استان بوشهر | سرزمین نعمت های بی شمار خدادادی

استان بوشهر سرزمینی سرشار از نعمت های خدادای، دارای غنای طبیعی و تاریخی با پیشینه ای از یادگاری های فرهنگی، ادبی هنری درخشان در جنوب ایران زمین است. استان بوشهر با وسعت 23167.567 کیلومتر مربع در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. این استان از شمال به استان های خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد، از مشرق به استان فارس، از جنوب شرقی به استان هرمزگان و از جنوب و مغرب با طولی در حدود 720 کیلومتر به خلیج فارس محدود است. آب و هوای شهرستان های استان بوشهر به طور کلی گرم (بیابان کناری) که در نواحی ساحلی گرم و نمناک و در قسمت های داخلی گرم و خشک است. بوشهر، دشتی، دیر، کنگان، دشتستان، تنگستان، گناوه، دیلم، جم، عسلویه از شهرستان های استان بوشهر است و هم چنین این استان دارای 24 بخش، 32 شهر و 43 دهستان است. نژاد استان بوشهر پیش از ورود آریایی ها به ایران، محل سکونت اقوامی بود که موسس تمدن ایلامی بودند. بوشهر در عصر ایلامی به نام لیان مشهور بود و به دلیل موقعیت بندری نقش پل ارتباطی داخله ایران با جنوب شرق آسیا و آفریقا ایفاء می نمود. و در سده های اخیر هنگام شکل گیری شهرها و بنادر استان و خصوصا به دنبال فرمان نادرشاه به کشتی سازی در بندر بوشهر، گروه های دیگری از اقوام ایرانی از جمله بهبهانی ها، دهدشتی ها و عشایر ترک و لر به این سرزمین کوچیدند که بیشتر در بخش های شمالی تا حدود بخش های مرکزی استان ساکن شده اند. در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از جاذبه های گردشگری استان بوشهر ...

اخلاق و عادات

مردم استان بوشهر مردمی مهربان و خون گرم، زود جوش، حساس، زودرنج و در عین حال مهمان نواز، بی ریا و صادق، متدین و در انجام فرایض دینی جدی و در هنگام غم و شادی شریک و غم خوار یکدیگرند. این ویژگی ها الهام گرفته از اقلیم، سرزمین، نوع زندگی و تمدن پرشکوه ایرانی و اسلامی است، چرا که بندر بوشهر همواره یکی از دروازه های پر فروغ تاریخ و تمدن ایران بوده است.

غذاها

استان بوشهر به لحاظ فرهنگ پخت و پز یکی از مناطق غنی ایران به شمار می رود و ده ها غذای بومی خوش مزه دارد. ماهی و غذاهای درایی در بیشتر غذاهای مردم استان نقش مهمی دارد، به طور مثال ماهی تنوری، کتلت ماهی، ماهی تنوری هامور، دو پیازه ماهی، ماهی فیله، شله ماهی، شله گندمی، عدس پلو با ماهی بریان، ته چین ماهی، ماهی کبابی، سرخ شده، ماهی شکم پر، چلو ماهی، قلیه، لاخ لاخ، غذاهای با میگو هم چون دم پخت میگو، میگو سوخاری پفکی، خورشت میگو، قلیه میگو، دو پیازه میگو، کتلت میگو، میگو کباب شده، میگو سوخاری، چلو میگو و غیره. از دیگر غذاها و پیش غذاها در استان می توان به دال عدس، للک، سمبوسه، یخنی گوشت (نوعی آبگوشت)، پلو رشته، پاکورا، فلافل، قلیه تخم مرغ، تپنده ی مرغ (مرغ شکم پر)، شکر پلو با قیمه، بلالیت (نوعی ماکارونی نازک)، زیره پلو با قیمه و پیش غذاها، شیرینی ها و ترشی هایی هم چون رنگینک، زولبیا، حلوا خرمایی، حلوای آردی، رولت خرما، حلوای انگشت پیچ، حلوای برنجی، فرنی، ارده و خرما، لورک و خرما، ماست توله، ترشی پیاز ریزه، ترشی سیر ترشی موسیر، ترشی کلبنده (خیار چمبر) و غیره می توان اشاره کرد.

گونه های ماهی

آن دسته از ماهی های خوراکی که در کرانه ها و جزایر شهرستان های استان بوشهر شکار می شوند، شامل: ماهی حلوا سفید، شوریده، راشگو، سنگسر، هامور، شیر ماهی، قباد، سرخو، شعری، شئوم، سه بیتی، خارو، گواف، مید، صبور، انگز و ده ها نوع دیگر هستند.

حمل و نقل

مسافرت و حمل و نقل در شهرستان های استان بوشهر به شکل های مختلفی امکان دارد: دریایی هوایی و جاده ای، که هر گدام به نوع خود در شکل های استانی، ملی - بین المللی انجام می گیرد.

انواع سوغاتی های محلی استان بوشهر

خرما، حلوای مسقطی، ارده، حلوا راشی، حلوای سنگک، خارک پخته، انواع ماهی و میگو، عروسک های صدفی، تنباکو، اواع ابزار حصیربافی با برگ نخل مانند : کلاه، بادبزن، سبد و ...

صنایع دستی استان بوشهر

با توجه به وضعیت خاص اقتصادی در شهرستان های استان بوشهر، صنایع دستی و به ویژه صنایع دستی روستایی از گذشته دارای نقش تعیین کننده و مهمی در زندگی روستاییان بوده و بیشتر مردم در روستاها به علت محدود بودن بخش کشاورزی و بیکاری های فصلی ناشی از آن کوشیده اند تا از امکانات در دسترس و مواد اولیه ای که طبیعت در اختیار آنان قرار داده است به عنوان ابزاری برای فراهم نمودن درآمد بیشتر و گذران زندگی بهره ببرند و به ساخت محصولاتی مانند گبه، عبا، گرگور، حصیر، صنایع دستی دریایی، کتده کاری روی چوب، لنج، منبت، گلیم، معرق چوب، مشبک چوب، خاتم، نگارگری، گره چینی و ... می پردازند.

گبه

گبه از برجسته ترین محصولات صنایع دستی استان بوشهر است که معمولا در مناطق روستایی شهرستان های گناوه و دشتستان بافته می شود و از مهم ترین محصولات صادراتی صنایع دستی شهرستان های استان بوشهر نیز می باشد. گبه در دو نوع رنگی و خود رنگ بافته شده، که در بافت گبه رنگی از نخ های دستریس آماده شده از پشم گوسفند که به شیوه رنگ رزی گیاهی رنگ آمیزی شده، بهره می گیرند. طرح های به کار رفته در این گبه حاصل خلاقیت، ذوق و اندیشه هنرمندانی است که روایت گر محیط زندگی و طبیعت پیرامونی می باشند. در بافت گبه خود رنگ از پشم گوسفند با همان رنگ طبیعی استفاده می شود. گبه بوشهر در طرح های خشتی، درختی، شیری و چهار فصل بافته می شود.

عبا بافی

عبا نوعی پارچه پشمی نرم و با دوام از پشم شتر است. برای بافتن عبا پس از مرحله پشم چینی، موها را از پشم جدا نموده و نخ بسیار ظریفی برای بافت پارچه می ریسند. بافت پارچه عبا در کارگاه های خانگی توسط مردان انجام می شود. تنها محل تولیدی عبای بوشهر روستایی است به نام کردوان از توابع شهرستان دشتی تنوع رنگی پارچه عبا متناسب با رنگ پشم ریسیده شده شامل رنگ های قهوه ای، حنایی، مشکی و سفید می باشد. پارچه های تولید شده عبا در کشورهای حوزه خلیج فارس مشتریان بسیاری دارد.

لنج سازی

لنج برای مردم بوشهر نماد کار و زندگی، دریا و دریانوردی، صید و صیادی، رونق تجارت و رزق و روزی است. لنج ها به صورت سنتی با الوار چوب های مرغوب مانند ساج ساخته می شده ولی در سال های اخیر از شیوه سنتی به در آمده و لنج ها از مواد اولیه موسوم به فایبر گلاس ساخته می شوند. در استان بوشهر و به ساخت لنج اوشار یا وشار و به سازنده آن گلاف می گویند. ساخت ماکت لنج که یکی از صنایع دستی استان می باشد بازتابی از علاقه مندی مردم به آن است. شهرستان های بوشهر، دیر و تنگستان از مراکز مهم لنج سازی استان هستند.

برخی از آداب و رسوم

مراسم سنج و دمام

سنج و دمام زنی مردم بوشهر در اصل اختصاص به مراسم مذهب و پیشوایان دینی دارد، اما گاهی آن را به هنگام مرگ نوجوانان، علماء مذهبی و امرا و حکام وقت به کار می گیرند. در گذشته برای جمع آوری عزاداران بعد از ذکر، روضه و زیارت نامه و قبل از سینه زنی، مراسم سنج و دمام اجرا می شده است. سنج و دمام در چهار محل (بافت قدیم بوشهر) اجرا می شود. و گاهی به منظور رقابت با یکدیگر تا یک ساعت ادامه پیدا می کند. این رسم از نظر آئینی، فرهنگی و اجتماعی در میان مردم تاثیر گذار بوده و تمام طیف های اجتماعی شیعه را در بر می گیرد. این مراسم در لیست آثار معنوی ملی به ثبت رسیده است.

مراسم دم دم

در ماه مبارک رمضان هنگام سحر برای بیدار کردن مردم چند نفر از اهالی محله در حالی که یک نفر فانوس به دست دارد و دیگری دمام بر دوش، به در خانه ها می روند. آن ها سه بار چوب را بر دمام می کوبند تا مردم با شنیدن صدای آن از خواب بیدار و برای خوردن سحری آماده شوند.

بوشهر قدیم

استان بوشهر در جنوب ایران و در حاشیه ی خلیج فارس قرار دارد. بوشهر، یکی از مراکز باستانی تمدن و فرهنگ ایران زمین به شمار می رود. بر اساس کاوش ها و پژوهش های انجام شده، پیشینه تمدن در بوشهر، دست کم به پنج تا شش هزار سال پیش باز می گرد. نخستین سنگ بنای تمدن در بوشهر، در زمان ایلامی ها گذارده شده است. بر پایه خشت نبشته های ایلامی که در محلی به نام " تل پی تل " (TOLPAYTOL) در جنوب محله ی امام زاده بندر بوشهر به دست آمده معبد بزرگ خدای ایلامی به نام (کیری ریشا) در این نقطه قرار داشته است، بر اساس این خشت نبشته نام باستانی منطقه در آن زمان "لیان" (LYAN) بوده است. لیان واژه ای ایلامی است به معنی آفتاب درخشان و از همین رو اولین نام بوشهر را می توان سرزمین آفتاب درخشان دانست. این شواهد نشان می دهد بوشهر در دوره زمام داری ایلامی ها یک شهر مهم مذهبی و تجاری به شمار می رفته است و بندر تاریخی لیان (LYAN) پل ارتباطی ایلامیان با تمدن های اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا بوده است. در دوران ماد و هخامنشی سرزمین بوشهر مورد توجه قرار داشت و به ویژه در زمان هخامنشیان، پادشاهان این سلسله چندین کاخ و نیایشگاه در نواحی توج (توز) و برازجان بنا نمودند که از آن جمله می توان به بقایای کاخ های زیبا و مجلل بردک سیاه و سنگ سیاه و چرخاب و محوطه باستانی " تل مر" مربوط به دوره ایلامی و هخامنشی اشاره نمود.
در زمان سلوکیان، بوشهر مورد توجه زمام داران رومی قرار گرفت. آنان بندر بوشهر را " مزامبریا " نامیدند. واژه ی مذکور در سفرنامه معروف نثار خوس آمده و منظور از آن کل شبه جزیره بوشهر بوده است. از آغاز تشکیل امپراتوری ساسانی، به دلیل گسترش تجارت بوشهر مورد توجه ویژه ای بود و تا پایان حکومت ساسانیان " ریوارد شیر" به عنوان یک بندر مهم تجاری، دفایی و فرهنگی فعال بوده است. ساسانیان در ریواردرشیر که بعدها ریشهر (REISHEHR) نام گرفت، دژ و باراندازی مستحکم و عظیمی بنا نمودند. دژ نظامی ساسانیان در ریشهر دارای برج و باروت بلندی بوده و یک طرف مشرف به دریا و از سه طرف دیگر دارای خندق های عظیم بوده که به هنگام یورش دشمن و یا بروز هر گونه خطر به عنوان یک سد دفاعی عمل می کرده است.
در زمان ساسانیان به واسطه ارتباط و آشنایی ایرانیان با فرهنگ یونانی و سریانی، برخی آثار فلسفوی و پزشکی از زبان سریانی به پهلوی ترجمه شده و یکی از مراکز ترجمه این آثار، بندر باستانی "سینیز" یا بندر دیلم امروزی بوده است. با فروپاشی امپراتوری، حیات تمدنی و فرهنگی ریواردشیر (ریشهر) نیز تضعیف شد. بندر ریواردشیر یا بوشهر در میان سال های 19 تا 22 هجری قمری به دست مسلمانان افتاد. محوطه باستانی هزار مردان که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر محسوب می شود،در نزدیکی روستای هلیله محل مقاومت ایرانیان در برابر سپاه اسلام بوده است.

استان بوشهر

بعد از استیلای مسلمین بر کرانه های شمالی خلیج فارس، بندر سیراف در 240 کیلومتری جنوب شرق بندر بوشهر که در دوره های اشکانی، سلوکی و به ویژه ساسانی از بنادر مهم ایران بود، مورد توجه مسلمانان نیز قرار گرفت و با فعالیت بازرگانان ایرانی به بزرگ ترین بندر قلمرو حکومت اسلامی تبدیل شد. به گونه ای که این بندر در قرن چهارم هجری ثروتمندترین و با شکوه ترین بندر تجاری ایران بوده است. اما در سال 366 هجری قمری به دلیل وقوع زمین لرزه ای ویرانگر در سیراف این بندر جایگاه برتر تجاری خود را از دست داد و از آن تاریخ بنادر کیش و هرمز در تجارت دریایی خلیج فارس نقش اصلی را برعهده داشتند. با این وجود بنادر استان بوشهر مانند سیراف، نایبند، نجیرم، ریشهر (بوشهر)، جنابه (گناوه)، سینیز (میانه بندر دیلم و امام حسن) در دوره های اسلامی به حیات اقتصادی و تجاری خود ادامه دادند.
تاریخ جدید بندر بوشهر با گسترش مناسبات تجاری دریایی و با ظهور نادرشاه افشار آغاز شد. نادر و سیاست دریایی او برای مبارزه با عثمانی ها و گسترش قلمرو دریایی حوزه اقتدار وی در خلیج فارس سبب گردید تا سرزمین بوشهر بار دیگر مورد توجه خاصی قرار گیرد. "نادرشاه " بوشهر را به صورت یک مرکز مهم کشتی سازی و پادگان نظامی درآورد. بنا بر گزارش هلندی ها در زمان نادر ناوگانی با هشت تا ده هزار مرد در بوشهر مستقر بوده است. هم چنین چند کارخانه کشتی سازی در بوشهر احداث گردید که ظاهرا الوار و چوب های لازم جهت کشتی سازی را از شمال ایران به بوشهر حمل می کردند.
با ظهور کریم خان زند و پایان دوره ی هرج و مرج ناشی از مرگ "نادرشاه" بوشهر و تاریخ آن وارد مرحله ی تازه ای شد. در سال 1763 میلادی انگلیسی ها با حمایت شیخ نصرخان و حکم ران بوشهر منعقد کردند که در واقع سنگ بنای حضور نظامی استعماری انگلستان در جنوب ایران و خلیج فارس بود و انگلیسی ها تا آن تاریخ هرگز چنین امتیازی را در خلیج فارس به دست نیاورده بودند. پس از مرگ کریم خان زند و نزاع و کشمکش بازماندگان وی بر سر قدرت، آقا محمد خان قاجار به قدرت رسید. در دوران قاجاریه شهری بود که اکثر دولت های بزرگ در آن شهر دفتر نمایندگی داشتند و تجار بزرگ در آن جا فعالیت تجاری انجام می دادند. در این دوره بوشهر دروازه ی جنوبی ایران برای تبادل افکار سیاسی و مناسبات فرهنگی بود.
تقریبا همه ی مردم شهرهای استان به زبان فارسی با یک گویش ویژه و در شهرهای استان به زبان فارسی با یک گویش ویژه و در شهرستان های دشتستان، گناوه و دیلم به گویش لری سخن می گویند. تنوع گویش ها در نواحی روستایی بیشتر از شهرها به چشم می خورند. برخی از اهالی جزیره شیف، کنگان و عسلویه به زبان عربی محلی نیز سخن می گویند.

تاسیس مدرسه سعادت مظفری (1317 هجری قمری)

انتشار روزنامه ی مظفری، استقرار هیات های سیاسی و تبشیری، وجود دفاتر گمرکی و بانکی، همه حکایت از اهمیت این شهر تا قبل از اتصال راه آهن سراسری به خرمشهر دارد. بوشهر مرکز حکمرانی بنادر بوده و مرکز نمایندگی بریتانیا در خلیج فارس نیز در همین شهر قرار داشت.
بوشهر در تحولات دو قرن اخیر دارای نقش خاصی بوده و سه نوبت مورد هجوم نیروهای انگلیسی قرار گرفت. در آن سال ها اغلب کشورهای اروپایی در بوشهر کنسول گری داشته و به فعالیت های سیاسی اقتصادی اشتغال داشتند. که از حمله آن ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- کنسول گری انگلیس در بندر بوشهر
2- کنسول گری فرانسه در بندر بوشهر
3- کنسول گری ایتالیا در بندر بوشهر
4- کنسول گری سوئد در بندر بوشهر
5- کنسول گری روسیه در بندر بوشهر
6- کنسولگری هلند در بندر بوشهر
7- کنسول گری عثمانی در بندر بوشهر
8- کنسول گری آلمان در بندر بوشهر
9- کنسول گری نروژ در بندر بوشهر
10- کنسول گری آمریکا در بندر بوشهر
با وقوع جنگ جهانی اول، بوشهر و روستاهای اطراف آن، کانون یکی از بحرانی ترین مناطق ایران و خاورمیانه قرار گرفت. انگلیسی ها به فاصله یک سال پس از شروع جنگ جهانی اول شهر بوشهر را متصرف شدند.
تنگستانی ها همگام با مردم بوشهر به رهبری رئیس علی دلواری و دیگر خوانین منطقه، علیه این اشغال، قیام کردند و در این راستا حماسه های با شکوهی آفریدند. پس از پایان جنگ جهانی اول و در دوره پهلوی اول، بوشهر هم چنان کانون پرتشنج وقایع باقی ماند و قبایل و خوانین بسیاری علیه سیاست های رضا شاه قیام نمودند که از جمله می توان به قیام خالو حسین بردخونی از سال 1308 تا 1310 هجری خورشیدی علیه خلع سلاح خوانین و هم چنین قیام غضنفر السلطنه برازجانی» هم رزم شهید رئیس علی دلواری در سال 1308 هجری خورشیدی اشاره کرد. افزون بر پیشینه درخشان تاریخی و تمدن بوشهر، این بندر از نظر فرهنگی نیز سابقه درخشانی دارد. از جمله نشانه های پیشرفت فرهنگی می توان به موارد زیل اشاره کرد:
1- تاسیس یکی از نخستین دستگاه های تلگراف در بوشهر
2- ورود و استقرار دستگاه چاپ در زمان صفویه
3- تاسیس اولین پست جدید در بوشهر
4- انتشار روزنامه های مظفری و اصلاح در دوره قاجاریه
5- انتشار نشریه فکاهی ایران به نام طلوع به همت میرزا عبدالمجید خان متین السلطنه
6- پیشتازی در بنای مدرسه دولتی نوین
مدرسه سعادت مظفری در سال 1317 هجری قمری به فرمان احمدخان دریا بیگی از فارغ التحصیلان مدرسه دارالفنون، و به دست شیخ عبدالکریم و شیخ محمد حسین سعادت در بوشهر راه اندازی شد. مدرسه سعادت بوشهر به حق چراغ دانش و آگاهی را تا دورترین جای جای جنوب ایران افروخته داشت و از همین روی مدرسه سعادت را بایستی مادر مدارس جنوب ایران و از جاذبه های گردشگری استان بوشهر نامید، شش سال بعد از تاسیس این مدرسه، مدارس دیگری در جنوب ایران افتتاح گردید.

برخی از مشاهیر و مفاخر استان بوشهر

1- آیت الله سید عبد ا... بلادی بوشهری
تولد 1291 قمری، وفات 1372، حاج سید عبدا... فرزند ابوالقاسم فرزند سید عبد ا... با بیست و دو واسطه نسبش به حضرت موسی بن جعفر می رسد. آباء و اجدادش از علمای والا مقام اند.
2- آیت اله سید مرتضی علم الهدی اهرمی
در اهرم (تنگستان) متولد شد. او علوم دینی را در محضر علماء و مراجع بزرگ نجف از جمله آخوند ملا محمد کاظم خراسانی به اتمام رسانده و به درجه اجتهاد نائل آمده و به بوشهر بر می گردد. در سال های استبداد صغیر (محمد علی شاه) رهبری مخالفین و مردم بوشهر را با استناد به توصیه سید عبدالحسین مجتهد لاری به عهده می گیرد. با همکاری آزادی خواهان و حمایت شهید رئیس علی داوری اداره شهر بوشهر به دست سید و یارانش می افتد. دولت، احمدخان دریابیگی را مامور قلع و فمع سید می کند. او با عده ای سرباز به خانه سید حمله می کند و پس از دستگیری او را به عتبات تبعید می کنند. سید پس از عزل محمد علی شاه به بوشهر مراجعت می کند و هم چنان به مبارزه با دولت انگلیس و اعوان و انصارش ادامه می دهد. سید مرتضی علم اهدی در سال 1315 شمسی دعوت حق را لبیک می گوید.
3- آیت الله شیخ محمد حسین برازجانی
فرزند شیخ نجف در سال 1287 هجری قمری (1249 قمری) در برازجان متولد شد. شیخ محمد حسین معروف به مجتهد برازجانی از فقها و مجتهدین اوایل قرن چهارم هجری است. وی در مبارزات مردم دشستان، تنگی، دشستان و بوشهر علیه نیروهای انگلیسی به صف مبارزین پیوست. رئیس علی دلواری در نامه ای به تاریخ جمادی الاول 1333 به وی از او کسب حمایت و تکلیف نموده است. وی در حمایت از فتوای علمای عراق در بوشهر حکم جهاد با انگلیسی ها را صادر کرد. شیخ محمد حسین 10 سال آخر عمر را به حکم رضا شاه به حالت تبعید در تهران گذراند و در سال 1319 ش در همان جا در گذشت و در امام زاده عبدا... مدفون شد.
4- شهید رئیس علی دلواری
در سال 1299 هجری قمری / 1881میلادی در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شد. پدرش زایر محمد نام داشت که سمت کدخدایی دلوار را عهده دار بود و بعدها به معین الاسلام ملقب گردید. وی در 12 شهریور سال 1294 هجری شمسی برابر با 1915 میلادی در روستای تنگک اول به شهادت رسید.
5- خالو حسین بردخونی
تاریخ تولد: 1285 هجری قمری / 1865 م بردخون
تاریخ فوت: 1325 ش
محل سکونت: بردخون
نوع فعالیت: کدخدای بردخون و هم رزم شهید رئیس علی دلواری در نهضت مشروطه و جنگ جهانی اول
6- میرزامحمد خان برازجانی
ملقب به غضنفر السلطنه و متخلص به غضنفر. در سال 1290 هجری قمری (1252 هجری شمسی) در محله قلعه برازجان متولد شد. تحصیلات فارسی و عربی را در مکتب خانه برازجان و علوم حوزوی را چند مدتی در شیراز طی کرد. در بحبوحه جنگ جهانی اول و هنگام حمله انگلیس به بوشهر به صف مبارزان پیوست و با توجه ببه فتوای علمای نجف با خوانین ضد بریتانیا یعنی شیخ حسین خان چاکوتاهی – رئیس علی دلواری و زایر خضر رشادت های زیادی از خود نشان داد. بعد از عقب نشینی با خانواده به کوه های گیسکان پناه برد و در سال 1337 به شیراز رفت و خود را به حکم ران ایالت فارس تسلیم کرد. در سال 1339 که دکتر مصدق حاکم فارس شد او را به عنوان ضابط برازجان و حومه منصوب کرد. غضنفرالسلطنه سرانجام پس از 56 سال عمر در سال 1308 هجری شمسی بر اثر توطئه مخالفین در پشتکوه دشستان کشته شد. وی مدت 30 سال با اقتدار بر برازجان و اطراف حکومت کرد.
7- زایر خضر خان اهرمی (تنگستانی)
تاریخ تولد: حدود 1280 هجری قمری در روستای شمشیری از توابع دهستان باغک
تاریخ فوت: 1241 هجری قمری / فروردین 1301 هجری شمس در شهر اهرم
محل سکونت: اهرم
نوع فعالیت: مبارزات ضد استماری علیه انگلیس
8- سید محمد حسین بهمنیار
متخلص به مفتون فرزند سید علی اکبر در سال 1315 هجری قمری برابر 1276 هجری شمسی در قریه بردخون از توابع شهرستان دشتی چشم به جهان گشود. او از سادات جلیل القدر منطقه و از شاعران دو بیتی سرای خطه جنوب (منطقه دشتی) می اشد. او از جوانی در جهت کسب کمال و معرفت حرکت کرد استعداد ذاتی خود را بروز داد. اشعار او عمدتا دو بیتی است و در قالب رباعی غزل قصیده و مثنوی نیز شعر سروده است. مفتون از شعرایی چون باباطاهر همدانی نظامی گنجوی سعدی و حافظ و هم خطه ای خویش فایز متاثر بوده است. مفتون در سال 1382 هجری قمری برابر با 1341 هجری شمسی دار فانی را وداع گرفت.
9- منوچهر آتشی
فرزند محمد جعفر در سال 1312 هجری شمسی در قریه دهرود از دهستان بوشکان بلوط تنگ ارم شهرستان دشستان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در بوشهر به پایان برد. پس از اتمام دوره دانش سرای مقدماتی شیراز در بوشهر به شغل معلمی پرداخت. در سال 1339 به دانش سرای عالی تهران رفت و در سال 1343 در رشته زبان ادبیات انگلیسی فارغ التحصیل شد. آتشی در دهه سی خورشیدی اشعار خود را نخست در نشریات بوشهر و آن گاه در نشریات مرکز چاپ کرد تا اواخر دهه سه سی (سال 39) نخستین مجموعه شعر وی آهنگ دیگر به چاپ رسید که مشهورترین شعر این مجموعه خنجرها بوسه ها و پیمان ها نام داشت وی در عرضیک دهه نزدیک به ده مجموعه شعر چاپ کرد. تاکنون 3 کتاب مستقل درباره آتشی نوشته شده است. 1-پلنگ دره دیز اشکن 2- نقد اشعار آتشی 3- آتشی در مسیر زندگی. آتشی مدتی مسئولیت بخش شعر ماهنامه کارنامه را عهده دار شد. آتشی در آبان 1384 درگذشت. وی چند روز قبل از مرگش در مراسم چهره های ماندگار ادبیات معرفی شده بود.
10- شیخ حسین چاه کوتاهی
تاریخ تولد: 1273 هجری قمری / 1233 هجری شمسی در چاهکوتاه
تاریخ شهادت: 1338 هجری قمری / 1298 هجری شمسی در چاهکوتاه توسط نیروهای اس.پی.آر (تفنگ داران جنوب ایران)
محل سکونت: چاهکوتاه
نوع فعالیت: مبارزات مسلحانه علیه استعمار انگلیس
محل تدفین: در جوار امام زاده عبدالمهیمن
11- شهید ابوتراب عاشوری
تاریخ تولد: 1312 هجری شمسی در روستای حیدری (شهرستان دشتی)
تاریخ شهادت: 13 آذر 1357 هجری شمسی در بوشهر
محل سکونت: بوشهر
نوع فعالیت: مبارزات مذهبی انقلابی علیه حکومت خودکامه محمدرضا شاه پهلوی
محل تدفین: شهر چغادک
12- زایر محمد علی فایز
تاریخ تولد: 1250 هجری در کردوان
تاریخ فوت: 1330 هجری قمری
محل سکونت: دشتی
نوع فعالیت: ادیب و شاعر دوبیتی سرای محلی
محل تدفین: نجف اشرف
13- محمد باقر خان تنگستانی
تاریخ تولد: 1301 هجری قمری در تنگستان
تاریخ فوت: 1339 هجری شمسی در شهر تهران
محل سکونت: تهران
نوع فعالیت: مبارزات سیاسی علیه حکومت خودکامه محمد علی شاه قاجار و مدیر نشریه "جنوب"
محل تدفین: تهران
14- محمد خان دشتی
تاریخ تولد: 1246 هجری قمری در روستای شنبه
تاریخ فوت: 1298 هجری قمری در زندان بوشهر
محل سکونت: خورموج
نوع فعالیت: نجف اشرف

شهرستان های استان بوشهر

بوشهر که یکی از شهرستان های استان بوشهر است، با 258906 نفر جمعیت حدود 2/6% کل مساحت استان را دارا می باشد. این شهرستان از دو بخش مرکزی و خارگ 4 شهر (بوشهر، خارگ، چغادک و عالی شهر) و دو دهستان تشکیل گردیده است و دارای آب و هوای گرم و مرطوب می باشد. پیشینه این بندر تاریخی به عهد ایلام می رسد که در آن زمان با عنوان لیان شناخته می شده است. در دوره ساسانی نام آن ریو اردشیر یا بخت اردشیر بوده است. در دوره های اسلامی به حیات سیاسی و اقتصادی خود ادامه داده است. تاریخ جدید بندر بوشهر از زمان حکم رانی نادرشاه افشار شکل گرفت در این زمان وی برای تقویت نیروی دریایی کارخانه کارخانه کشتی سازی را راه اندازی کرد و بافت کنونی قدیم بوشهر پایه ریزی شده و در دوره های زندیه و قاجار به بالندگی رسید. بوشهر از نخستین شهرهایی است که چاپ سنگی را وارد کرده و پیش از بسیاری از شهرهای مهم ایران دارای کارخانه یخ سازی و برق بوده است. از جمله روزنامه های مظفری و طلوع را می توان برشمرد. هم چنین به علت موقعیت خاص این بندر در تجارت و کسب ثروت فراوان، نمایندگی های شرکت های خارجی و نیز کنسول گری های دولت های بیگانه از جمله بریتانیا، آلمان، فرانسه، روسیه و عثمانی در این شهر وجود داشته که ساختمان بعضی از آن ها هنوز هم پا برجاست.
آثار معماری و بناهای تاریخی در سراسر استان بوشهر، نشان دهنده وجود نوعی هنر معماری خاص در منطقه بوده و بهترین نمونه آن بافت قدیم بوشهر است که در نوع خود یکی از نادرترین و با شکوه ترین انواع معماری ساحلی خلیج فارس را به نمایش می گذارد که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر محسوب می شود. عمارت های دو، سه و چهار طبقه در بوشهر قدیم، در حقیقت نمایشگاه های واقعی هنر و اندیشه برجسته معماران بومی بوشهر است.

جاذبه های گردشگری شهرستان های استان بوشهر

1- قلعه و آثار تاریخی ریشهر
2- قبرستان انگلیسی ها
3- عمارت حاج رئیس التجار بوشهری
4- مسجد شیخ سعدون
5- مرقد شیخ حسین چاهکوتاهی و آرامگاه منوچهر آتشی
6- آثار باستانی و طبیعی جزیره خارگ
7- کلیسای ارامنه گریگوری (تاسیس 1819 میلادی)
8- پارک جنگلی چاهکوتاه
9- مسجد جمعه آل عصفور
10- آب انبار قوام
11- پارک شغاب
12- عمارت ملک التجار بوشهری
13- بافت قدیم بوشهر
14- ساحل دریا
15- قبر ژنرال انگلیسی
16- پارک ساحلی دانشجو
17- ساحل بندرگاه
18- ساختمان مدرسه سعادت
19- بازار قدیم بوشهر
20- تل پی تل – عمارت سبز آباد (واقع در محدوده نظامی، محل سر کنسول گری انگلیس)
21- عمارت حاج سید محمدرضا کازرونی
22- عمارت دهدشتی
23- عمارت امیریه
24- پارک گردشگری لیان
25- موزه منطقه ای خلیج فارس
26- موزه مردم شناسی
27- موزه تجارت دریایی خلیج فارس
28- طبیعت جزیره خارگو
29- منطقه حفاظت شده رود حله
30- نیروگاه اتمی بوشهر
31- مجتمع پتروشیمی و پایانه های خارگ
32- ساحل صخره ای ریشهر
33- عمارت طبیب (بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر)

برخی از زیارتگاه های شهرستان های استان بوشهر

1- امام زاده عبدالمهیمن (ع)
2- امام زاده محمد باقر (ع)
3- میر محمد حنیفه (ع)، خارگ
4- قدمگاه عباس علی (ع)
5- قدمتگاه امیرالمومنین (ع)
6- امام زاده میر حاج کره بند

جزایر و شبه جزایر استان بوشهر

جزیره خارگ

این جزیره در فاصله 57 کیلومتری شمال غربی بوشهر واقع گردیده است. طول تقریبی آن 8 کیلومتر و جزیره مرجانی است. تاسیسات نفتی در این جزیره قرار دارد و سواحل عمیق آن جهت ایجاد لنگرگاه مطلوب می باشد.
جزیره خارگ یکی از بخش های شهرستان بوشهر است و بیش از ده هزار نفر جمعیت دارد. این جزیره از مناطق کهن استان است و بیش از ده هزار جمعیت دارد. و آثار تاریخی و باستانی متعددی را در خود جای داده است که از جزیره خارگ قامداد می شود.

جزیره خارگو

از دیگر جاذبه های گردشگری استان بوشهر، جزیره خارگو می باشد. این جزیره در شمال شرق جزیره خارگ قرار دارد و از نظر اقتصادی دارای اهمیت ویژه ای است. جزیره خارگو از مناطق حفاظت شده می باشد.

شبه جزیره عباسک

این جزیره بین بندر بوشهر و شبه جزیره شیف قرار دارد و خالی از سکنه می باشد.

شبه جزیره شیف

این جزیره در شمال بندر بوشهر قرار دارد و جزیره ای ماسه ای است که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر قلمداد می شود.

شهرستان دشستان

شهرستان دشتستان که از شهرستان های استان بوشهر می باشد، 5/27 درصد از کل مساحت استان را دارا بوده و وسیع ترین شهرستان استان است. این شهرستان با 229425 نفر جمعیت از شش بخش (مرکزی، آب پخش، سعد آباد، شبانکاره، بوشکان و ارم)، 8 شهر و 12 دهستان تشکیل گردیده است. آب و هوای آن گرم و خشک می باشد.شهر برازجان مرکز استان دشتستان به دلیل قرار گرفتن بر سر راه بنادر بوشهر، گناوه و کنگان به شیراز همیشه دارای اهمیت بوده است.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان دشتستان:

1- گور دختر تنگ ارم، دشت بزپر
2- کوشک اردشیر تنگ ارم، دشت بزپر
3- کاخ هخامنشی بردک سیاه روستای درودگاه
4- کاخ کوروش جنوب برازجان
5- دژ برازجان شهر برازجان
6- تل خندق شمال برازجان
7- غار چهل خانه – شمال سعد آباد
8- چشمه آب گرم دالکی دالکی 18 کیلومتری برازجان
9- شاهزاده ابراهیم روستای ننیزک
10- بقعه سید محمد سجادی برازجان
11- نخلستان آب پخش
12- پارک جنگلی سر کره
13- سد شهید رئیس علی دلواری - شبانکاره
14- آبشار رود فاریاب تنگ ارم روستای فاریاب
15- منطقه حفاظت شده گلدشت
16- پل مشیر و کاروان سرای مجاور آن محور برازجان کنار تخته
17- منطقه نمونه گردشگری سرقنات
18- آبشار تلخ آب
19- آبشار زیر راه و چشمه های باستانی روستای زیراه
20- شهر کلمه روستاهای هم جوار بخش بوشکان

گور دختر

بنای گور دختر از جاذبه های گردشگری استان بوشهر که بسیار شبیه مقبره کوروش کبیر در پاسارگاد است و قدمت آن به احتمال زیاد به دوره هخامنشی بر می گردد. این بنا از 24 قطعه سنگ تشکیل شده است. در سنگ سوراخ هایی تعبیه شده که با بست های آهنی به هم وصل می شوند. در گور دختر هم چنین عنصر هنر اورارتویی مانند بام شیروانی (دو شیبه) و نیز عناصر معماری ایرانی معبد چغازنبیل را می توان دید. این بنای ارزشمند در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از جاذبه های گردشگری استان بوشهر قلمداد می شود

کوشک اردشیر

این بنا که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر قلمداد می شود، در دشت بزپر (پشت پر) پشت کوه دشتستان و در بخش ارم واقع شده است. زیر بنای کوشک به صورت صلیب است و پوشش سقف را طاق های گهواره ای شکل داده اند. این بنا بسیار شبیه به کاخ اردشیر در فیروز آباد است و از مصالح سنگ های لاشه و قلوه با ملات ساروج ساخته شده است. در قسمت بالای کوشک یک ستون سنگی به چشم می خورد که احتمالا برای افروختن آتش، خبر رسانی با دیده بانی بوده است. کاربری بنا به احتمال زیاد جای استراحت و یا محلی برای شکار بوده است.

شهرستان دشتی

شهرستان دشتی که از دیگر شهرستان های استان بوشهر است، در حدود 6/21 درصد از کل مساحت استان را شامل می شود. جمعیت این شهرستان بر اساس آخرین سرشماری 77530 نفر اعلام گردیده است. از نظر وسعت دمین شهرستان استان و آب و هوای آن گرم و خشک می باشد. این شهرستان از سه بخش (مرکزی، کاکی و "شنبه و طسوج")، سه شهر و هفت دهستان تشکیل شده است و در فاصله مرکز شهرستان، خورموج تا مرکز استان 80 کیلومتر است. اهالی دشتی از دیرباز به مهمان نوازی، سلحشوری و ادب پروی مشهور بوده اند.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان دشتی

1- قلعه خورموج
2- کلات مند
3- قلعه داراب خان
4- قلعه دختر
5- شاهزاده محمد
6- عمارت شیرینه (شیرینو)
7- قلعه رئیس غلام رزمی
8- امام زاده هاشم احتشام قائدها
9- کوه نمک
10- شکارگاه کوه مند لاور ساحلی
11- منطقه عشایری دشتی

برج قلعه خورموج

این برج تنها برج بازمانده از قلعه بزرگ محمد خان دشتی از حاکمان ادیب و ادب پرور شهر خورموج است. سبک معماری آن متاثر از سبک قلعه سازی دوره سلجوقی یا ساسانی است که با استفاده از طاق نماها و گچبری در آرایش دیوارها و دوران اتاق ها بنا شده است. برج قلعه خورموج در حل حاظر محل دفتر نمایندگی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان دشتی است و از جاذبه های گردشگری استان بوشهر می باشد.

کلات مند

کلات مند مربوط به دوره اشکانیان یا ساسانیان است این اثر تاریخی باستانی که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر است، در دامنه کوه مند و روستای وراوی واقع شده است. نحوه ساختمان سازی در این کلات شامل یک بخش شاه نشین با یک لیوان (احتمالا چوبی) در وسط قرار داشته است و اتاق های اصلی در بدنه کوه و به صورت غار بوده اند که درهای ورودی آن ها به درون این ایوان باز شده است. این اثر تاریخی در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهرستان تنگستان

شهرستان تنگستان از شهرستان های استان بوشهر می باشد، از لحاظ وسعت با 8/3 درصد کل مساحت استان چهارمین شهرستان استان می باشد جمعیت آن بر پایه آخرین سرشماری 7028 هزار نفر می باشد. شهر اهرم مرکز شهرستان تنگستان است. از لحاظ تقسیمات کشوری تنگستان از دو بخش مرکزی و دلوار و دو شهر و چهار دهستان تشکیل گردیده و فاصله اهرم تا مرکز استان 57 کیلومتر می باشد. آب و هوای این شهرستان در نوار ساحلی گرم و مربوط و هر چه به مناطق داخلی تر پیش روید از رطوبت هوا کاسته می گردد.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان تنگستان

1- موزه شهید رئیس علی دلواری
2- قلعه زائر خضرخان (قلعه کلات) اهرم
3- چشمه آب گرم میر احمد میر احمد
4- تفرجگاه های سرسبز خائیز خانیز
5- سواحل دریا نوار ساحلی
6- امام زاده محمد بن احمد بن موسی میر احمد
7- امام زاده ابراهیم اهرم
8- کلوت های منحصر به فرد دلوار
9- امام زاده زید بن علی گلنگون
10- موزه شهید رئیس علی دلواری
11- چشمه آب گرم اهرم
12- تونل جاده اهرم فراش بند
13- سد انحرافی اهرم
14- چشمه آب گرم قوچرب
15- جنگل کنار گلگون

قلعه کلات

این قلعه در شهر اهرم واقع شده و متعلق به زائر خضر خان تنگستانی است. این قلعه در زمان یورش نیروهای انگلیسی قرار گرفته است. هم چنین در همین قلعه اسرای انگلیسی نگهداری می شده اند. قلعه مشتمل بر چهار برج و بارو و اتاق های میانی است و هم چنین دارای تاسیسات خصوصی برای ساکنین قلعه می باشد و این بنا یکی از جاذبه های گردشگری استان بوشهر می باشد. ساختمان قلعه از خشت و ملات گل ساخته شده است.

خانه و موزه شهید رئیس علی دلواری

خانه و موزه شهید رئیس علی دلواری در بندر دلوار به فاصله 45 کیلومتری جنوب بندر بوشهر واقع گردیده است. دلوار مرکز بخش ساحلی تنگستان و زادگاه سردار شهید رئیس علی دلواری می باشد. منزل مسکونی رئیس علی دلواری که ستاد فرماندهی مقاومت دلیران تنگستان هم بوده است. اکنون به موزه مقاومت تبدیل شده است. مبارزات شهید رئیس علی دلواری علیه تجاوز انگلیس در خلال جنگ جهانی اول، خاطره ای بس شگرف و فراموش نشدنی در ذهن ها بر جای گذاشته است و دوازدهم اردیبهشت ماه سال روز شهادت وی در تقویم رسمی کشور به عنوان روز ملی مبارزه با استعمار نامگذاری شده است.

شهرستان کنگان

شهرستان کنگان از دیگر شهرستان های استان بوشهر است که در جنوب شرقی استان واقع گردیده است. این شهرستان دارای 94981 نفر جمعیت است و از سه شهر (بندر کنگان، بنک و بندر سیراف) و دو دهستان (حومه و طاهری) تشکیل گردیده است. آب و هوای این شهرستان گرم و مرطوب است و فاصله شهر کنگان تا مرکز استان 220 کیلومتر می باشد.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان کنگان

1- بندر سیراف
2- قلعه نصوری
3- آقا سید حبیب
4- دستکنده های سیراف
5- بقعه سید غریب
6- سواحل دریا

بندر سیراف

چگونگی نام گذاری سیراف با نگاه به پیشینه تاریخی آن و پژوهش ها و کاوش های باستان شناسی با نام اردشیر بابکان شاه ساسانی پیوند داشته و بر پایه این نظریه نام نخستین این بندر اردشیر آب بوده که در دوره های بعد به سیراف تبدیل شده است. دخمه های ساروجی و استودان هایی که در دامنه کوهستانی مشرف به بندر سیراف قرار گرفته و راه سنگ فرش ساسانی که از فیروز آباد تا سیراف ادامه داشته، پایه گذاری این بندر را در دوره ساسانی یا پیش از آن به اثبات می رساند ولی ترقی و شکوه این بندر در سده های نخستین اسلامی به وجود آمده است. این بندر تاریخی که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر محسوب می شود، در دوران آل بویه یا دیلمیان به سبب قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی به بزرگ ترین بندر خلیج فارس و دنیای اسلام و محل صادرات و واردات کالاهای تجاری تبدیل شد. به طوری که آوازه این بندر در سراسر دریاهای شناخته شده آن روز پیچیده بود.

شهرستان دیر

شهرستان دیر از دیگر شهرستان های استان بوشهر، در کنار خلیج فارس قرار دارد و 9/3 درصد از کل مساحت استان بوشهر را دارا است. جمعیت این شهرستان 52523 نفر می باشند و از دو بخش مرکزی و بردخون، 3 شهر و 4 دهستان تشکیل شده است. آب و هوای آن گرم و مرطوب است. فاصله بندر دیر تا مرکز استان 200 کیلومتر می باشد. بندر دیر یکی از بنادر تاریخی سواحل خلیج فارس است که در گذشته های دور مرکز تجاری و بازرگانی مهمی بوده است. در این شهرستان بقایای بنادر و آبادی های کهن بسیاری دیده می شود. شهرستان دیر در حال حاظر مهم ترین شهرستان استان از نظر ماهیگیری است.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان دیر

1- مسجد بردستان (یکی از قدیمی ترین مساجد استان)
2- قلعه بردستان
3- شاه سید فرج الله (معروف به امیر ایوان)
4- امام زاده سید جمال الدین
5- شاهزاده ابوالقاسم
6- ساحل رودخانه مند بخش بردخون
7- جنگل حرا مل گنزه
8- ساحل دریای بردخون و دیر
9- زیارتگاه بی بی دولت
10- مناطق حفاظت شده جزایر نخیلو ام الگرم خان تهمادو
11- مزارع گوجه فرنگی آبدان

مسجد بردستان

این مسجد که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر است، از یک عمارت مربع شکل با یک مدخل کوچک و شبستان مسجد برای روشنایی و هواگیری، فضاهای درگاه مانندی دارد که از داخل و خارج با گچ بری های زیبایی تزیین شده اند. بر در ورودی مسجد لوحه ای مرمرین قرار دارد که نشان می دهد بنای مسجد در سال 1273 هجری قمری توسط حیدر خان دشتی تعمیر شده است. در درون یکی از طاق های مسجد کتیبه ای بر روی چوب وجود دارد که تاریخ تعمیر مسجد را در سال 852 هجری نشان می دهد. بنابراین گمان می رود که این مسجد از بناهای قرون اولیه اسلامی باشد.

شهرستان عسلویه

شهرستان عسلویه از شهرستان های استان بوشهر و در جنوبی ترین قسمت استان و در همسایگی استان های فارس و هرمزگان قرار دارد و جمعیت آن 54320 نفر می باشد. این شهرستان از دو بخش (مرکزی و چاه مبارک) دو شهر و چهار دهستان تشکیل شده است. آب و هوای این شهرستان گرم و مرطوب است و در 300 کیلومتری شرق بندر بوشهر قرار گرفته است. بندر عسلویه تا پیش از استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی روستایی بود که فعالیت های تجارت دریایی، ماهیگیری، دامپروری و کشاورزی در به صورت محدود انجام می شد و با ورود موج شرکت ها، مهندسین، کارگران مهاجر و دیگر کارکنان منطقه، زمینه گسترش بندر عسلویه تا تبدیل شدن به شهرستان فراهم شد. این شهرستان امروزه قطب اقتصادی استان بوشهر و کل کشور است.

جاذبه های گردشگری شهرستان عسلویه

1- پارک ساحلی عسلویه
2- سواحل دریای خلیج فارس
3- قلعه شیخ کنعانی – روستای پرک
4- آسیاب های آبی بندو
5- سد بندو
6- منطقه ویژه اقتصادی انرزی پارس جنوبی
7- خلیج نایبند و منطقه حفاظت شده نایبند
8- جنگل های حرا (مانگرو)

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس

این منطقه بهره برداری از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت های اقتصادی در زمینه نفت، گاز و پتروشیمی در محدوده نوار ساحلی عسلویه و خلیج نای بند به وسعت 30 هزار هکتار در سال 1377 تاسیس شده است. تسریع در تامین گاز مورد نیاز کشور، صادرات گاز و میعانات گازی، تامین خوراک کلیه صنایع وابسته به نفت و ایجاد پایانه های صدور میعانات گازی مشترک پارس جنوبی به عنوان یکی از بزرگ ترین مخازن گازی دنیا و نیز امکان صدور تولیدات با هزینه اندک، به علت قرار داشتن منطقه در کرانه های خلیج فارس و فاصله اندک با پالایشگاه گاز ولی عصر کنگان، جهت تامین نیاز داخلی و صدور گاز به کشور های اروپایی و از توانمندی های بنیادین این منطقه است.

شهرستان گناوه

شهرستان گناوه از دیگر شهرستان های استان بوشهر است که هشت درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص داده است و در شمال استان بوشهر قرار دارد. جمعیت آن 90493 نفر و آب و هوای آن گرم و مرطوب می باشد. گناوه بر ساحل خلیج فارس، میان شهرستان های بوشهر و دشتستان و دیلم واقع شده است و از لحاظ تقسیمات کشوری دارای دو بخش مرکزی و ریگ، دو شهر و دو دهستان می باشد. فاصله آن تا مرکز استان 130 کیلومتر است. نام این بندر باستانی در نوشته های تاریخ نویسان و جغرافی دانان به صورت گنابه و جنابه آمده است. بر پایه دست یافت های باستان شناسی پیشینه این بندر به پیش از تاریخ می رسد و در دوره اسلامی و شکل گیری نهضت های شیعی و اسماعیلی نقش این بندر بسیار مهم و اساسی است و ابو سعید جنابه ای سردمدار حرکت های شیعی و قرامطه بوده است.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان گناوه

1- غار تودیو نزدیک روستای قائد حیدر
2- تل گنبد (محله بتون گناوه)
3- زیارتگاه بی مره (کحله امام زاده گناوه)
4- امام زاده سلیمان بن علی (گناوه)
5- مرکز خرید گناوه
6- پارک گردشگری ساحلی
7- پناهگاه صخره ای مال قائد
8- آتشکده بابا کلو (جاده ورودی مال قائد)
9- برج خان (بندر ریگ)
10- حسینیه خان (بندر ریگ)
11- جزایر جنوبی و شمالی (میر مهنا) نزدیک بندر ریگ
12- جنگل کنار عرش
13- مسجد خان چهر روستایی
14- زیارتگاه حضرت عباس چهار روستایی

گنبد امام زاده سلیمان بن علی

در قسمت شمال شهر گناوه در کنار جاده گناوه به دیلم در محل امام زاده بقعه ای دارای یک گنبد پلکانی یا مضرس با کاشی کاری آبی تیره قرار دارد که به گنبد سلیمان بن علی معروف می باشد. سبک ساختمان گنبد، جلوه ای از معماری سنتی کرانه های خلیج فارس و مشابه گنبد دانیال نبی در شوش و بقعه میر محمد حنیفه در جزیره خارگ است. متاثر از سبک معماری معبد سازی هندی می باشد. مردم محل معتقدند که سلیمان بن علی از اولاد حضرت زیت العابدین امام سجاد (ع) می باشد. این گنبد از جاذبه های گردشگری استان بوشهر قلمداد می شود.

شهرستان دیلم

شهرستان دیلم از دیگر شهرستان های استان بوشهر، با 1699 کیلومتر مربع مساحت در شمالی ترین نقطه استان می باشد. این شهرستان با 31570 نفر جمعیت از 2 بخش مرکزی و امام حسن، دو شهر و چهار دهستان تشکیل شده است و فاصله آن تا مرکز استان 197 کیلومتر است. در حدود 10 کیلومتری شمال بندر دیلم بر کرانه خلیج فارس تپه ها و آثار بندر باستانی مروبان قرار دارد و در جنوب این بندر نیز آثار تاریخی و تپه های باستانی سینیز قرار دارد.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان دیلم

1- شهر تاریخ سی نیز (شی نیز)
2- قلعه حصار
3- سید محمد جبل عامری در دیلم
4- امام زاده حسن (ع) در روستای امام حسن
5- بندر حماد
6- پارک گردشگری ساحلی
7- مرکز خرید بندر دیلم
8- امام زاده بی بی حکیمه
9- آبشار تنبتا

بندر تاریخی سینیز

در حدود 20 کیلومتری جنوب بندر دیلم در حوالی خور بندر امام حسن (ع)، آثار بندر سینیز باقی مانده است. این بندر تا سال 321 (ه ق) هم زمان با آغاز شورش قرمطیان بندری آباد و پر رونق به شمار می رفت که در آن سال به دست قرامطه ویران شد. روستای حصار که در کنار روستای امام حسن قرار دارد، محل حصار غربی شهر سینیز بوده است که آثار خانه ها و سازه های دیگر این بندر هنوز باقی مانده است.

شهرستان جم

شهرستان جم از دیگر شهرستان های استان بوشهر که در جنوب شرقی استان واقع گردیده و حدود 6/2 درصد کل مساحت استان بوشهر را شامل می شود. این شهرستان 51446 نفر جمعیت دارد و از دو بخش مرکزی و ریز، دو شهر و پنج دهستان تشگیل گردیده است. این شهرستان دارای اقلیم نیمه خشک و گرم است ولی به دلیل ارتفاع از سطح دریا، معتدل ترین و خوش آب و هوا ترین شهرستان استان است. فاصله شهر جم تا مرکز استان 265 کیلومتر می باشد.

جاذبه های سیاحتی و زیارتی شهرستان جم

1- حمام قاجاریه
2- قلعه حیدری
3- امام زاده آقا سید حبیب الله
4- حسینیه شاه نشین
5- امام زاده بی بی بانو
6- امام زاده پیر بیراهه
7- پارک جام جم
8- پارک پردیس
9- آسیاب بادی علی آباد
10- قدمگاه روستای چاهه

جاذبه های طبیعی شهرستان جم

1- گلو کلات
2- کوه پدری (پردیس)
3- بیدخوار
4- مناظر زیبای گودلوح
5- قره چناق (رشته قناتی است که بیش از 200 سال قدمت دارد و بیشتر در کوه حفاری شده است)
6- جنگل گلو بردکان
7- تپه چگاسه

کوه نمک

گنبد نمکی (کوه نمک) که در حد فاصل شهرستان های دشتی و دیر واقع شده است یکی از فعال ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران است که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر قلمداد می شود. کوه نمکی با وسعت 3666 هکتار، دارای چشم اندازهای زیبای زمین شناسی، نمک چال ها و نمک شارها، انواع سنگ های مختلف، غارهای طبیعی؛ آبشار کوه ها و آویزهای نمکی است. رنگ سفید نمک های طعام باعث شده که از کنار جاده به صورت یک کوه برفی به نظر می رسد. غارهای نمکی استان بوشهر یکی از بهترین جاذبه های کوه نمکی است.

دهکده گردشگری امید بوشهر

دهکده گردشگری دریایی امید یک مجموعه گردشگری است که با بیش از 85 هکتار مساحت در بلوار امام (ع) شهر بوشهر در مجاورت خور سلطانی واقع گردیده است. این دهکده دارای امکانات بی نظیر و خدمات متنوعی هم چون انواع رستوران ها، فست فود و کافی شاپ ها، ورزش های 7 گانه دریایی، بازی های خشکی و ساحلی، اقامتگاه های ساحلی و دریایی، غرفه هنرمندان، کوچه باغ سنتی، باغ پرندگان، کارگاه بازی کودکان، اجرای برنامه های شاد و موسیقی، اردوگاه دانش آموزی، درمانگاه، سرویس های بهداشتی و حمام، ایستگاه آتش نشانی، آژانس تاکسی تلفنی، سایت اقوام، گل فروشی، بازارچه صنایع دستی، استخر صید ورزشی و طرح های مختلف تجاری، رفاهی، گردشگری و توسعه ای است که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر می باشد.

امکانات دهکده گردشگری امید بوشهر

بازی های دریایی: جت اسکی، غواصی، شاتل، بنانا، تراکتور دریایی، تراکتور دریایی، اسکی روی آب، قایق موتوری، انواع قایق پارویی (کایاک، کانو کانادایی، دراگون بوت، تور ینگ، قایق بادبانی)، قایق خانوادگی 8 نفره، فلای فیش (شاتر پرنده)، بامپر، سه چرخ آبی، هاور کرافت، ماهیگیری، مارینا، هانیبال، قصر آبی بادی، کشتی های تفریحی، بازی های آبی کودکان، برج های مراقبت دریایی و ده ها بازی و تفریح دیگر
بازی های خشکی: شهر بازی کودکان و بزرگ سالان، شهربازی های برقی و الکترونیکی، کارتینگ، پیست اسکوتر، زمین فوتبال ساحلی، سینما شش بعدی، قلعه و کشتی. سرسره بادی، ادونچر، بازی های رایانه ای، ایرهاکی، انواع تیراندازی، ترامپلین، استخر توپ، ماشین شارژی، ماشین برقی، کشتی صبا، تکان دهنده ها، قطار شادی، یوروبانجی جامپینگ، دوچرخه، چهار چرخه پدالی، کالسکه، اسب سواری، شتر سواری، اسب پونی، بیلیارد و ده ها بازی و تفریح دیگر.
خدمات اسکان: اقامتگاه های متنوع کم نظیر و بی نظیری هم چون ویولا (ویلاهای لوله ای)، ویلاها و سوئیت های شناور، کلبه های چوبی آلاچیق دو طبقه ساحلی، سوئیت های دوبلکس، کمپ ساحلی و ...
رستوران ها، فست فود و کافی شاپ ها: رستوران گیلکی، رستوران دریایی، رستوران شناور، رستوران روباز، رستوران پیلوتی دو طبقه، رستوران چوبی، فود کورت، کافی شاپ دریایی، چایخانه سنتی، فروشگاه های مختلف و ...

دهکده گردشگری دریایی پازارگاد

بزرگترین دهکده گردشگری دریایی کشور که از جاذبه های گردشگری استان بوشهر است، که با حضور معاون رئیس جمهور در اسفند ماه 94 گشایش یافت توسط شرکت عملیات غیر صنعتی پازارگاد و مساحت 20 هکتار به بهره برداری رسیده است و شامل طرح های مختلف تفریحی و رفاهی، مجموعه ای از تفریحات دریایی، تفریحات ساحلی، پلاژ بانوان، رستوران ها، کافی شاپ ها، اقامتگاه های بی نظیر، غرفه های متنوع فرهنگی و آموزشی، شهر بازی، ساحل اختصاصی، باغ پرندگان، پیست موتور سواری، اسب سواری، شتر سواری، درشکه سواری و ده ها امکانات تفریحی دیگر است.

امکانات دهکده گردشگری دریایی پازارگاد

بازی های دریایی: جت اسکی، غواصی، شاتل، بنانا، تراکتور دریایی، قایق موتوری، قایق پارویی، پاراسل، هاور کرافت، ماهیگیری، کشتی های تفریحی و ده ها بازی و تفریح دیگر
بازی های خشکی: شهر بازی، سینما شش بعدی، دوچرخه، سه چرخه، چهار چرخی، قطار، قلعه و کشتی بادی، ادونچر، بازی های رایانه ای، ایرهاکی، خیابان هنر، انواع تیراندازی، ترامپلین، آتلیه عکاسی و ده ها بازی و تفریح دیگر
خدمات اقامتی: کلبه های چوبی، اقامت گاه های متنوع کم نظیر و بی نظیری هم چون هتل ها، ویولا (ویلاهای لوله ای)، ویلاهای شناور، اقامت گاه های ساحلی و ...
رستوران و کافی شاپ: رستوران ساحلی، کافی شاپ دریایی، چای خانه سنتی، فروشگاه های مختلف و ...

موزه های استان بوشهر

1- موزه و منزل شهید رئیس علی دلواری
ساعت بازدید: شش ماه اول سال: صبح 12 8 ، بعد از ظهر : 19 16
شش ماه دوم سال: صبح 12 8 ، بعد از ظهر : 18 15
روز های تعطیل: دوشنبه ها
نشانی: تنگستان، بخش دلوار، موزه و منزل شهید رئیس علی دلواری، تلفن : 35232434 077
2- موزه آبزیان دریایی و ادوات صیادی خلیج فارس
ساعت بازدید: ساعات اداری با هماهنگی قبلی
روزهای تعطیل: تعطیلات اداری
نشانی: بوشهر، کوی خواجه ها، مرکز تحقیقات پژوهشکده میگوی کشور، ساختمان پژوهش، تلفن : 33449262 077
3- موزه مردم شناسی بوشهر
ساعت بازدید: شش ماه اول سال: صبح 12 8، بعد از ظهر : 19 16
شش ماه دوم سال: صبح 12 8، بعد از ظهر : 18 15
روزهای تعطیل: دوشنبه ها
نشانی: بوشهر، خیابان ساحلی، جنب اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی، عمارت طاهری، تلفن : 33322100 077
4- موزه تاریخی فرهنگی دهدشتی
ساعت بازدید: شش ماه اول سال، صبح 13 8 ، بعد از ظهر : 21 17
شش ماه دوم سال: صبح 13 8 ، بعد از ظهر : 19 15
روز های تعطیل: دوشنبه ها
نشانی: بوشهر، خیابان انقلاب، کوچه جنب بانک مسکن، پشت حسینیه امام خمینی، عمارت دهدشتی
5- موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی
ساعات بازدید: ساعات اداری با هماهنگی قبلی
روزهای تعطیل: تعطیلات اداری
نشانی: بوشهر، خیابان عاشوری، مرکز تحقیقات زیست محیطی استان بوشهر ، تلفن : 33559521 077
6- موزه منطقه ای خلیج فارس
ساعت بازدید: 7 الی 18
روزهای تعطیل: دوشنبه ها
نشانی: بوشهر، سبز آباد، به طرف پارک لیان ، تلفن : 33444679 077

جاذبه های گردشگری شهرستان های استان بوشهر

1- عمارت کازرونی (اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری)
2- عمارت ایرانی (موزه تجارت دریایی خلیج فارس)
3- عمارت گلشن
4- عمارت مهربان
5- عمارت طبیب (بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر)
6- عمارت طاهری (موزه مردم شناسی)
7- پارک های ساحلی
8- تجارت خانه ایرانی (موزه تجارت دریایی خلیج فارس)
9- عمارت حاج رئیس
10- بازار قدیم
11- عمارت کمندی
12- عمارت دهدشتی (موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس)
13- کلیسای گریگوری
14- خانه خاتمی فر (کافه کهن)
15- مدرسه گلستان
16- مدرسه تاریخی سعادت
17- عمارت امیریه (ساختمان شورای اسلامی)
18- بوستان شورا
19- میدان کوتی
20- آب انبار تاریخی قوام (رستوران سنتی قوام)
21- عمارت بانک شاهی (مدیریت مرکز اسناد و کتاب خانه ملی شعبه بوشهر)
22- عمارت ملک
23- پارک ساحلی ریشهر
24- کنسول گری انگلیس و موزه دریا و دریا نوردی
25- بقعه شیخ حسین خان چاهکوتاهی
26- امام زاده عبدالمهیمن (ع)
27- امام زاده محمد باقر (ع)
28- مقبره میرزا حسین معتقد اهرمی ریشهری

دفاتر خدمات مسافرتی و جهان گردی شهرستان های استان بوشهر

1- منفرد
آدرس: بوشهر، خیابان امام، رو به روی یگان ویژه ، تلفن : 07733531420
2- سیراف
آدرس: بوشهر، خیابان معلم، رو به رو مدرسه شهید پاسدار ، تلفن : 07733326471
3- آریا سیر غریبی
آدرس: بوشهر، خیابان شهداء، رو به روی پاساژ ملت ، تلفن : 077333270420
4- گل بال سیر بوشهر
بوشهر، میدان قدس، خیابان رئیس علی دلواری ، تلفن : 15 07733341814
5- لیان سیر بوشهر
بوشهر، انتهای خیابان هلالی ، تلفن : 077733564010
6- جام جهان ساحل
بوشهر، خیابان مطهری، پاساژ مدرس ، تلفن : 07735317843
7- سپید پرواز جم
جم، ولایت، خ بهارستان، مجتمع تجاری پریشان ، تلفن : 07733120407
8- ساحل قوی سفید
گناوه، چهار راه بسیج، رو به روی هتل خور گناوه ، تلفن : 07733120404
9- آهنگ سفر ساحل
بوشهر، چهار راه دادگستری، ساختمان هلال احمر ، تلفن : 07733334467
10- دیلم سفر سیر
دیلم، میدان امام حسین ، تلفن : 07733254007
11- پرشیا سیر کنگان
کنگان، جنب پایانه مسافربری ، تلفن : 07737225015
12- نگین پرواز جنوب
عالی شهر، بلوار شهدای گمنام، فاز دو ، تلفن : 077331568379
13- سفیر بوشهر
بوشهر، بهمنی، جنب بانک صادرات ، تلفن : 07733441862
14- سیاحت پرواز دنیا
بوشهر، خیابان عاشوری، رو به روی خیابان دانشگاه پیام نور ، تلفن : 07733334040
15- فراز سیر دیلم
دیلم، بلوار پاسداران، مجتمع تجاری کنعانی ، تلفن : 07733240106
16- سیموتا پرواز
بوشهر، خیابان مطهری، رو به روی مجتمع زیتون ، تلفن : 07733562519
17- کیا پرواز لیان
بوشهر، سه راه گمرک، طبقه فوقانی ، تلفن : 07737625210
18- عقاب سیر جم
جم، خیابان بهارستان ، تلفن : 11 – 07737625210
19- رستم سیر گناوه
گناوه، میدان امام خمینی، طبقه فوقانی پاساژ حقیقت ، تلفن : 07733224491
20- آسمان سیر خلیج فارس
کنگان، خیابان امام، رو به روی سازمان تبلیغات اسلامی ، تلفن : 2 07737221561
21- آرزوی پرواز
بوشهر، خیابان امام خمینی، کوچه گلخونه، ساختمان سیراف ، تلفن : 07733543664
22- سفید بال
بوشهر، خیابان مطهری، چهار راه باهنر، ساختمان آفتاب، واحد همکف ، تلفن : 07733565561
23- پیک ابریشم سینا
بوشهر، خیابان ولیعصر، جنب هتل هیرون ، تلفن : 800 07733350600

هتل های شهرستان های استان بوشهر

هتل آپارتمان های استان بوشهر

1- پاسارگاد: 2 ستاره - بوشهر، خ امام، بعد از بانک ملت مرکزی - 07733324893
2- رمیله: 2 ستاره - بوشهر، کنگان، عسلویه - 07737265709
3- آسمان: 1 ستاره - بوشهر، خ حافظ جنوبی- 0773333426
4- جزیره: 1 ستاره - بوشهر، بلوار رئیس علی دلواری، پشت اداره دارایی - 07733342540
5- هیرون: 1 ستاره - بوشهر، خ ولی عصر - 07733322388
6- دهدشتی: 1 ستاره - گناوه، خ بسیج - 07733126971
7- ساحل کنگان: 1 ستاره- کنگان، خ ساحلی، رو به رو اسکله - 07737221665
8- خلیج فارس یگانه: 1 ستاره - کنگان، بخش عسلویه، روستای اخند - 07737246060
9- هتل یاس: 1 ستاره - بوشهر، کنار بانگ حکمت ایرانیان - 07733560380