تاکید بر تغییر مدیریت و روش حضور در اکسپوها

ایسنا/ براساس آخرین اخبار واصله، در مراسم رونمایی از کتاب دنیای شیشه ای 2 تاکید بر تغییر مدیریت و روش حضور در اکسپوها صورت گرفت.

مراسم رونمایی از کتاب «دنیای شیشه ای 2» نوشته علیرضا بهرامی با حضور مسئولانی چون غلامرضا منتظری - نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس -، محمود شالویی - سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی -، مهدی افضلی - مدیرعامل بنیاد رودکی -، هادی مظفری - مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی -، علی اکبر ابراهیمی - مدیرکل چاپ و نشر -، علیرضا اسماعیلی - مشاور اجرایی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد -، ایمان شمسایی - مدیرکل مطبوعات داخلی -، علیرضا شیروی - مدیرکل مطبوعات خارجی -، مجیدرضا حریری - رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین -، احسان آقایی - رئیس موزه هنرهای معاصر تهران -، محمدرضا تقی دخت - معاون اجرایی حوزه ریاست دانشگاه تهران -، رحیم نریمانی - مدیرکل انتشارات بنیاد شهید -، امین نوروزی - مدیر گروه ادب و هنر شبکه چهار سیما - و شخصیت های فرهنگی هنری همچون پری ملکی، محمدرضا زائری، عبدالجبار کاکایی، فاضل جمشیدی، رضا عبداللهی، هوشنگ اعلم، رازمیک اوهانیان، بهزاد شیشه گران و... 16 آذر در تالار رودکی برگزار شد.

نگاه تجاری به اکسپو

مهدی افضلی، مدیرعامل بنیاد رودکی گفت: برای اینکه موضوع اکسپو مورد توجه افکار عمومی قرار بگیرد و اهمیت آن شناسانده شود، برگزاری اینگونه مراسم بسیار نیاز است. اگر بخواهم به صورت اجمالی درباره اهمیت اکسپو بگویم، باید به سابقه آن اشاره کنم. این نمایشگاه سابقه 170 ساله دارد و از سال 1851 که آغازش بوده، ایران به صورت متناوب در آن شرکت داشته اما این شرکت چندان چشمگیر نبوده است.

او پیرامون تاکید بر تغییر مدیریت و روش حضور در اکسپوها گفت: اکسپو یک المپیک فرهنگی است که متاسفانه در بین فرهیختگان و مردم شناخته شده نیست. در مجلس شورای اسلامی که آقای منتظری به عنوان نماینده در اینجا حضور دارند، اگر از اعضای مجلس یا حتی کمیسیون فرهنگی درباره اکسپو بپرسید، شناخت جامع و کافی درباره آن ندارند. قریب به 30 میلیون نفر از اکسپو دبی دیدن می کنند، پیش بینی ها بر 25 میلیون نفر بوده اما حالا پنج میلیون نفر بیشتر شده است. شعار امسال «پیوند افکار و خلق آینده» بوده و همه کشورها سعی داشته اند با توجه به این شعار حضور داشته باشند. محور حضور کشورها در این رویداد، فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و گردشگری است اما متاسفانه ما نگاه تجاری به اکسپو داریم.

افضلی پیرامون تاکید بر تغییر مدیریت و روش حضور در اکسپوها گفت: الان مدیریت اکسپو برعهده وزارت صمت و شرکت نمایشگاه های بین المللی است و سازمان های ذی ربط نیز نمایندگانی در آنجا دارند. اما موضوع اکسپو بیشتر فرهنگی است و به دنبال این است که کشورهای مختلف با هم اندیشی و داشته هایی که دارند، خلق آینده را مورد توجه قرار دهند. لازم است چنین جمع هایی برگزار شود تا افکار عمومی نسبت به حضور در اکسپوها مطالبه گر باشد و در دوره آینده که کمتر از پنج سال دیگر است، با توجه به موضوع اکسپو و متناسب با شان کشورمان که پیشنیه تمدنی چندهزارساله دارد، در آنجا شرکت کنیم. خلاصه کلام اینکه به موضوع اکسپو توجه بیشتری داشته باشیم.

او سپس با اشاره به کتاب «دنیای شیشه ای» گفت: در آن سالها آقای بهرامی را تنها فرد دغدغه مندی دیده ام که به موضوع اکسپو توجه نشان داده و مجموعه آثار خود را مرتبط با حضور در چند اکسپو اخیر به نتیجه رسانده است. متاسفانه شاید کتاب های چاپ شده ما درباره اکسپو به پنج عنوان هم نرسد. اتفاق اخیر و چاپ کتاب «دنیای شیشه ای» خوب است اما کافی نیست و لازم است که تاکنون صدها کتاب راجع به اکسپو نوشته شود.

کوتاهی در دیپلماسی فرهنگی

در ادامه مراسم که اجرای آن را محسن حسن زاده، مدیر روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی برعهده داشت، دکتر نادر کریمیان سردشتی، استاد دانشگاه و پژوهشگر با تبریک به مؤلف برای تالیف این کتاب گفت: دنیای شیشه ای اثر ارزشمندی است که دریچه جدیدی را در مطالعات علمی، فرهنگی و کاربردی گشوده است. این جلد دوم کتاب است که منتشر شده، من آن را از آغاز تا انجام خواندم، کتاب جذاب و دغدغمندی است و می تواند برای حرکت پژوهشی آیندگان مورد استفاده قرار بگیرد.

او در ادامه افزود: از کل کتاب دو مطلب متوجه شدم؛ یکی نشان دادن و تاکید بر اهمیت اکسپو در سطح جهانی و دیگری جایگاه ایران در این اکسپوها. حدود 850 عکس رنگی با کیفیت خوب در این کتاب چاپ شده است و من این مسئله را به هر دو ناشر آن تبریک می گویم. مقوله اکسپو و خود واژه اکسپو قابل تامل است. Exposition از ریشه Exit گرفته شده، که به معنای خارج شدن از فضای درونی هر ملت و وارد شدن به فضای دیگری است. این واژه یعنی اینکه از دنیای بسته خود خارج شوید و خود را در معرض معرفی دیگران قرار بدهید. این واژه واژه پرمسمایی است. ایران با فرهنگ و تمدن چند هزار ساله می تواند در این عرصه تاخت و تاز داشته باشد اما چنین نشده است. این درحالی است که ما در گذشته دور اکسپو ادبی هم داشتیم، در دولت آل سامان اکسپو فرهنگی داشتیم و خود جناب رودکی آدم الشعرا در سلسله این اکسپوها بوده است. ما می توانیم در آینده نیز این اکسپو ادبی را برعهده بگیریم.

کریمیان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما در حوزه دیپلماسی فرهنگی کوتاهی کرده ایم و قاطبه دولتمردان در این زمینه ضعیف عمل کرده اند. خیلی از کشورها بنیه فرهنگی ضعیفی دارند، در این زمینه فعالانه حضور داشتند و با برنامه ریزی توانستند موفق عمل کنند. بنیه فرهنگی شان خیلی کم است اما چون مدیریت خوبی دارند، می توانند موفق تر عمل کنند. معتقدم که دیپلماسی فرهنگی می تواند دیپلماسی سیاسی و افتصادی را هم پیش ببرد. بدون فرهنگ، دیپلماسی سیاسی و اقتصادی چندان پیش نمی رود؛ حتی بنای توسعه هم فرهنگ است و آنهایی که دیپلماسی فرهنگی قوی تری داشته اند، توانسته اند به یک کشور توسعه یافته تبدیل شوند.

پیشنهادهایی به وزیر ارشاد درباره اکسپوها

علیرضا بهرامی، مولف کتاب و مدیر اداره فرهنگی و هنری ایسنا با یادی از خسرو سینایی، اکبر عالمی و مهرداد ذوالنور اظهار کرد: در مورد هر یک از دوره های حضور ایران در اکسپوهای جهانی، ارزیابی و تحلیل و قضاوت های مشخصی می توانیم داشته باشیم. چهار نوبت حضور در دوره قاجار، تنها یک نوبت حضور در دوران پهلوی و تاکنون هشت نوبت حضور در دوران پس از انقلاب و جنگ داشته ایم اما شاید نکته ای که درباره آن کمتر صحبت شده یا اصلا توجه نشده، این است که روند توسعه و پیشرفت اجتماعی ایران در سالهای آستانه مشروطه به بعد، به اکسپوها مدیون است؛ سفرهای سلطنتی پرچالش که با بازدید از اکسپوها و در ادامه، انتقال تجربیات یا مظاهر زندگی مدرن همراه بود. اما با وجود این حضور متناوب 170 ساله ایران در اکسپوهای جهانی، در زمینه مستندنگاری تجربیات خود و دیگران، ضعیف عمل شده است؛ تجربیاتی که مبنای بسیاری از تصمیم گیری های بهینه می توانست باشد.

بهرامی در بخش دیگری از نشست رونمایی کتابش گفت: آقای بهرام بیضایی در جایی گفته است، این سرزمین نمانده است، مگر به جنبش های یک تنه در هر عصری، و گردآوردن این جنبش های یک تنه. عمده فعالیت ایرانیان در زمینه دایره المعارف نویسی و فعالیت های مستندنگاری نیز از همین جنس بوده است. البته حرکت های تک نفره، دشواری های خاص خود را هم دارد؛ از بن بست ها و سرخوردگی ها گرفته تا دشواری های کار و زخم زبان ها و قضاوت های بعضا نادرست و ناراست.

او سپس گفت: شاید 99 درصد دوستان رسانه ای و فرهنگی - هنری من فکر می کنند که بابت این کتاب لابد 50 تا 100 میلیون تومان دستمزد گرفته ام و دست کم 80 درصد آنها باور نخواهند کرد اگر بشنوند برای فقط آماده سازی فایل قابل انتشار این کتاب، حقوق یک ماه خود را هزینه کرده ام که برای ما اهالی فرهنگ و رسانه، صرف حقوق یک ماه، کار دشواری است. بماند که شش نوبت سفر رفتم که فقط نوبت اول به دعوت وزارت بازرگانی بود و پنج نوبت دیگر با هزینه شخصی. این همان ویژگی حرکتهای تک نفره است. اما حرکت های اینچنین، حتما از همراهی و همدلی های معنوی دلسوزانی برخوردار است که من هم از این قاعده مستثنا نبوده ام و سپاسگزار تک تکشان هستم.

بهرامی در بخش دیگر صحبت های خود، گفت: تجربه 11 ساله ام در زمینه حضور میدانی و مطالعه درباره اکسپوها، گویای این واقعیت است که حضور جمهوری اسلامی ایران در این عرصه تاثیرگذار جهانی، از عیوب ساختاری در رنج است که مهمترین آن، ضعف مطالعاتی و نیز فقدان توجه لازم به فعالیت های مبتنی بر فرهنگ و هنر غنی ایرانی است. بر همین مبنا اعتقاد دارم که دو اقدام عاجل برای بهره وری بیشتر حضور کشور عزیزمان در المپیک فرهنگی باید صورت بگیرد که اگر چنین نشود و با همین شیوه حضور فعلی، تا 100 سال دیگر هم دستاوردی بیش از این نخواهیم یافت.

او در ادامه دو پیشنهاد به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کرد: اول، پیگیری و ارائه پیشنهاد رسمی در جهت اعمال تغییراتی برای ترمیم و بهبود ساختار تولی گری و مدیریت اجرایی حضور ایران در اکسپوهای "جامعه جهانی" و "تخصصی بین المللی" و دوم، تاسیس نهاد یا دفتری دائمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا مؤسسه های تابع آن، با همکاری ارگانهایی چون سازمان اسناد و کتابخانه ملی و وزارت صمت، به منظور "مطالعه و تحقیق"، "طراحی و برنامه ریزی" و "مستندنگاری" به صورت پیوسته و قاعده مند.

شناخت بیشتر و دقیق ایران

در بخش دیگری از این مراسم، محمود شالویی، سرپرست معاونت امور هنری و رئیس حوزه ریاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به دلیل تقارنی ناگهانی امکان حضور در این نشست را نیافت، گفت: اینگونه اقدامات فرهنگی در حوزه های داخلی و خبری نقش مؤثری ایفا می کند. دوره طولانی که در وزارتخانه حضور داشتم، شاهد حضور ایران در این رویدادها در عرصه جهانی بودم. همچنین در دوره ای که رایزن فرهنگی بودم، برنامه ریزی هایی برای حضور در اکسپو میلان داشتیم که بنا به دلایلی به نتیجه نرسید.

برای اکسپو دبی نیز از نزدیک شاهد فعالیت ها بودم و به صورت روزانه اطلاعاتی را بدست می آورم. نکته ای که وجود دارد این است که در کنار دیپلماسی فرهنگی باید دیپلماسی هنری را نیز زیر نظر داشته باشیم و توجه کنیم که به صورت مشخص تر و قاعده مند در فعالیت های جهانی حضور پیدا کنیم. اینکه حضور ما به چه مناسبت و با چه اهدافی است؟ زمانی که حضور پیدا می کنیم چه مقصدی را در نظر داریم و ابزار رسیدن به اهدافمان چیست؟ ما با کشورهای مختلف موافقت نامه های فرهنگی داریم که عمر برخی از این موافقتنامه ها بیش از 50 سال است. ما حتی در کشورهایی دفاتر فرهنگی داریم اما باید ببینیم آنها در زمینه معرفی فرهنگمان چه موفقیت هایی را به دست آورده اند یا چگونه به مقاصدمان رسیده اند. اگرچه برخی منافع ما به فراموشی سپرده شده اند.

شالویی با اشاره به پخش مستندی درباره اینکه مردم کشورها چگونه ایران را می شناسند، با نگران کننده خواندن نتایج این مستند گفت: بسیاری از نخبگان کشورها، مردم، ایران را نمی شناسند. با وجود اینکه با مسکو ارتباط بسیاری داریم، مردم عادی کشور روسیه ما را نمی شناسند و شاید فقط اسم ما را شنیده باشند. بسیاری از مردم در کشورهای دیگر حتی ایران را با عراق اشتباه می گیرند و برخی فکر می کنند که ما عرب هستیم. درباره پارسیان خاطراتی دارند اما نمی دانند که دنیای پارسی زبانی وجود دارد.

او در ادامه با بیان اینکه ما در بسیاری از برنامه ها می توانیم با داشته هایمان حضور پیدا کنیم، گفت: لازم نیست که حتما کار خاصی انجام دهیم و هزینه هنگفتی را صرف کنیم. نباید حتما به مقیاس و اندازه سالنمان در نمایشگاه فکر کنیم، بلکه باید به محتوا فکر کنیم و این فرصت را به بازدیدکنندگان بدهیم تا ما را خوب بشناسند. اینکه در یک نمایشگاه با بسیاری از هنرمندان و تعداد آثار شرکت کنیم و این فرصت را ندهیم که بازدیدکنندگان از آن استفاده کنند، فایده ندارند. هرچند در بسیاری از مواقع نمی توانیم رقابت کنیم و برخی از مقاصدمان نیز تناسب ندارد.

شالویی با بیان اینکه مدیریت و مسئولیت اکسپو بهتر است با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد، گفت: وزیر ارشاد مرتب این موضوع را پیگیری می کند؛ زیرا حضور ما باید حضور فرهنگی و هنری باشد و گزارش هایی که از اکسپو به دست ما می رسد، نشان دهنده این است که حضور فرهنگی ایران نسبت به سایر حضورها خاص تر است و به مراتب بهتر بوده است. هر چند این حضور برای کشوری مانند ما کافی نیست و ما باید بتوانیم ارتباط زبانی برقرار کنیم، زیرا بسیاری از کسانی که بازدیدکننده هستند، زبان فارسی را اصلا متوجه نمی شوند.

او در پایان گفت: کشور ما سابقه بسیاری در اکسپو دارد اما در میان جهانیان شناخته شده نیست و ما باید بتوانیم خودمان را به نحو دیگری معرفی کنیم. ما اگر درباره رودکی یا حافظ و اشعارشان در اکسپوها بگوییم، برایمان کافی است و می تواند برای معرفی به جهانیان به ما کمک کند. او همچنین به مؤلف کتاب «دنیای شیشه ای» و بنیاد رودکی انتشار این کتاب را تبریک گفت و خواستار تداوم این حرکت شد.