گردشگری ایران در خشکسالی است و رونق آن فقط با تصمیمات مناسب ایجاد می شود

ایرنا/ براساس سخنان رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی، گردشگری ایران در خشکسالی است و رونق آن فقط با تصمیمات مناسب ایجاد می شود.

رونق و شکوفایی گردشگری دریایی یکی از اولویت های دولت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. در اسناد توسعه بر دو بخش به موضوع تحول دریامحور و تحول گردشگری دریایی تاکید شده است؛ اما توسعه گردشگری دریایی نیازمند نقشه راه و احصای محورهای اصلی همکاری در راستای برنامه محور شدن آن است که همکاری مستمر دو بخش خصوصی و دولتی را می طلبد.

تعامل و هماهنگی سطوح مختلف دولت مهمترین رهیافت توسعه گردشگری دریایی است و همزمان که اسناد بالادستی تدوین می شود؛ از طرفی اقدامات عملیاتی و اجرایی باید انگیزه سرمایه گذاران بخش خصوصی را تقویت کند و همزمان پویایی گردشگری دریایی را به جریان بیاندازد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سفر به استان هرمزگان و بازدید از سواحل، جزایر و زیرساخت های گردشگری این استان، سواحل و جزایر ایران و ساکنان این مناطق را برخوردار از بستر و ظرفیت بالا برای رونق گردشگری دریایی دانست و بر ضرورت تدوین برنامه هدفمند، نقشه راه و تببین محورهای همکاری با سایر سازمان ها و بخش های خصوصی برای توسعه گردشگری دریایی در استان های شمالی و جنوبی تاکید کرد.

گردشگری دریایی نیازمند الگوی قانونی

سیامک مرندی پیرامون اینکه گردشگری ایران در خشکسالی است و رونق آن فقط با تصمیمات مناسب ایجاد می شود، اظهار داشت: وظیفه این شورا ایجاد هماهنگی و رفع اختلافات احتمالی میان دستگاه های مرتبط است. البته هنوز خیلی از مجموعه ها شناخت کاملی از شورای عالی صنایع دریایی ندارند و حتی نام آن را هم نشنیده اند و اطلاعی هم ندارند که چه کمکی می تواند انجام دهد، گاهی که مباحث بین وزارتی و حل نشدنی در حوزه مرتبط با صنایع دریایی پیش بیاید مسائل در شورا مطرح می شود و شخص رئیس جمهور به عنوان رئیس این شورا یا معاون اول رئیس جمهور رایزنی و مساله حل می شود.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی گفت: تحرک و توسعه گردشگری دریایی نیازمند رویه شفاف و الگوی قانونی و ثابت است و رونق آن مطمئنا باعث رشد و رونق صنعت ساخت شناورهای دریایی با مشخصات خاص و مورد نیاز است؛ دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی آمادگی دارد هر کمک و هماهنگی که برای توسعه این بخش از گردشگری و اصلاح قوانین نیاز است در کنار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انجام دهد تا سرمایه گذار هم جذب شود.

مرندی اظهار داشت: گردشگری ایران و عمان در دولت دوازدهم راه اندازی اما فقط یک بار رفت و آمد انجام شد. اکنون هم این مساله مطرح است، فقط راه اندازی مهم نیست، توسعه دستوری و بخشنامه ای فایده ندارد. باید فضایی ایجاد شود که به صورت خودکار این روابط توسعه پیدا کند و دائم به پیش برود.

وی خاطرنشان کرد: نیازسنجی و معرفی جاذبه عامل اصلی روابط تجاری و گردشگری میان دو منطقه است. باید نیازهای گردشگری که به ایران سفر می کند شناسایی شود و بر همان اساس خدمات طراحی و ارائه شود.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی گفت: امنیت، اولین عاملی است که یک گردشگر، یک بازرگان یا سرمایه گذار برای سفر، سرمایه گذاری و توسعه روابط کاری خود در نظر می گیرد، بعد از آن به جاذبه و زیبایی مقصد سفر توجه می کند.

مهارت لنج سازی سنتی برای بسیاری از گردشگران جذاب است

مرندی درباره تنوع و جذابیت صنایع دریایی و گردشگری دریایی اظهار داشت: مهارت کشتی سازی و لنج سازی سنتی ایران یکی از ظرفیت های صنایع دریایی است که برای بسیاری گردشگران می تواند جذاب باشد. میتوان بر همین مبنا تورهای بازدید و آشنایی با این هنر-صنعت برنامه ریزی کرد. محیط زیست دریایی یکی دیگر از جاذبه های مربوط به دریاست که در توسعه گردشگری دریایی موثر است. متاسفانه در توسعه گردشگری در کشور ما به حفاظت از این منابع طبیعی کم نظیر توجه نشده و آثار تخریبی آن بیشتر از مزایای فرهنگی و اقتصادی آن به وضوح بچشم می خورد.

در کنار گردشگری داخلی وجود گردشگران خارجی که با فرهنگ گردشگری آشنا هستند و اصول حرفه ای گردشگری را رعایت می کنند ضروری است تا این فرهنگ به عنوان مهمترین عامل توسعه میان گردشگران ما هم رواج پیدا کند. زیستگاه های طبیعی حاشیه منابع آبی یا اعماق آن مانند دریاها، رودخانه ها، تالاب ها و سدها که جاذبه های طبیعی و آکواریوم های طبیعی محسوب می شوند، برای جذب گردشگر مناسب است.

ضرورت مطالعات آمایش سرزمین برای توسعه گردشگری

مرندی بر ضرورت مطالعات آمایش سرزمین برای برنامه های توسعه گردشگری تاکید کرد و گفت: مطالعات کنونی کامل نیست. به همین دلیل بخش های مختلف صنایع غیرمتجانس و ناهمگون است. با آمایش سرزمین این ناهماهنگی رفع می شود. مطالعات و آمایش نباید زیاد طولانی باشد و به سرعت باید وارد مرحله اجرا شود، اگر بعد از 5 سال اجرا نشود، نشان از ضعف در اجراست. بطور مثال بندر چابهار به عنوان یکی از مناطق راهبردی با ویژگی های خاص طبیعی، تاریخی و صنعتی به دلیل عدم توجه به مطالعات آمایش سرزمین دچار توسعه ناقص و آسیب زا شده است.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی گفت: برنامه مدیریت یکپارچه سواحل (ICZM) از سال 1380 آغاز شد و بررسی هایی هم انجام گرفت، اما باید از روی کاغذ و بایگانی خارج و در استان ها و مناطق دریایی و پیاده سازی شود تا مسئولان استانی آن را اجرایی کنند. در این برنامه موضوع گردشگری، پس کرانه و وسعت حاشیه ساحل مشخص شده، اینکه تا چه محدوده ای ساخت وساز شود و حریم کجا محسوب می شود، کاملا تعیین شده؛ مثلا امواج طوفانی مونسون دریای جنوب به زیرساخت هایی که احداث می شود، آسیب نزند. یا در شمال کشور جذر و مد آب دریا آسیب های زیادی به تاسیسات ساحلی زد زیرا برنامه های توسعه بدون پیش بینی و مطالعه انجام شده بود.

سواحل را از بین نبریم

مرندی با بیان اینکه ایران 7 استان ساحلی-دریایی دارد، خاطرنشان کرد: این استان ها برای توسعه گردشگری دریایی هستند، استان های گلستان و مازندران به خاطر سرسبزی ظاهری و منابع طبیعی جز استان های غنی، اما از نظر محرومیت اقتصادی با استان سیستان و بلوچستان در یک رده قرار دارند، ظاهر سرسبز ملاک نیست. در این مناطق اگر به سایر ظرفیت ها، جاذبه ها از تنوع فرهنگی از خوراک و پوشاک تا صنایع دستی از محیط زیست تا صنایع دریایی مطابق با مطالعات و آمایش برنامه ریزی و توسعه صورت می گرفت وضعیت اقتصادی مردم بهتر از اکنون بود.

ضرر تخریب منابع در استان های شمالی از درآمد حاصل شده در این مناطق بسیار بیشتر است، تغییر کاربری زمین های کشاورزی و شالیکاری های این مناطق و تبدیل به ویلا الان مشهود شده، برنج باکیفیت ایرانی در حال از بین رفتن است. فقط محصول نیست یک فرهنگ وتمدن و بی شمار آیین پشت برنج کاری مردمان شمال است که باید از همه این میراث حفاظت شود.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی اظهار داشت: ریزه کاری و پیچیدگی صنعت گردشگری زیاد است و به مطالعه، هوشمندی، ابتکار و شهامت نیاز دارد. باید با یک راهبرد شجاعانه برای احداث تاسیسات گردشگری وارد دریا شویم و سواحل را از بین نبریم. حتی اگر قرار است هتل و ویلا ساخته شود جزایر مصنوعی ایجاد کنیم باید در دریا محلی را متمرکز ایجاد و این تاسیسات را آنجا احداث کنیم، نه اینکه جنگل و ساحل را از بین ببریم.

مرندی با بیان اینکه گردشگری ایران در خشکسالی قرار گرفته گفت: نه فقط در این دو سال شیوع کرونا، بلکه پیش از آن هم در رونق گردشگری و جذب گردشگر دچار مشکل بودیم. رونق و آبادانی صنعت گردشگری با تصمیمات و سیاست گذاری های مناسب ایجاد می شود.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی گفت: بی توجهی و ضعف مدیریتی در حوزه گردشگری باعث شده بسیاری کشورهای همسایه برای خود فرصت ایجاد کرده و تعداد زیادی گردشگران ایرانی را به سوی خود جذب می کنند وگرنه این کشورها جاذبه های شگفت انگیزی ندارند، اما با روانشناسی و نیازسنجی فضای شادی و تفریح برای گردشگر طراحی کردند و درآمد گردشگری خود را در این سالها افزایش دادند.

بی تردید می توانیم بدون تغییر در سیستم و شرایط قانونی و عرفی خود، فضای مورد نیاز گردشگری را با قوانین و اصول کشور منطبق و گردشگر داخلی را حفظ و گردشگران خارجی را جذب کنیم و سهم صنعت را از بازار گردشگری منطقه افزایش دهیم، اما در گام اول باید گلوگاه ها و نقاط چالش آفرین دفع گردشگر را شناسایی کنیم.

مرندی تصریح کرد: گردشگر حرفه ای کدهای اخلاقی گردشگری را به خوبی می شناسد و در کشورهای مقصد رعایت می کند، به عرف های اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی احترام می گذارد. گردشگران خارجی وقتی به شهرهای مختلف ایران سفر می کنند، کاملا با مقررات، ارزش ها، آداب اجتماعی و فرهنگی مردم شهر همگن می شوند. بجز تفاوت در چهره و زبان، به قدری قالب رفتار اجتماعی فرهنگی شبیه به خود می گیرند که گاهی تفکیک آنها کار ساده ای نیست.

تفاوت مفهوم و مبانی گرشگر و گردشگری با مسافر و سفر

مرندی اظهار داشت: برای توسعه صنعت گردشگری و افزایش جذب گردشگر، علاوه بر تبیین مفهومی از گردشگر و گردشگری باید ظرفیت های موجود کشور ارزیابی شود همچنین باید به محدودیت ها و مسائلی که بر توسعه صنعت گردشگری تاثیر منفی دارد، نیم نگاهی داشته باشیم. از طرفی وزارت خانه تازه تاسیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در ساختار خود تجدید نظر کند این ساختار باید براساس اهداف سازمانی طراحی شود و به صورت شفاف اهدافش در برنامه های توسعه گردشگری مطابق با اسناد بالادستی را مشخص کند.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی بیان کرد: برداشتی که در کشور از گردشگر و گردشگری است بیشتر در قالب مسافر است؛ هر مسافری را گردشگر می دانند در صورتی که تعاریف کاملا متفاوت است؛ بطور مثال اتوبوس دریایی مسافر را فقط جابه جا می کند، آنها الزاما گردشگر نیستند؛ گردشگر روندی را سیر می کند که برنامه های خاص و حمایت های لازم خود را می طلبد.

راهنمای گردشگری باید تاریخ دان و جامعه شناس باشد

مرندی اظهار داشت: با همه ظرفیت و محدودیت ها باید به اندازه ای فضا برای توسعه گونه های متنوع گردشگری فراهم شود که گردشگر متناسب و علاقمند از بازار هدف آن به سوی ایران جذب شود. گردشگری حرفه ای تابع تحولات و رویدادهای سیاسی نیست. حتی در زمان جنگ، گردشگران به اصفهان و شهرهای گردشگرپذیر ایران می آمدند.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی گفت: با همه ظرفیت هایی که ایران از آثار تاریخی تا جاذبه های طبیعی دارد، برای بازاریابی گردشگری کار چندانی انجام نشده است. ما در جذب گردشگران خارجی کمترین اثر را داشتیم، بیشتر این چند میلیون گردشگر ورودی سالانه خودجوش و براساس علاقه و مطالعات خود، به ایران سفر کردند.

مرندی افزود: گردشگری صنعتی حساس و پیچیده است که باید بر روی همه اجزا و ارکان روندها و فرایندهای آن، مطالعات راهبردی دقیق و علمی انجام شود. آموزش همه اجزای صنعت گردشگری از جامعه محلی، راهنمایان گردشگری تا فعالان و مدیران تاسیسات گردشگری و سیستم حمل و نقل در توسعه صنعت گردشگری بسیار مهم است.

وی خاطرنشان کرد: راهنمای گردشگری (خروجی) هم باید مولفه های فرهنگی تاریخی کشور مقصد را به خوبی بشناسد، بطور کلی یک ضعف عمده در بخش آموزش و توانمندسازی ارائه دهندگان خدمات به گردشگران وجود دارد، اگر به توسعه گردشگری می اندیشیم باید با دوره های تخصصی و حرفه ای این نقاط ضعف در زنجیره تامین خدمات گردشگری برطرف شود.

مرندی تاکید کرد: راهنمای گردشگری (ورودی) علاوه بر توانایی مدیریت و هماهنگی یک گروه گردشگر، باید دانش و تخصص لازم برای معرفی جاذبه های فرهنگی، طبیعی، تاریخی و هنری آن منطقه را مستند و دقیق داشته باشد؛ باید تاریخ دان، جامعه شناس و جغرافیدان باشد و به مهارت و فن بیان تاثیرگذار مجهز باشد.

توسعه گردشگری نیازمند سرمایه گذاری است نه حرف و سخن

مرندی گفت: دولت و وزارت میراث فرهنگی برای توسعه گردشگری و جذب گردشگری باید سرمایه گذاری و هزینه کند. جذب گردشگر به حرف و سخن نیست، برای جذب گردشگر خارجی و حتی گردشگران داخلی، باید بسته های حمایتی طراحی و عرضه شود.

وی گفت: با این وضعیت و کیفیت خدمات گردشگری و نبود بسته های حمایتی و تسهیلات سفر، باید به گردشگران داخلی حق داد؛ یک گردشگر ایرانی وقتی با دوسوم هزینه سفر به یکی از جزایر جنوبی می تواند به کشورهای همسایه یا جنوب شرق آسیا سفر کند و خدمات بهتر و باکیفیت تر دریافت کنند علاوه بر آن به سهولت به بازارهای خرید با تخفیف های مناسب هم دسترسی دارد، گردشگری خارجی را ترجیح می دهد.

رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی توضیح داد: دولت می تواند با ارائه بسته های حمایتی و اجرای برنامه های متنوع فرهنگی و هنری در چهارچوب قواعد عرفی و قانونی ایران از توسعه گردشگری داخلی حمایت کند که انتظار می رود با ارتقا و تثبیت جایگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سازمان به وزارتخانه عملکرد متفاوت تری را شاهد باشیم، زیرا اختیارات و اعتبارات بیشتری نسبت به گذشته دریافت می کند.