زیبایی های بی نظیر شن زارهای کویرهای ایران

ریگ یلان که از کویرهای استان خراسان جنوبی می باشد، در زبان بلوچی، تو ریگ، نام های دیگر بزرگ ریگ، ریگستان لوت، ریگ یلان در محدوده جغرافیایی N3057 شمال تا N2921 شمالی و E5905 شرقی تا E5955 شرقی در شرق استان کرمان، شمال غربی استان سیستان و بلوچستان و جنوب استان خراسان جنوبی قرار دارد. نقطه تلاقی 3 استان ذکر شده در ناحیه ای در نزدیکی شمال ریگ یلان قرار دارد. ریگزار شکلی شبیه به مستطیل دارد و گستره ای شمالی جنوبی دارد. فاصله شمال تا جنوب ریگزار در حدود 150 کیلومتر و فاصله شرقی و غربی آن در حدود 70 کیلومتر است. خط الراس تپه ها جهتی جنوب غربی شمال شرقی دارند که در نواحی شمالی تر، این شیب بیشتر به سمت شمال و در نواحی شرقی جهتی غربی شرقی به خود می گیرند. این ریگزار که از زیباترین کویرهای ایران محسوب می شود، از غرب به چاله مرکزی لوت، از شمال به ده سلم، از شرق به نصرت آباد، ارتفاعات اسپی و اوخوران و از جنوب و جنوب غربی به لوت زنگی احمد و کال شور لوت محدود می گردد و تا بلوچ آب ادامه می یابد. ارتفاع کف دشت از سطح آب های آزاد در نواحی حاشیه غربی ریگ یلان، در حدود 550 متر و در نواحی شرقی در حدود 830 متر است. شیب نواحی غربی به سمت غرب تا مرکز چاله لوت کاهش می یابد. در نواحی حاشیه شرقی ریگ یلان، این شیب به سمت شرق افزایش می یابد. رطوبت هوای منطقه در زمستان در حدود 30 درصد و در تابستان تا حدود 10 درصد کاهش می یابد. ارتفاع تپه ها از شمال تا مرکز افزایش می یابد و از مرکز به سمت جنوب مجددا با کاهش همراه است. در قسمت جنوبی ریگ یلان که از کویرهای شرق ایران محسوب می شود، تپه ها با تغییر جهت به سمت جنوب غربی و نهایتا غرب به کلوت های غربی لوت پیوند می خورند. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید تا به برترین کویرهای ایران سفر کنیم....

ناز دشت سربیشه

ناز دشت به معنی دشت وسیع و کویری از بهترین کویرهای استان خراسان جنوبی است که از روستاهای دشت حسین آباد غیناب، واقع در دهستان مومن آباد از توابع بخش مرکزی شهرستان سربیشه در 50 کیلومتری این شهرستان و 110 کیلومتری مرکز استان (شهرستان بیرجند) با جمعیت بالغ بر 860 نفر، قرار دارد. کند رود سیاه آب در جنوب شرقی و حسین آباد غیناب در شمال شرق و روستای پرونگ و قلعه سرخ و شاخوش خان در غرب نازدشت واقع گردیده است. کوه های هم جوار آن کوه معروف زلزله که در 15 کیلومتری و کوه غنبر کشته در 8 کیلومتری آن می باشد. دو رود فصلی به نام های بهامورس و قاعه سرخ در مسیر کوه های حسن کلنگی و نازدشت جریان دارد. از آن جا که شهرستان سربیشه یکی از قطب های استقرار عشایر در استان خراسان جنوبی به شمار می آید، از حدود ده سال قبل 6 طایفه عشایری به نام های: کرد، آذری، نادی، ملکی، سلیمانی و محمد ابولی در روستای نازدشت اسکان یافته اند. شغل اکثر افراد روستا بر پایه کشاورزی و دامداری است که به فعالیت های اقتصادی دیگری چون زراعت، باغداری، صنایع دستی اشتغال دارند. در بخش دامداری عمده تولیدات آنان شامل تهیه مواد لبنی، گوشت، پشم و مو بوده است که از پشم و مو با روش های سنتی نخ مورد نیاز تولیدات گلیم، جاجیم و قالی بافی را تهیه می کنند، در بخش زراعت عمده تولیدات آنان شامل گندم، جو، چغندرقند، یونجه، چغندر علوفه ای، هندوانه و خربزه می باشند.

کویر حیدر آباد

در این پهنه کویری و منطقه ای از جنوب شرق ایران و در بخشی از کویر لوت، گاهی درجه دماسنج در گرم ترین روزهای سال به حدود 70 درجه می رسد، یعنی اینکه رکورد صحرای آریزونا با 4 هزار ساعت آفتاب در طول سال شکسته شده است. با وجود این گرمای شدید نباید چشمت به موجود زنده ای بیفتد اما کویر لوت رکوردار برخورداری از بسیاری از جاذبه های گردشگری طبیعی بیابانی در جهان است و تا کنون 42 گونه جانوری در این منطقه کشف شده است. گرما چنان سخت است که لاشه حیوانات تجزیه نمی شود، قدرت تبخیر آب به گونه است که بیش از تجزیه شدن، لاشه توسط باکتری ها خشک می شود. به وجود 42 گونه جانوری این گمانه زنی را که بیابانی عاری از زندگی است برای همیشه منتفی کرده است. وجود درختچه های گز به بلندی 10 متر یکی از شگفتی های این منطقه از کویر لوت که از کویرهای شرق ایران است، به شمار می رود.

کویر مظفری یا پلوند

کویر مظفری یا پلوند، از کویرهای استان خراسان جنوبی و توریستی ترین کویرهای ایران است که در منطقه حفاظت شده مظفری قرار گرفته است. وجود تپه ماهورهای ماسه ای، دق ها و کفه های نمکی و نواحی کویری در کنار نواحی کوهستانی، جاذبه های بدیع و زیبایی را برای گردشگران و طبیعت دوستان فراهم آورده است. از جمله جاذبه های طبیعی منحصر به فرد این ناحیه، تپه های ماسه ای به شکل دم یوز می باشد. در منطقه حفاظت شده مظفری، طرح تکثیر قوچ و جبیر در دست اجراست.

دق و کویر اکبر آباد

دق گیو (به دق اکبر آباد هم شناخته می شود) که از کویرهای شرق ایران قلمداد می شود، در موقعیت جغرافیایی 59 درجه و 16 دقیقه شرقی و 32 درجه و 30 دقیقه شمالی در جنوب روستای گیو در استان خراسان جنوبی و در 35 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند قرار دارد. طول این دق 25 کیلومتر و عرض آن حدود 6 کیلومتر است. در مرکز دق زمین های قلیایی مسطح با عمق زیاد و درصد شوری نمک بالا قرار دارند که عملا از رشد هرگونه گیاهی جلوگیری می کنند. در حاشیه دق زمین های کشاورزی روستاهای اطراف قرار گرفته است. برای دسترسی به دق مسیر بیرجند به روستای گیو و ادامه آن به سمت جنوب از داخل دق عبور می کنند.
فاصله شهر بیرجند تا دق اکبر آباد در حدود 100 کیلومتر، معادل یک ساعت فاصله زمانی است. دق اکبر آباد که از کویر های ایران می باشد، در شمال غربی کویر لوت واقع شده و منطقه ای است وسیع از خاک های سله بسته که به دق اکبر آباد شهرت یافته است. پوشش گیاهی بسیار ضعیف و در بعضی نقاط بوته های اسکنبیل و تاق قابل رویت است. پوشش جانوری منطقه به دلیل نبود آب و گیاهان بسیار ضعیف است. آگاما از جمله خزندگانی است که در این منطقه قابل مشاهده است. این کویر که از کویرهای استان خراسان جنوبی است، در جنوب روستای اکبر آباد واقع است. وقتی به صورت پیاده و یا با خودرو بر روی این دق حرکت کنید احساس زایدالوصفی به شما دست می دهد . مسیر یکسره صاف با وسعتی عجیب که خداوند باری تعالی معمار آن بوده است. از ویژگی های بارز این دق می توان به قابلیت استفاده در صنعت جذب توریست و هم چنین انجام مسابقات رالی اتومبیل رانی اشاره کرد.

کویر سه قلعه زرین چاه

کویر سه قلعه از کویرهای شرق ایران در فاصله 30 کیلومتری جنوب سه قلعه سرایان قرار دارد. کویر سه قلعه که از کویرهای استان خراسان جنوبی است که در بین زیباترین کویرهای ایران جای گرفته، آسمانی تاریک جهت رصد ستارگان دارای ویژگی و اهمیت خاص است و به واسطه همین ویژگی مورد توجه گروه های آماتور و حرفه ای علاقه مندان به نجوم گشته. از امتیازات دیگر این کویر می توان به دق وسیع و تپه های ماسه ای اطراف رصدگاه نجوم اشاره کرد که برای هر گروه علاقه مند و طبیعت گرد شرایط مناسب و ایده آلی دارد. به طوری اجرای برنامه های رصد ستارگان، رالی در دف وسیع و پیمایش و کویر نوردی در تپه های ماسه ای به صورت هم زمان امکان پذیر است. شرایط منحصر به فرد سرایان از نظر تنوع آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی خاص که از مناطق کوهستانی و سرسبز است ریگزار و تپه های ماسه ای را در دل کویر سه قلعه در خود جا داده است و این شهرستان را به یکی از نقاط دیدنی و گردشگر پذیر خراسان جنوبی مبدل کرده است.

دشت اسفدن

دشت اسفدن در شهرستان زیرکوه واقع شده، از بهم پیوستن مخروطه افکنه های متوالی ایجاد شده و ارتفاعات منطقه آن را محاصره نموده اند. در این چاه های کشاورزی متعددی وجود دارد.
این دشت بسیار زیبا که از کویرهای شرق ایران قلمداد می شود، علاوه بر اینکه سالیانه تعداد بسیار زیادی گردشگر را به سمت خود جذب می کند به عنوان یکی از مهم ترین مناطق برای حفظ گونه های جانوری در استان به شمار می آید. منطقه دشت اسفدن که از کویرهای ایران قلمداد می شود، به وسعت 41 هزار و 242 هکتار به عنوان منطقه شکار ممنوع این استان به ثبت رسیده است.

کویر زیبای بشرویه

ریگزار بشرویه در شرق شهرستان بشرویه در استان خراسان رضوی قرار دارد. این ریگزار که از کویرهای شرق ایران محسوب می شود، از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به کویر نمک بشرویه، از شمال به شهرستان کاشمر و از جنوب به رود کال شور محدود می شود. عرض ریگزار در وسیع ترین قسمت در حدود 30 کیلومتر و طول آن در حدود 24 کیلومتر است. در مناطق شرقی ریگزار بین 30 کیلومتر و طول آن در حدود 24 کیلومتر است. در مناطق شرقی ریگزار بین تپه ها به وسیله نمک زارهای پراکنده ای پوشیده شده است. بلندترین ارتفاع تپه ها در منطقه جنوبی و در حدود 70 متر است.
در قسمت جنوبی و مرکزی تپه های ماسه ای عمدتا جهتی شرقی غربی دارند و در قسمت شمالی ارتفاع تپه ها کاسته شده و جهت مشخصی ندارند. پوشش گیاهی ریگزار در قسمت شمالی انبوه تر و در قسمت جنوبی تنگ تر است. این پوشش عمدتا شامل گیاهان ماسه پسند هم چون تاغ و اسکنبیل است که جوامع بوته ای هم چون نسی و نیز در آن دیده می شود. پوشش جانوری منطقه عبارت است از :
سار گپه بیابانی، شاهین، پا مسواکی، شغال، رگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جکو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری، مارشتری و ...
در قسمت شرقی ریگزار کویر نمک بشرویه از توریستی ترین کویرهای ایران قرار گرفته است. این کویر که از کویرهای ایران قلمداد می شود، از جنوب به شهرستان بشرویه، از غرب به روستا و زمین های کشاورزی روستای غنی آباد و روستای نینگنان و از شمال به کویر بجستان منتهی می گردد. کویر از شهرستان بشرویه در جهت شمال شرقی گسترش پیدا کرده و طول این گستره در حدود 90 کیلومتر است.

روستای دهسلم نهبندان

روستای دهسلم واقع در شهرستان نهبندان و در 85 کیلومتری جنوب غربی این شهرستان واقع شده است و یکی از زیباترین کویرهای ایران را در خود جای داده. ارتفاع از سطح دریا 85 متر و مساحتی در حدود 2000 هکتار دارد و دارای دو نمک زار کوچک و بزرگ است که از کویرهای ایران می باشد.روستای دهسلم روستایی سرسبز در دل کویر است که به داشتن نخلستان های سرسبز معروف می باشد. دهسلم مردمانی خون گرم و مقاوم دارد که در زیر گرمای شدید کویر، بهشتی این چنین برای خود ساخته اند. حصیر بافی از جمله صنایع دستی رایج این روستا می باشد.