رازهایی که در طراحی گنبد حرم حضرت معصومه وجود دارند

ایسنا/ این خبر پیرامون رازهایی که در طراحی گنبد حرم حضرت معصومه وجود دارند، برای شما نوشته شده است.

نخستین گنبدی که بر فراز قبر مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) بنا شد، ساخته ابوالفضل عراقی در سال 457 قمری بود که در سال 925 قمری شاه بی گم صفوی آن گنبد را خراب کرد و گنبد دیگری با طراحی باشکوه ساخت که اکنون باقی است. در سال 1218 قمری به فرمان فتحعلی شاه قاجار گنبد را با 12 هزار خشت زرین آراستند و در حدفاصل سالهای 1381 تا 1384 شمسی نیز هم زمان با تولیت آیت الله مسعودی خمینی روکش طلای گنبد تعویض و بازسازی شد.

براساس مقاله رازهایی که در طراحی گنبد حرم حضرت معصومه وجود دارند، باید بدانید که ارتفاع گنبد از سطح بام 17 متر و از سطح زمین 33 متر است، سطح خارجی آن 35.6 متر و داخل آن 28.66 متر است و قطر پایه آن 12 متر و مساحت سطح بیرونی آن چهارصد مترمربع است. بر روی ساقه گنبد دو کتیبه کاشی کاری نگاشته شده است که بین دو کتیبه پایین و بالا به نیت اقامت 17 روزه حضرت معصومه در شهر مقدس قم 17 ردیف خشت طلا کارگزاری شده است.

طلاکاری متن وصیت نامه امام خمینی (ره) روی گنبد حرم حضرت معصومه (س)

متن کتیبه پایین ساق گنبد که آیت الله مسعودی خمینی تولیت وقت آستان مقدس حضرت معصومه (س) انتخاب کرد شامل مطالبی به این شرح است «الصدوق فی کمال الدین عن عده من الاصحاب: قال رسول الله صل الله علیه و آله إنی تارکم فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی (اهل بیتی)، انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض». سپس عباراتی به فارسی نوشته شده است، شامل این جملات که «ما مفتخریم که ائمه معصومین (ع) از علی بن ابیطالب گرفته تا منجی بشر حضرت مهدی صاحب الزمان علیهم آلاف التحیات و السلام که به قدرت خداوند قادر، زنده و ناظر امور است، ائمه ما هستند.» «ما مفتخریم که مذهب ما جعفری است که فقه ما که دریای بی پایان است یکی از آثار او است و ما مفتخریم به همه ائمه معصومین (ع) و متعهد به پیروی از آنانیم» «اسلام و حکومت اسلامی پدیده الهی است که با به کار بستن آن سعادت فرزندان خود را در دنیا و آخرت به بالاترین وجه تأمین می کند.» و این عبارات برگرفته از وصیت نامه امام خمینی (ره) است.

متن این کتیبه به خط نستعلیق زیبا بر روی مس بریده شد و بعد از طلاکاری در میان حاشیه کاشی فیروزه ای در قسمت کتیبه پایین ساق گنبد قرار گرفت.

متن کتیبه بالای ساق گنبد حرم حضرت معصومه (س) نیز قطعه شعری که بین هر مصرع آن یکی از اسما الهی نوشته شده و به این شرح است «آتش موسی عیان از سینه سیناستی؛ یا رحمان؛ یا که زرین بارگاه بضعه موساستی؛ یا رحیم؛ بضعه موسی بن جعفر فاطمه کز روی قدر؛ یا حنان؛ خاک درگاهش عبیر و طره حوراستی؛ یا منان؛ نوگلی رنگین از طرف گلشن یاسین بود؛ یا حمید؛ آیتی روشن به صدر نامه طاهاستی؛ یا مجید؛ برتوی از آفتاب اصطفای مصطفاست؛ یا جلیل؛ زهره ای از آسمان عصمت زهراستی؛ یا جمیل؛ نسبتی صحن حریمش را به پاطاق حرم؛ یا اول؛ کین مکان عزت و آن مسکن عزاستی؛ یا آخر؛ صحن او را هست اقصی پایه عزت چنان؛ یا ظاهر؛ کز شرف، مسجود سقف مسجد اقصاستی؛ یا باطن.»

متن این کتیبه نیز به خط نستعلیق است و با مس قلمکاری و سپس طلاکاری شده و با زمینه کاشی آبی تهیه شده است.

در طراحی، ساخت و بازسازی گنبد مطهر حرم حضرت معصومه (س) رمز و رازهای خاصی نهفته است که تشریح آن می تواند زیبایی و ظرافت فرهنگ ایرانی اسلامی را برای مشتاقان و گردشگران داخلی و خارجی نمایان و جلوه های الهی در نمادهای ساختاری و معماری اصیل ایرانی و اسلامی را آشکار کند.

ارتفاع گنبد 17 متر است که نشان دهنده 17 روز اقامت حضرت در شهر مقدس قم است. همچنین برای رسم منحنی گنبد، قانونی است که مرکز و دور منحنی گنبد را تعیین می کند، زیرا قوس گنبد دایره کامل نیست که کمان آن رسم شود بلکه قانون آن بر مبنای اعداد دو، پنج و هفت است و اندازه های این قانون طوری گرفته شده که هر واحد آن 114 و به تعداد سوره های قرآن باشد.

گنبد از دو قسمت استوانه ای و قوسی تشکیل شده است. در قسمت استوانه ای گنبد اول اِزاره سنگی به اندازه 78 سانتیمتر قرار دارد که به این دلیل که نقطه شروع و آغاز کار بانام خداوند باشد با محاسبه حروف ابجد «یا الله» بدست آمده است.

بعد از ازاره سنگی کتیبه کاشی کاری است که اندازه آن 110 سانتیمتر مطابق با حروف ابجد نام «علی» است. در داخل این کتیبه حدیث ثقلین نوشته شده است که مخصوص امام علی (ع) و خانواده طاهرین آن حضرت است. در دو طرف کتیبه کاشیکاری حاشیه 7 سانتیمتری قرار دارد که جمعاً 14 سانتیمتر می شود و با خود کتیبه 124 سانتیمتر است که به تعداد 124 هزار پیامبر است.

بعد از کتیبه کاشی کاری شده پایین، 17 رج خشت های طلاکاری شده قسمت استوانه ای است که یادآور 17 رکعت نمازهای یومیه است. در معماری استوانه گنبد 17 سانتی متر ناشاغولی وجود دارد و قسمت بالای استوانه کمی کوچک تر از قسمت پایینی آن است که این 17 سانتیمتر ناشاغولی به دلیل 17 روزی است که حضرت معصومه (س) در شهر مقدس قم اقامه داشته و بیمار بودند. از طرف دیگر عدد 17 از این نظر محترم است که امام هفتم 17 پسر و 17 دختر داشتند و حضرت معصومه (س) کوچکترین فرزند ایشان بودند.

بالای قسمت استوانه ای گنبد کتیبه کاشیکاری دیگری وجود دارد که از 48 قطعه ساخته شده که به تعداد حروف مقطعه قرآن است و اندازه این کتیبه هم 78 سانتیمتر و به اندازه حروف ابجد «یا الله» است.

بعد از کتیبه بالای استوانه گنبد، قسمت مقرنس است که مانند گردنبند زیبایی بر گردن گنبد جلوه گری می کند. اندازه این قسمت 63 سانتیمتر است که به اندازه سن پیامبر (ص) است و در آن 23 سانتیمتر اعوجاج که یادآور دوران سخت رسالت ایشان و 40 سانتیمتر سادگی و نظم که یادآور دوران عمر مبارک پیامبر (ص) در آرامش قبل از بعثت است.

طول قوس گنبد 12 متر و تعداد ردیف های آن 59 رج است که عدد دوازده منتسب به امام دوازدهم و تعداد رج ها نیز جمع حروف ابجد نام «مهدی» است.

قوس گنبد بعد از استوانه به صورت هفت رج هفت رج کارشده است. هفت رج اول حدفاصل گلویی و قوسی گنبد در هر رج 106 قطعه خشت طلا بکار رفته که با احتساب حروف ابجد عبارت «نون» از آیه شریفه «ن والقلم و ما یسترون» بدست می آید.

در قسمت قوس گنبد 28 رج و در هر رج 172 خشت بکار رفته است که عدد 28 مطابق سن حضرت معصومه (س) و عدد 172 مطابق با حروف ابجد ذکر «یا ولی الله مدد» است.

هفت رج بعدی 40 خشت کمتر و به تعداد 132 خشت و هفت رج بعدی 40 خشت کمتر و به تعداد 92 خشت است که از جمع اعداد 92 و 132، عدد 224 بدست می آید که به تعداد حروف ابجد ذکر «یا زهرا» است.

در هفت رج بعدی نیز هر رج 70 خشت طلا بکار رفته است که برگرفته از حروف ابجد ذکر «یا مهدی» است.

در اوج و رأس گنبد نیز که از سه رج شکل گرفته است 78 قطعه خشت طلا بکار رفته که بخاطر حروف ابجد «یا الله» است تا همانگونه که ابتدای گنبد با ذکر «یا الله» آغاز شد در انتها و اوج گنبد هم ذکر «یا الله» قرار داشته باشد.

این تنها بخشی از رمز و رازهای گنبد حرم مطهر حضرت معصومه (س) است که از زبان مهندس بادپا معمار تجدید بنای گنبد حرم مطهر حضرت معصومه (س) نقل شده و نشان دهنده عظمت، زیبایی و ظرافت معماری اسلامی و نحوه کاربست نشانه های الهی در این معماری است که آن را به نمادی خاص و ویژه برای شیعیان تبدیل کرده و آثار و برکات معنوی زیادی را برای هر کسی که آن را ببیند به همراه دارد.