نهادینه شدن تعریف و شرایط اکوتوریسم به شکل مطلوب زمان بر است

میراث آریا/ براساس آخرین اخبار بدست آمده، نهادینه شدن تعریف و شرایط اکوتوریسم به شکل مطلوب زمان بر است.

در یکی دو دهه اخیر، تمایل برای سفر به طبیعت و مشاهده زیستگاه های بومی و محلی، مناظر و جلوه های طبیعی در کشورمان رونق چشمگیری داشت. این موضوع از یکسو به علاقه ذاتی ما به دیدن اینگونه جاذبه ها برمی گردد که با وجود تکراری بودن، همواره برایمان تازگی و صفا دارد و از سوی دیگر به بهبود محسوس زیرساخت ها از قبیل، توسعه راه های روستایی، مسیرهای صعب العبور، گسترش حمل و نقل موتوری و در دسترس بودن دیگر امکانات رفاهی مربوط است.

اگر زمانی فقط روستاییان، ساکنان محلی و کوهنوردان به دشت ها، چمنزارها، مراتع، دره ها و کوهستان ها دسترسی داشتند در حال حاضر، عموم شهروندان با داشتن خودرو شخصی و در کمترین زمان ممکن می توانند سفره سفر خود را بر این پهنه وسیع بگسترانند.

بواسطه همین علاقه مردم به طبیعت گردی است که امروزه انواع تبلیغات در فضای مجازی برای کوهنوردی، بازدید از آبشارها، دریاچه ها و دیگر محیط های طبیعی در حال انجام است که این بازدیدها در قالب تور گردشگری و طبیعت گردی انجام می شود که متاسفانه در برخی موارد این تبلیغات برای سفرهای طبیعت گردی بدون آشنایی با مفاهیم، چارچوب قانونی و اخلاقی آنها انجام می شود.

منظور از این نبود آشنایی به مفاهیم و چارچوب قانونی این است که در برخی موارد سفر به طبیعت با آسیب های عمدتا غیرسهوی همراه بوده که لازم است چاره ای برای کاهش این آسیب ها اندیشیده شود، زیرا اثرات منفی سفرهای لجام گسیخته و بی مسئولانه به طبیعت به مرور بیشتر و عینی تر می شود.

برای مثال، گروهی از شهروندان برای تفریح و تفرج به دامنه های کوه دالامپر ارومیه و دریاچه آن رفته بودند که ماحصل گشت و گذار آنها برای محلی ها، تخریب آب بندها و سنگچین های دامداران، آبشخور دام های عشایر منطقه، روشن کردن آتش در مرتع و بجا گذاشتن انواع زباله بود.

پیشتر نیز گروهی متشکل از ده ها خودروی صحرانورد (آفرود) به صورت برنامه ریزی شده و منسجم عازم دامنه های کوه بزسینا و مراتع مجاور شده و با حرکات نمایشی و شبه مسابقه ای به بخش هایی از پوشش گیاهی، جویبارها و مراتع منطقه آسیب رساندند، اینها تنها نمونه های کوچکی از آسیب به طبیعت است که در سایر شهرستان های کشور نیز تحت عنوان پیک نیک، کوهنوردی و طبیعت گردی رخ می دهد.

برای این منظور است که نهادهای بین المللی و صاحب نظران و فعالان محیط زیست از سه دهه پیش، اصطلاح «اکوتوریسم» را وارد ادبیات صنعت گردشگری کردند که از مهمترین عناصر برای این تعریف انجام سفر مسئولانه به طبیعت توام با احترام به محیط زیست وعدم آسیب رسانی به آن، آموزش و یادگیری، کمک به حفظ و نگهداری میراث طبیعی و یاری رسانی به اقتصاد جوامع انسانی بومی است.

تعریف «اکوتوریسم» تنها به موضوع طبیعت گردی ساده و بازدید از طبیعت را شامل نمی شود از این رو زمانی میتوان به یک طبیعت گرد ساده لفظ اکوتوریست را اطلاق کرد که او با حس تعهد، مسئولیت، لزوم توجه به حفظ محیط زیست و کسب تجربه های جدید قدم بر زیستگاه طبیعی بگذارد در غیر این صورت نمیتوان هر سفری به طبیعت را در قالب اکوتوریسم تعریف کرد.

در حال حاضر نهادینه شدن تعریف و شرایط اکوتوریسم به شکل مطلوب آن زمانبر است، چرا که نهادینه کردن این موضوع از یک طرف نیازمند ورود بخش خصوصی از جمله شرکت های گردشگری حرفه ای برای فرهنگ سازی در این راستا است که در حال حاضر در ایران شاید کمتر آژانسی را بتوان شناخت که تور لیدرهای آن از معرفی ساده مقصد گردشگری فراتر رفته و اطلاعات نسبتا جامع در خصوص جغرافیا و اقلیم محل، زمین شناسی، پوشش گیاهی و گونه های جانوری آن، فرهنگ و معیشت افراد بومی به بازدیدکنندگان ارائه بدهد از سوی دیگر بسیاری از سفرهای چندساعته به دامان طبیعت که توسط شهروندان و خانواده ها صورت می گیرد را نمی توان در قالب اکوتوریسم قرار داد.

بنابراین تا زمانیکه آژانس ها و شرکت های مربوطه حرفه ای تر و پرتعدادتر در این زمینه فعالیت داشته باشند، عموما وضعیت گردشگری طبیعی این چنین است، بنابراین یکی از ضروری ترین راهکارها برای به حداقل رساندن آسیب های مربوط به طبیعت گردی تفریحی، در حال حاضر آگاهی سازی است، در این بین، نقش جوامع روستایی میزبان با راه اندازی انجمن های محلی و تشکل های مردم نهاد نیز بیشتر است. در دنیای پیشرفته امروزی و با توجه به گستردگی شهرها نیاز است که همه نهادها و دستگاه ها برای حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی زمین تلاش کنند تا انسان پیشرفته امروزی با زیاده خواهی و طمع، حیات وحش و طبیعت را نابود نکند.