظت شده در ایران توضیح داد: در ایران شبکه خوبی از مناطق حفاظت شده وجود دارد که در چهار گروه دسته بندی شده اند که علاوه بر حفاظت میتوان از این مناطق به عنوان محرک توسعه اکوتوریسم اضافه کرد. اما با توجه به مشکلاتی که در این مناطق وجود دارد به نظر می رسد سازمان حفاظت از محیط زیست آمادگی لازم برای وجود گردشگران به این مناطق را ندارد.

وی با بیان اینکه «اکوتوریسم می تواند مشوقی برای حفظ محیط زیست باشد» تاکید کرد: در یکی از جزیره های مرجانی فیلیپین زمانی که ماهی ها کم می شوند، مردم محلی به مواد منفجره روی می آورد؛ اما با ورود گردشگران به این مناطق برای دیدن سنگ های مرجانی، خود مردم محلی حافظان اصلی آب سنگهای مرجانی می شوند. این تنها یک نمونه از کمک اکوتوریسم به حفاظت از محیط زیست است.

این استاد دانشگاه درباره رویکرد اکوتوریسم جامعه محور گفت: این رویکرد به حفاظت از تنوع زیستی و میراث های فرهنگی کمک می کند که به دنبال جریان حفاظت جامعه محور شکل گرفت. به دنبال این رویکرد قرق های خصوصی در دنیا و ایران شکل گرفت و باعث افزایش گونه های حیات وحش شد. درآمد این مناطق از فروش پروانه های شکار است که جامعه این قضیه را قبول نمی کند و باید به سمت اکوتوریسم جامعه محور حرکت کرد.

همامی درباره اصول اکوتوریسم جامعه محور توضیح داد: تفرج باید در طبیعت باشد و از منابع طبیعی استفاده پایدار شود همچنین بر آموزش مردم محلی و گردشگران تاکید شده است. این شکل گردشگری باید در نهایت باعث افزایش درآمد جامعه شود. اگر بتوان قرق های اختصاصی و اکوتوریسم را ترکیب و بخشی از درآمد را به جوامع محلی اختصاص داد، میتوان به توسعه پایدار رسید. البته نباید فراموش کرد که این رویکرد نیز در صورت اجرای ناقص معایبی همچون بهره برداری بیش از حد از منابع، خروج پول از منطقه و بهره کشی از مردم محلی شود.