تخت جمشید | مأمن کاخ های باستانی در ایران

کشور ایران دارای شهرهای بسیاری می باشد که هر کدام یادگاری هایی از نیاکان و حکومت های حاکم بر خود را به خوبی حفظ کرده اند و امروزه با به نمایش گذاشتن آن برای بومیان و گردشگران تاریخ پر رمز و راز ایران را بازگو می کند. یکی از شهرهایی که در ایران یکی از بهترین و جهانی ترین آثار باستانی را در حوالی خود جای داده است شهر شیراز می باشد. اثری به نام تخت جمشید در نزدیکی این شهر وجود دارد که شهرت ویژه ای را به آن بخشیده است. گردش  و پرسه زنی در هزارتوی کاخ های باستانی این مجموعه جاودانه، حال و هوای خاصی را به سفر به شیراز خواهد بخشید. وقت آن رسیده است که سوار ماشین خیال شده و به این منطقه زیبا و کهن سفر کنیم. پس با ما در مجله همگردی همراه باشید برای اطلاعات بیشتر از معماری تخت جمشید....

معرفی معماری تخت جمشید

در زمان های دور که هخامنشیان در این مکان حکومت می کردند، تخت جمشید را محل حکومت و کاخ های خود قرار داده بودند. در مورد ساخت این مجموعه می توان گفت که پادشاهی به نام داریوش اول از جنس حکومت هخامنشی دستور احداث این بنای تاریخی را صادر کرد. این مجموعه به نام های دیگری نظیر ارگ پارسه، پرسپولیس، چهل منار، صد ستون و هزار ستون یا پرسه پلیس نیز معروف می باشد. این کاخ جهانی در زمان حکومت داریوش و خشایارشا و اردشیر اول پا به عرصه این کره خاکی گذاشت. این کاخ در واقع محلی بود که پادشاهان هدایای خود را از افراد با سمت های گوناگون در عید نوروز دریافت می کردند. کوهی به نام رحمت یا مهر در حوالی شهر شیراز دیده می شود که میزبان این کاخ پرقدمت و باستانی می باشد. لیست میراث جهانی سازمان یونسکو نام این یادگاری با ارزش را در خود جای داده است. در سفر به شیراز به تماشای معماری تخت جمشید بروید و از شکوه و بزرگی آن هیجان زده شوید.
هخامنشیان این مجموعه را  به عنوان پایتخت حکومت خود در سال 518 قبل از میلاد برگزیدند و از آن زمان تا به امروز حکومت های بسیاری در این کاخ رفت و آمد داشتند. یکی از امتیازاتی که این مجموعه به مردم ایران ارائه داده است، اطلاعات موجود در روی سنگ نبشته ها و گل نوشته های آن می باشد که خیل عظیم حوادث آن زمان را به خوبی بیان کرده و علم تاریخ را مدیون خود کرده است.

تاریخچه تخت جمشید

 در مورد معماری تخت جمشید این باور رایج شده است که این مکان در واقع محل اقامت و اسکان شاهان در زمان پیشین بوده است و در واقع به عنوان یک پایتخت سیاسی در کشور فعالیت داشته است، ولی هیچ کدام از این باورها درست نمی باشد؛ چرا که آثار به جای مانده از تخت جمشید و مدارک بدست آمده حاکی از آن است که در ادوار گذشته و زمانی که تخت جمشید در اوج فعالیت های خود بوده، میزبان جشن ها و مراسم های نوروزی و... بوده است. این مکان به عبارتی دیگر در بین مردم یک زیارتگاه محسوب می شده که این موضوع بر مقدس بودن این مکان در بین مردم این منطقه و ایران دلالت دارد. در مورد تزئینات و سبک معماری به کار رفته در ساخت این بنای باستانی در حوالی شیراز می توان به جرأت گفت که یکی از شگفتی هایی است که از زمان احداث تا به امروز چشم هر آدمی را مسحور خود می کند. در مورد این بنای باستانی در حوالی شیراز فردی به نام سامنر اظهار داشته است که در گذشته حدود 39 قرارگاه مسکونی در دشت تخت جمشید به چشم می خورده است. جمعیتی که در این درشت زندگی می کردند در گذشته حدود 43600 نفر تخمین زده شده است. افرادی که در زمینه تاریخ علم بسیار دارند، از به آتش کشیدن تخت جمشید توسط فردی به نام اسکندر مقدونی سخن به میان آورده اند که این اتفاق را به سال 330 قبل از میلاد نسبت داده اند. اگر امروزه آثار زیادی از آن زمان در تخت جمشید در دست نیست، به همین کار اسکندر مربوط می شود که باعت نابودی آن ها شده است. ناگفته نماند که این مکان فقط آثار هخامنشیان را در خود جای نداده است؛ بلکه یادگاری هایی باارزش و گویا از زمان حکومت ساسانیان را نیز در دل خود حفظ کرده است.
تا به این جای توضیحات به زمان قبل از ورود اسلام به ایران بود. معماری تخت جمشید پس از ظهور اسلام در کشور ایران نیز حائز اهمیت بود. این بنای باستانی در حوالی شیراز در دوران اسلامی ایران بیشتر تحت عنوان چهل منار یا همان هزار ستون رواج داشته است. تاریخ شناسانی که در این محل در حوالی شیراز تحقیق کردند، توانسته اند نام افرادی که هر یک از بناهای تخت جمشید را روی کره خاکی برپا کرده است را از روی سنگ نبشته های موجود بر روی این بناها بدست آوردند و ثبت کنند. کتیبه های بسیاری در تخت جمشید وجود دارند که توانسته اند به تاریخ شناسان کمک عظیمی کنند. دو تا از این کتیبه ها به فردی به نام عضد الدوله مربوط می شود. در واقع خطی که روی این کتیبه ها دیده می شوند، کوفی می باشد که دست خط عضد الدوله دیلمی می باشد. با تفحص و جستجو در هزارتوی کتیبه های باستانی تخت جمشید، به این نتیجه رسیده اند که آخرین خاندانی که در این مجموعه از خود یادگاری بر جای گذاشته اند، حکومت قاجار بوده است. موقعیت این کتیبه قاجاری در کاخی به نام کاخ تچر در این مجموعه و بر روی دیوار شمالی آن به چشم می خورد. از سنگ نبشته هایی که در تخت جمشید وجود دارد، موارد زیادی اعم از سبک زندگی بومیان و فرهنگشان و... را شفاف سازی می کند.

موقعیت جغرافیایی تخت جمشید

در مورد موقعیت این بنای باستانی می توان گفت که در واقع مرکز استان فارس این بنا را در خود جای داده است که برای درک بهتر موقعیت آن می توان گفت که در 57 کیلومتری شیراز و 10 کیلومتری شمال مرودشت دیده می شود. محل قرار گیری کاخ ها در معماری تخت جمشید به این صورت است که کوه رحمت کاخ های شرقی را بر روی خود نگه داشته است و جلگه مرودشت کاخ های سمت شمال و جنوب و غرب این مجموعه را در آغوش خود کشیده است. 1770 متر ارتفاعی است که برای تخت جمشید نسبت به سطح دریا به ثبت رسانده اند. در این منطقه صخره ای وجود دارد که در رنج متغیر 8 تا 18 متر بالاتر از جلگه مرودشت تخت جمشید را در دستان خود حفظ کرده است. اندازه اضلاع تخت جمشید در حوالی شیراز به این صورت گزارش شده است که ضلع جنوبی آن با 390 متر، ضلع شمالی آن با 300 متر، ضلع غربی آن با 455 متر و ضلع شرقی نیز با 430 متر بنا دیده می شود. با سفر به شیراز و بازدید از معماری تخت جمشید شاهد آثاری نظیر شهری به نام شهر استخر، نقش رجب و نقش رستم که محل دفن داریوش می باشد، شما را  به سفر در زمان محکوم می کند. اگر آکروپولیس در شهر آتن را دیده باشید، متوجه خواهید شد که طول تخت جمشید با طول این بنا در آتن یکسان بوده و عرض تخت جمشید تقریبا 5 برابر آن می باشد که عظمت و شکوه خاصی را به این بنای باستانی در حوالی شیراز داده است. یکی از گویندگان مهم تاریخی در این مجموعه کتیبه داریوش می باشد که در مورد نبودن بناهای دیگر در این منطقه تا قبل از ساخت تخت جمشید خبر می دهد. موقعیت این کتیبه با ارزش و مهم در دیواری که در اطراف ضلع جنوبی این مجموعه کشیده شده است دیده می شود. کل کاخ های تخت جمشید در این منطقه حدود 125000 متر مربع از زمین این دشت را به خود اختصاص داده اند.
نکته: ناگفته نماند که نکته ای بسیار مهم در مورد یکی از توضیحات بالا وجود دارد که مربوط به قسمت نبود بنا تا ساخت و معماری تخت جمشید در این محل می باشد. خبرنگاری میراث فرهنگی در سال پیش خبری مبتنی بر این که در این محل دروازه ای کشف شده است که مربوط به دوران حکومت هخامنشی می باشد، منتشر کرد. موقعیت آن در 3 کیلومتری تخت جمشید به ثبت رسیده است. با تحقیقی بر روی قدمت این بنای باستانی تازه کشف شده به این نتیجه رسیده اند که قبل از ساخت تخت جمشید این بنا در این دشت به عنوان کاخی از جنس هخامنشیان فعالیت داشته است. این نظر از آن جایی شکل گرفت که وجه شبه های بسیاری را از این دروازه با دروازه ایشتار در بابل قدیم پیدا کردند.

سبک زندگی مردمان دوران هخامنشی 

همان گونه که در عصر امروز ییلاق و قشلاق را در بین مردمان کشور ایران می توان به وفور مشاهده کرد، در آن زمان نیز این سبک زندگی در بین مردم دیده می شد. این روش در بین مردم از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار بود و می باشد. این باور که کوچ کردن و ییلاق و قشلاق فقط مختص قشر مردم بوده است، باوری اشتباه و غلط می باشد؛ چرا که سران حکومتی هخامنشیان نیز مردم را در این رسم همراهی می کردند. در مورد شهر همدان می توان گفت که دامنه کوه الوند میزبان این شهر زیبا می باشد که در دوران هخامنشی مقصد آن ها برای فصل های گرم سال به حساب می آید و برای فصول سرد سال در شهرهای بابل و شوش سکونت می گزیدند. در مورد گذشته این سه شهر که در دستگاه حکومتی و مردم شهرهای حائز اهمیتی به شمار می آمدند می توان گفت که علاوه بر محل ییلاق و قشلاق عنوان مرکز سیاسی و اداری و اقتصادی دولت هخامنشی را نیز به خود اختصاص داده بودند. هر حکومت و کشوری برای خود شهرهایی را در گذشته به عنوان شهر مقدس و پایتخت دین و مذهب خود انتخاب می کردند که پارسه و پاسارگاد در ایران از انتخابات حکومت هخامنشی برای این منظور بود. از دیگر کاربرد های این دو شهر در ادوار گذشته می توان به این موارد اشاره کرد:
پارسه: محلی برای اجرای انواع تشریفات دولتی و حکومتی.
پاسارگاد: محلی برای ادای مراسم تاج گذاری پادشاهان این حکومت.

ریشه نام تخت جمشید

زمانی که این بنای باستانی را احداث می کردند نام پارسه را برای آن انتخاب کردند. پارسه در اصل معنای شهر پارسیان را می رساند. در زبان های مختلف نام های متفاوتی را برای این مجموعه باستانی در حوالی شیراز در نظر گرفته اند که می توان به یونان اشاره کرد که در زبان یونانی به آن پرسپولیس می گویند که به معنای همان پارسه شهر می باشد و در زبان فارسی نیز به آن تخت جمشید می گویند که این عبارت نیز به معنای کاخ پادشاهی جمشید می باشد. مردمانی که در دوران حکومت ساسانیان دراین منطقه زندگی می کردند، به آن لقب  صد ستون داده بودند. نام استان فارس امروزی در واقع پارس بوده است که بعد از هجوم و حمله قوم عرب به این منطقه نام آن به فارس تغییر پیدا کرد؛ از آن جهت که اعراب نمی توانند حرف «پ» را تلفظ کنند. نام شهر پارسه را می توان از یادگاری های به جا مانده از زمان حکومت خشایارشاه و جمشید در این مجموعه نیز پیدا کرد. تخت جمشید در گذشته آنقدر در بین مردمان ایران و هخامنشی از ارج و قرب خاصی برخوردار بود که اسکندر مقدونی با این تصور که با نابودی این مجموعه باستانی در حوالی شیراز می تواند به برچیده شدن حکومت ایرانیان در کل جهان دست پیدا کند، به این منطقه حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید. تخت جمشید پس از به آتش کشیده شدن بسیاری از کتیبه ها و آثار باستانی خود را از دست داد و باعث شد تا در تاریکی های ذهن مردم سکونت کند. این نابودی باعث شد که مردم این مکان را همان مکان باستانی در نزدیکی شیراز در نظر بگیرند که فردوسی در شاهنامه خود با نام اورنگ جمشید از آن سخن به میان آورده است و همین امر دلیل خوبی بود تا نام تخت جمشید از سمت مردم بر روی این مجموعه قرار بگیرد. البته تلاش ها و جستجوهای باستان شناسان و تاریخ دانان در قرون بعد باعث شد تا نام اصلی این مجموعه (پارسه) فاش شود.

معماران این مجموعه باستانی

 سبک معماری تخت جمشید در واقع تراوشات ذهنی افرادی بود که جزو ملیت هایی نظیر مصریان، آشوریان، بابلیان، اوراتوئیان، لودیان، ایونیان، هندوان و سکائیان و... بودند که تمامی این ملیت ها تحت حکومت هخامنشیان بودند. 

متد معماری تخت جمشید 

برای همه افرادی که از این مکان دیدن کرده اند جای شگفتی دارد که ستون هایی که امروزه در مجموعه باستانی و معماری تخت جمشید در نزدیکی شیراز به چشم می خورد، از دل حوادثی نظیر زلزله جان سالم به در برده اند و استوارتر از همیشه شکوه و جلال خود را به رخ گردشگران می کشند. معماری تخت جمشید و این ستون ها به گونه ای می باشد که با نگاه کردن به آن ها احساس می کنیم که ساخت این ستون ها به صورت یک سره می باشد ولی در اصل هر یک از این ستون ها از چند بخش مختلف تشکیل شده اند که بر روی یکدیگر توسط سرب مذاب نگه داشته شده اند. همین شیوه معماری حرفه ای باعث شده تا این ستون ها از دل حوادث گوناگون و تخریب کننده جان سالم به در ببرند. اگر نگاهی به سازه های امروزی بیندازیم متوجه خواهیم شد که برای ایمن تر کردن ساختمان ها و بناها در لا به لای مصالح خود از سرب استفاده می کنند؛ چرا که سرب فلزی می باشد که از ویژگی هایش می توان به نرم بودن و چکش خوار بودن اشاره کرد. با نگاه کرن به این هنر معماری در هزاران سال پیش به استعداد برجسته ایرانی ها پی خواهیم برد که در آن زمان دست به ساختن سازه هایی زدند که امروزه از سبک و روش معاری آن ها در بناهای خود استفاده می کنند.
معماری تخت جمشید در اصل در سه مرحله ساخته شد که این سه مرحله به شرح زیر می باشد:
مرحله اول معماری تخت جمشید: در زمان فرمانروایی داریوش بزرگ بود که دستور ساخت آن نیز به دست همین شاه صادر شد. در این مرحله سازه هایی نظیر کاخ آپادانا و خزانه شاه و شبکه راه آب های زیر زمینی احداث شد.
مرحله دوم معماری تخت جمشید: این مرحله در زمان حکومت داریوش اول شروع شده است و تا زمان حکومت پسر این شاه یعنی خشایارشاه ادامه داشته که در زمان حکومت این فرد این مرحله به پایان رسیده است.
مرحله سوم معماری تخت جمشید: در این مرحله از ساخت این بنای باستانی در اطراف شیراز سازه های بسیاری نظیر کاخ تچر، پلکان ورودی و دروازه ملل کاخ هدیش و کاخ حرمسرا پا به کره خاکی گذاشتند. در مورد کاخ هدیش می توان گفت که مساحتش دو برابر مساحت کاخ تچر می باشد. در کاخ حرمسرا نیز اتاق هایی دیده می شد که برای زنان شاه ساخته شده است و هر کدام از زنان شاه دارای یک اتاق در این مجموعه بودند. در مورد کاربرد این کاخ می توان اظهار داشت که با توجه به مدارک موجود؛ داریوش اول در این مجموعه اقامت داشته است و پس از او این مجموعه بزرگ و باستانی در حوالی شیراز به دیگر پادشاهان هخامنشی رسیده است.

خزانه شاهنشاهی در معماری تخت جمشید

خزانه شاهنشاهی در واقع اولین سازه در معماری تخت جمشید بود که در مجموعه تخت جمشید احداث شد. در مورد کاربرد این بنا در زمان حکومت هخامنشیان می توان گفت که محلی بوده است برای نگهداری وسایل با ارزش و غنایمی که از جنگ و... بدست آورده اند. این بنا در ابتدا کوچک بوده است که با گذر زمان و افزایش هدایا و غنائم، ساختمان دیگری را تحت همین عنوان به این بنا افزودند. هنگامی که ساختمان دوم را در این مکان ساختند، تالاری با 99 ستون، تالاری دیگر با 100 ستون، سالن ها و اتاق و 2 حیاط را  به این مجموعه افزودند. با مطالعه در آثار به جای مانده و اسناد و مدارک توسط باستان شناسان و مورخین یونان باستان این قضیه به اثبات رسیده است که اشیای قیمتی و با ارزش، سه هزار شتر و اسب و قاطر و طلا های بسیاری که در این مکان نگهداری می شده است، توسط اسکندر مقدونی پس از به آتش کشیدن این مجموعه باستانی در نزدیکی شیراز به محلی دیگر انتقال داده شده است. داریوش بزرگ در زمان حکومت خود دستور ساخت این خزانه در این مجموعه را صادر کرد که این تغییرات اضافه کردن وسعت و... توسط خشایار شاه مطرح و جامه عمل پوشید. موقعیت این خزانه بزرگ و زیبا در جنوب شرقی سکوی سنگی دیده می شود. در سفر به شیراز بازدید از معماری تخت جمشید را فراموش نکنید که یکی از عجایب جهان است.

کاخ آپادانا در معماری تخت جمشید

نام دیگر این کاخ، کاخ بار می باشد که در مجموعه باستانی تخت جمشید قدمتی دیرینه را به خود اختصاص داده است. دستور احداث این کاخ را نیز داریوش بزرگ صادر کرده است. درست در زمان احداث خزانه شاهنشاهی، ساخت این بنا نیز آغاز گردید. این کاخ در واقع در ادوار گذشته محلی بوده است که میزبان جشن و مراسم های نوروزی و حضور نمایندگان دیگر کشورها بوده است. با سفر به شیراز و تخت جمشید، کاخ آپادانا هر گردشگری را تحریک می کند تا پله هایی که در قسمت جنوب غربی خود به نمایش گذاشته را ادامه دهند تا به کاخی زیبا و باستانی به نام تچر برسند. شکل هندسی آپادانا مربعی می باشد که سقف آن توسط 36 ستون نگهداری شده است. به جز این 36 ستون، 72 ستون دیگر نیز در تالار های این کاخ دیده می شود که از آن زمان تا کنون تنها 14 ستون از هزارتوی ستون ها جان سالم به در برده اند. ساخت این کاخ در معماری تخت جمشید 30 سال زمان برد. وزن هر یک از ستون های این کاخ به 85 تن تجاوز می کند. در مورد ارتفاع این ستون ها می توان گفت که 20 متر ارتفاع را به خود اختصاص داده اند. اگر به قسمت شرقی این کاخ برویم، شیرهایی به عنوان تزئین بر روی ستون ها نقش بسته اند و اگر به سمت غرب آن برویم، تزییناتی از گاوها بر روی ستون ها توجه ما را به خود جلب خواهند کرد.

قسمت شرقی کاخ آپادانا در معماری تخت جمشید

 اگر به سقف این قسمت دقت کنیم، متوجه خواهیم شد که چوب هایی بر روی چوب هایی دیگر از جنس چوب سدر، به زیبایی قسمت بالایی ستون ها را پر کرده اند و آسمان این قسمت از کاخ شده اند. تزئینات ستون های این کاخ یکی از مسحور کننده ترین تزئینات در بین دیگر آثار باستانی ایران را از آن خود کرده است که این تزئینات شامل گاوهایی می باشد که با رنگ قرمز چشم و زبان و بینی خود را به نمایش می گذارند. این کاخ سنگ نوشته هایی را در دل خود جای داده است که در واقع ترکیب رنگ لاجوردی و وجود طلا در مو و ریش و سم حیوانات روی این سنگ نگاره ها حال و هوای خاصی را به گردشگران در این منطقه باستانی در سفر به شیراز خواهد بخشید. با قدم زدن در قسمت شرقی ایوان، دیدن رنگ سبز و خاکستری در زیر پای خود در این قسمت حس خوبی را منتقل می کند. طبق آماری که از اندازه گیری این مکان به ثبت رسیده است، 60 متر و نیم بودن وجوه این کاخ، در هنگام تماشا کردن به ما اثبات خواهد شد. از دیگر دیدنی های جذاب و گیرای این کاخ در معماری تخت جمشید می توان به دیوار های آن اشاره کرد که به زیبایی هر چه تمام تر رنگارنگی آجرهای خود را به رخ فضای کاخ و گردشگران می کشد. یکی از با ارزش ترین قسمت های این کاخ در معماری تخت جمشید در واقع درهای آن می باشند که جامه ای از فلزات گران قیمت و با ارزش را بر تن خود کرده اند. یک از عجایب این قسمت مبل هایی است که خود را به نمایش گذاشته بودند و باستان شناسان را به تحقیق تحریک کردند که این تحقیق نتیجه ای مبتنی بر این که در زمان تکمیل دکور و تزئینات این کاخ، از مبلمان در چیدمان و چشم گیر کردن آن بهره برده اند داشت. برج هایی در چهار گوشه این کاخ زیبا و باستانی به چشم می خورند که سبک معماری جالب آن ها در قوس دار بودن این سازه از خارج کاخ، به زیبایی آن افزوده است. جنس مصالح به کار برده شده در این برج ها آجر لعاب دار می باشد. برای رسیدن به پشت بام این کاخ از هر یک از این برج ها می توان استفاده کرد.

شاهکاری باستانی در پله های آپادانای تخت جمشید

یکی دیگر از دیدنی های باستانی تخت جمشید در سفر به شیراز، پله هایی است که در سمت شرقی این کاخ پر قدمت به چشم می خورد. سبک معماری این پله ها به گونه ای است که چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کند و به سفر در زمان محکوم می کند. دو پلکان در این کاخ دیده می شود که یکی در قسمت شرقی و دیگری در قسمت مالی آن واقع شده است. پلکان شرقی و شمالی هر دو با گذشت زمان و حوادث گوناگون دچار صدمه شده اند ولی به علت موقعیت خوب پله های شرقی که در آغوش خاک پنهان شده بودند، از لحاظ ظاهری و ساختاری نسبت به پلکان شمالی از وضعیت مناسب تری برخوردار می باشند. اگر در این کاخ قدم بزنیم، خواهیم دید که از کف صفه دو پلکان ساخته شده وارد ایوان هایی می شوند که در کاخ آپادانا به چشم می خورد. از علت های این موقعیت می توان به ارتفاع تالار اصلی این کاخ اشاره کرد که باعث پدید آمدن چنین فضایی شده است. ارتفاع این تالار بسیار چشم گیر می باشد. در مورد شرح بهتر پله های موجود در این کاخ می توان گفت که 4 ردیف در هر کدام از این پله ها ساحته شده است که هر کدام 31 پله را در دل خود جای داده است. نگران بالا رفتن از این پله ها نباشید؛ چرا که تفاوت ارتفاع هر پله با پله بالای خود به چند سانتی متر می رسد. یکی دیگر از جذابیت های باستانی در معماری تخت جمشید که می تواند سفر را برای ما متفاوت کند، دیدن تزئینات و نقوش حک شده بر روی دیوار ها و پلکان و آثار دیگر می باشد که در هر یک از این آثار زیبایی منحصر به فردی را لمس خواهیم کرد.
اگر بخواهیم بهتر و بیشتر راجع به این پلکان توضیح دهیم می توان گفت که در واقع قسمت مرکزی آن با 27 متر و 15 سانتی متر، قسمت شمالی آن با 27 متر و 31 سانتی متر و قسمت جنوبی آن با 27 متر و 24 سانتی متر عناصر سازنده پلکان شرقی می باشند. در مورد عناصر سازنده پلکانی که در قسمت شمالی این کاخ به چشم می خورند نیز می توان گفت که طول قسمت مرکزی آن به 27 متر و 20 سانتی متر، طول قسمت شرقی آن به 27 متر و 25 سانتی متر می رسد. اگر دوست داشته باشید که در مورد هدیه دادن افراد گوناگون به پادشاه هخامنشی در ادوار گذشته در این مکان باستانی اطلاعات کسب کنید، کافی است تا به نقوشی که بر روی این پله ها چشم را نوازش می دهند دقت کنید تا به گذشته قدم بگذارید و رسم و رسومات و نحوه دادن هدیه مردم آشنا شوید. این تصاویر که گوینده خوبی در بیان حواث و رسم و رسومات مردم در گذشته می باشند، 811 سنگ نگاره را به خود اختصاص داده اند تا با کمک یکدیگر بتوانند شما را به سفر در زمان دعوت کرده و لذتی بی پایان را در سفر به شیراز و بازدید از معماری تخت جمشید نصیبتان کنند. ناگفته نماند که سنگ نگاره های دیگری نیز با موضوعات و حوادث دیگر در این مکان به چشم می خورند که یکی پس از دیگری به زیبایی هر چه تمام تر خودنمایی می کنند.
از دیگر توصیفات این پله ها می توان به اطرافشان اشاره کرد. دیوار های اطراف این پلکان شرقی، جامه ای از جنس سربازان و ساتراپی ها را بر تن کرده است که آمار این سربازان مسلح به 229 و ساتراپی ها به 23 عدد می رسد که چشم هر گردشگری را به سمت خود جذب می کند. برای درک بهتر ساتراپی می توان به این صورت آن را توضیح داد که در واقع استان هایی که در ادوار گذشته در کشور ایران تحت حکومت هخامنشی بودند، ساتراپی نام داشتند که نام ساتراپ را نیز به افرادی اهدا می کردند که شخص شاه آن ها را برای اداره این استان ها انتخاب می نمود. با دقت به این نقوش می توان به این پی برد که نقش های روی این دیوار ها بازگو کننده افرادی اعم از ساتراپی ها می باشد که هدیه خود را به شاه می دادند و از دیگر جامه این دیوارها می توان به مأمورانی اشاره کرد که ساتراپی ها را به پیش شاه هدایت می کردند. جنس این مأموران در ادورا گذشته که امروزه بر روی این دیوار ها خود نمایی می کنند، از حکومت ماد ها و پارس ها بود. در هنگام قدم زدن در این پله ها و نگاه کردن به این تزئینات، آرامشی سراسر وجودمان را فرا خواهد گرفت که ناشی از صلح و دوستی است که در این نقوش باستانی در معماری تخت جمشید با یکدیگر آمیخته شده اند. این پیام هایی که در این حکاکی ها خود نمایی می کنند، همگی این موضوع را می رسانند که در دوران مذکور شیراز معدن آرامش و صلح بوده و از درگیری خبری نبوده است. از دیگر آثار باستانی بی مانند در تخت جمشید می توان به امضاهایی اشاره کرد که در هر یک از آثار هنری نشانی از معمار و سازنده آن را حک کرده اند. با تحقیق و جستجو در این مورد به نتیجه ای مبنی بر این که این امضاها سند و مدرکی برای دریافت حق زحمات خود از دولت در گذشته برای سازندگان آن ها بوده است را به دست باستان شناسان رساند.

دروازه ملل؛ یکی دیگر از کاخ ها در معماری تخت جمشید

 این کاخ زیبا و باستانی در تخت جمشید نام های زیادی را به خود اختصاص داده است که با همه این نام ها در بین مردم شیراز و ایران و حتی جهان رواج دارد و مشهور می باشد. از این نام ها می توان به کاخ دروازه کشورها، کاخ انتظار یا دالان انتظار و کاخ خشایارشا اشاره کرد. موقعیت به ثبت رسیده از این کاخ در این مکان باستانی در نزدیکی شیراز در واقع وجود آن در بخش شمال غربی تخت جمشید و نزدیک بودن به پله های ورودی این مجموعه شگفت انگیز می باشد. گوینده نام های موجود بر روی این کاخ نیز سنگ نبشته هایی می باشند که در قسمت بالای این کاخ باستانی در تخت جمشید فریبندگی می کنند. با قدم زدن در دل این کاخ سه درگاه در پیش روی ما قرار خواهد گرفت که هر کدام تزئینات خاص خود و زیبایی مخصوص خود را دارند. این سه درگاه در واقع درگاه جنوبی و شرقی و غربی در این مجموعه کاخ می باشند. اگر به درگاه شرقی این کاخ نگاه کنید، قطعا تزئیناتی با این حکاکی که موجوداتی ماورایی سر انسان را به خود اختصاص داده اند توجه شما را به خود جلب خواهد کرد. در درگاه غربی نیز مجسمه هایی از جنس گاوهایی تنومند به چشم می خورند که باعث شگفتی و حس و حالی خوب در این مکان می شوند. چنان چه خود را به تالار وسیع این قسمت برسانید 3 ستون ما را جذب خود خواهند کرد که در اصل بازمانده ای از 4 ستون موجود در این قسمت در قرون پیش می باشند. حکاکی ها و یادگاری هایی از جنس گردشگران مشهور و ناشناس بر روی دیوار های این منطقه، بر زیبایی آن افزوده اند. دستور ساخت این کاخ در این مجموعه توسط خشایارشا صادر شد که در واقع محلی برای ورود سران کشورهای دیگر به تخت جمشید با شکوه بوده است. ارتفاع ستون های مذکور به 5 متر و 16 سانتی متر می رسیده است. جنس سنگی سکوهای انتظار این تالار حال و هوای خاص را در آن به وجود آورده است. با قدم زدن در دل این کاخ آثاری باستانی از سنگ نوشته های تاریخی با خط فارسی باستان و بابلی و ایلامی و میزی زیبا از قرون پیش در این میان به زیبایی خودنمایی می کنند.
 سه ستون در این کاخ دیده می شود که دو تا از آن ها به خودی خود جان سالم از هزارتوی حوادث به در برده اند و یکی از آن ها نتیجه رسیدگی  و مرمت مسئولان می باشد که در اصل به گونه ای آن را بازسازی کرده اند که امروزه لقب کامل ترین ستون باستانی در مجموعه تخت جمشید را به خود اختصاص داده اند. برای شرح بهتر این کاخ می توان گفت که اگر به قسمت غربی آن برویم، گاو هایی روی درگاه ها توجه ما را به خود جلب خواهند کرد که در اصل با بالهایی بر روی خود حال و هوای دیگری را به این مجموعه بخشیده اند. ترکیبی زیبا از رنگ های سبز و نارنجی و آبی در داخل این کاخ خود به تنهایی یکی ار عجایب و پرطرفدارترین مکان های باستانی در سفر به شیراز و تخت جمشید محسوب می شود. زیبایی این تزئینات و رنگ آمیزی ها به گونه ای است که سحر و جادویی جذب را به این کاخ بخشیده است. در واقع با قدم زدن در کنار درگاه های این کاخ در قسمت غربی و نگاه کردن تزئینات آن به سفر به شیراز دو حکومت آشوری و هخامنشی محکوم خواهیم شد. از توصیفات این گاوهای زیبا و هیجان انگیز می توان به ریش بلند و 4 پای آن ها اشاره کرد که در حصاری از گل های نیلوفر آبی و گل هایی با دوازده پر قرار گرفته اند و در دل این گل و تزئینات به زیبایی خودنمایی می کنند.

هدف از ساخت دروازه ملل در معماری تخت جمشید

 از دیگر نام های این مکان باستانی در سفر به شیراز و تخت جمشید می توان به کاخ دروازه همه کشورها یا کاخ دروازه همه ملل اشاره کرد. اگر عبارتی را در میان مکان های باستانی از بومیان این محل تحت عنوان «دورثیم ویسه دهیوم»  شنیدید، تعجب نکنید! درواقع این عبارت یکی دیگر از نام های این مجموعه اما در زبان فارسی می باشد. انگلیسی ها این مکان را در تخت جمشید با این نام Gate of All Nayions و The Gate of All Countries میشناسند. در بین شاهان هخامنشی، این کاخ متعلق به خشایارشا بوده است. اگر بخواهیم مو شکافانه به ساخت این کاخ باستانی در سفر به شیراز نگاه کنیم، باید گفت که خشایارشاه در واقع کار های بازمانده ساخت آن را انجام داده است و در واقع داریوش اقدام های اولیه آن را برای بنا کردن چنین عمارتی انجام داده است. چنان چه بخواهیم از هدف ساخت این مجموعه در تخت جمشید سخن بگوییم می توان اظهار داشت که این کاخ را ساختند تا اتاق انتظاری برای افراد و نمایندگانی که از سراسر جهان به این مجموعه باستانی در سفر به شیراز امروزی می آمدند تا از شاه دیدن کنند، باشد. از این رو به آن نام کاخ انتظار تعلق گرفت. در واقع اصل کار در این کاخ به این صورت بود که نمایندگان و سران دیگر کشورها با عبور اولیه از درگاه غربی این کاخ وارد آن شده و در حالی که منتظر اجازه ورود از سمت شاه بودند بر روی سکوهایی استراحت می کردند. این که امروزه در مورد نام و کاربرد این کاخ اطلاعات بسیاری در دستمان قرار دارد، کمکی از سمت سنگ نبشته هایی محسوب می شود که در بالای این کاخ باستانی در تخت جمشید خود نمایی می کنند و با این کار لذت دیگری را به سفر به شیراز و تخت جمشید به ما می بخشند.

درگاه شرقی دروازه ملل در معماری تخت جمشید

 یکی دیگر از شگفتی هایی که در سفر به شیراز و دیدن تخت جمشید می تواند خاطرات خوشی را از سفر در زمان هخامنشیان برای گردشگران رقم بزند، معماری و تزئینات درگاهی است که در قسمت شرقی این کاخ باستانی به چشم می خورند. درست در ورودی این درگاه در مجموعه تخت جمشید، شاهد دو موجود ماورایی خواهیم بود که با سر انسان دارای بال هایی شبیه به عقاب و تنه ای شبیه به گاو می باشند. اگر در سفر به شیراز به تخت جمشید آمدید و دروازه ملل را به عنوان یکی از مکان ها دیدنی انتخاب کردید، با تماشای حوضی از جنس سنگ در این محل شگفتی و متفاوت بودن را در سفر خود احساس کنید. موقعیت این حوض سنگی زیبا در حوالی درگاهی از کاخ ملل است که در قسمت جنوبی آن واقع شده است. دیدن این حوض زیبا را به دیگر مکان های باستانی و گردشگری در سفر به شیراز و مجموعه تخت جمشید اضافه کنید.

کاخ زیبای تچر در معماری تخت جمشید

 هنگامی که بر روی تخت جمشید تحقیق و تفحص می کردند، اولین کاخی که در لا به لای کاخ های دیگر امروزی یافتند همین کاخ بود. نام های دیگر این کاخ، تچر و تالار آیینه و کاخ اختصاصی داریوش می باشد. معنای این کاخ در زبان فارسی در واقع خانه زمستانی می باشد. علت انتخاب نام آیینه بر روی این کاخ جنس و رنگ سنگ های به کار رفته در ساخت این کاخ می باشد که مردم ادوار گذشته با قدم زدن در کنار این کاخ تصویر خود را در هزارتوی رنگ های خاکستری سنگ هایش می دیدند. پلکان و تزئینات دیواره های آن به گونه است که هر گردشگری را با هر ذوق و سلیقه ای به سمت خود می کشد. جستجوی باستان شناسان در این کاخ باعث شد تا کتیبه هایی پیدا کنند که به داریوش اول و خشایارشا و اردشیر سوم تعلق دارند. ناگفته نماند که کتیبه های این کاخ فقط به این سه پادشاه محدود نشده و کتیبه های دیگری نیز از پادشاهانی به نام شاپور دوم، عضد الدوله دیلمی، بهاء الدوله دیلمی، علی آق قویونلو و فردی به نام سلطان ابراهیم میرزا تیموری در این کاخ باستانی در تخت جمشید پیدا شدند. این کاخ لقب سالم ترین کاخ را در بین دیگر کاخ های تخت جمشید به خود اختصاص داده است. دیدن این کاخ به راحتی می تواند رنگ دیگری را به سفر به شیراز بخشد.
در مورد موقعیت این کاخ باستانی در مجموعه تخت جمشید می توان گفت که جنوب غربی کاخ آپادانا این بنا را در دل خود جای داده است. در مورد نامی که در گذشته با آن این کاخ را می شناختند، تچر بوده است که این موضوع در کتیبه ها نیز به چشم خورده است. طول این کاخ 40 متر و عرض آن 30 متر به ثبت رسیده است. در درون این کاخ تالاری به چشم می خورد که توسط 12 ستون سقف آن نگه داشته شده است. اتاق های بسیار در کنار فضای باستانی و تزئینات آن ما را به سفر در زمان محکوم خواهد کرد. در سفر به شیراز و دیدن کاخ های تخت جمشید، به تعدا دفعات بالایی در زمان سفر خواهیم کرد که خاطراتی ماندگار را در سفر به شیراز برایمان به جای می گذارد. البته از ستون های که ذکر شد، در عصر امروز در این کاخ اثری به چشم نخواهد خورد؛ چرا که جنس چوبی آن ها و حوادث گوناگون آن ها را تخریب کرده است. یکی دیگر از زیبایی های این کاخ که چشم ما را در سفر به شیراز مسحور خود خواهد کرد، رنگ قرمزی است که در زمین تچر دیده می شود. این رنگ حال و هوایی خاص را به معماری این بنا بخشیده است.
اگر به قسمت جنوبی این کاخ برویم، پلکانی چشم ما را به خود جذب می کنند که با امتداد آن خود را در ایوانی که در جنوب این کاخ واقع شده است می یابیم. اگر به دیوار کوتاهی که در اطراف این پله ها ساخته اند دقت کنیم، طرحی از جنس مردمانی که با ظروف و غذایی در دست در حال حرکت اند، ما را به فکر فرو خواهد برد. طبق تحقیقات باستان شناسان در این مکان به این نتیجه رسیده اند که لباسی که بر تن انسان های حکاکی شده بر روی اطراف این پلکان است، یکی در میان به پارس ها و مادها مربوط می باشد.
چنان چه به سمت شرق این بنا برویم، اتاقی بزرگ در برابر چشمانمان قرار خواهد گرفت. طبق آماری که از این کاخ ها در تخت جمشید گزارش شده است، سنگ جنس موادی است که در ساخت بیشتر این بناها به کار برده اند ولی کاخ تچر از این قاعده کمی مستثنا بوده و خشت خام در مواد به کار برده شده در ساخت آن دیده می شود. از دیگر توصیفات این کاخ زیبا در تخت جمشید می توان به درهایی اشاره کرد که موقیعتشان درست در روبروی همدیگر دیده می شوند و یکی در قسمت غربی و دیگری در قسمت شرقی کاخ قرار گرفته اند. چیدمان اتاق ها و تزئینات این کاخ یکی از زیباترین و لذت بخش ترین دیدنی ها در سفر به شیراز و تخت جمشید محسوب می شود. پستوی کوچک و زیبایی نیز در قسمت شمالی حال و هوای آن قسمت را خاص و دیدنی کرده است. درگاه های بسیاری تم این کاخ را تشکیل داده اند که تنها در 4 تا از این درگاه ها شاهد در خواهیم بود. گشت و گذار در هزارتوی درگاه های باستانی در تخت جمشید را در سفر به شیراز خود حتما بگنجانید.

سنگ نبشته های کاخ تچر در معماری تخت جمشید

یکی از ماهر ترین خالق ها در خلق خاطرات باستانی در سفر به شیراز و تخت جمشید، سنگ نبشه هایی می باشد که در کاخ تچر به چشم می خورد. یکی از این سنگ نبشته ها به خشایارشا تعلق دارد که در آن خشایارشا در حال ستودن اهورامزدا می باشد. از دیگر اطلاعاتی که باستان شناسان از این کتیبه دریافت کرده اند، می توان به نشان دادن وسعت و بزرگی کشور توسط خشایارشا اشاره نمود. سنگ نبشته بعدی به اردشیر سوم تعلق دارد. در مورد این کتیبه باستانی می توان گفت که اردشیر نیز همان گونه که در زیر آمده است به مدح و ستایش اهورامزدا پرداخته است:
چنان چه به دیدن چهره داریوش علاقه مندید، کافی است تا سفر به شیراز خود را به تالار مرکزی کاخ باستانی تچر در تخت جمشید بکشانید و شمایل داریوش و خدمه اش را بر روی درگاه های آن ببینید. از دیگر اطلاعاتی که از این کاخ بدست آمده است می توان به یادگاری هایی اشاره کرد که در این مکان به دست بزرگان و سران دولت در زمان های مختلف نوشته و حک شده اند. این یادگاری ها توانسته یکی از بزرگترین راهنمایان برای باستان شناسان در بهر شناختن دوره های سپری شده در این مکان باشد. سبک معماری که در ساخت این کاخ در تخت جمشید به کار رفته است به قدری بی نظیر و مستحکم می باشد که به جرأت می توان گفت یکی از برترین معماری ها در کل شیراز و ایران می باشد که در سفر به شیراز از تماشای آن غافل نشوید.
سالم ماندن این کاخ در این مجموعه باستانی در حوالی شیراز گردشگران را به فکر فرو می برد. چنان چه شما نیز با نگاه کردن به این کاخ پر قدمت به فکر فرو رفتید، کافی است تا این سالم ماندن را مدیون سنگ هایی بدانید که در ساخت درگاه و پنجره آن به کار رفته است. تزئینات این کاخ به قدری زیباست که با قدم زدن در دل آن و نگاه کردن به در و دیوار و حکاکی های نقش بسته، گویی در دنیایی جدا از شیراز و ایران و حتی جهان در حال گشت و گذار می باشیم. افرادی که به شیراز سفر کنند و از این کاخ باستانی و دیگر کاخ ها در مجموعه تخت جمشید دیدن نکنند، در واقع هیچ لذتی از سفر به شیراز را لمس نکرده اند.

پله های ورودی در معماری تخت جمشید

 موقعیت این پلکان در سمت شمالی مجموعه باستانی تخت جمشید قرار گرفته است. این پله ها به صورت جفتی می باشند که به حالت قرینه نسبت به هم قرار گرفته اند. دستور ساخت این پله های باستانی در این مجموعه توسط خشایارشاه صادر شده است. بسیاری بر این عقیده اند که پله های اصلی برای ورود به مجموعه تخت جمشید در ادوار گذشته در بخش جنوبی آن قرار داشته است که بعد ها با دستور خشایارشا پلکانی دیگر در بخش شمالی ساخته شد و عنوان پلکان اصلی تخت جمشید را به خود اختصاص داد. ارتفاع این پله ها از سطح مرودشت حدود 10 متر و 50 سانتی متر به ثبت رسیده است. در مورد طول و عرض آن نیز می توان گفت که به ترتیب 7 متر  و  38 سانتی متر گزارش شده است. با قدم زدن در این مکان باستانی تخت جمشید می توان به راحتی به تراوشات ذهن خلاق ایرانیان در گذشته ها پی برد که این نتیجه گیری می تواند حس غرور و افتخار را در سفر به شیراز به ما منتقل می کند.
در مورد نحوه ساخت این پله ها در این مجموعه باستانی می توان گفت که سنگ های بزرگی را جمع آوری کرده و به تراش دادن آن ها پرداختند، بعد از تراش دادن این سنگ ها را روی یکدیگر گذاشتند و بر ارتفاع آن افزودند. نکته جالب این پلکان این می باشد که در بین پله های آن هیچ گونه بستی دیده نمی شود. در واقع این پلکان از دو بخش تشکیل شده اند؛ بخشی در پایین و بخشی در بالا بعد از پاگردی به شکل مارپیچ. در بخش اول 63 پله به چشم می خورد و در بخش بعد از پاگرد 48 پله، که در مجموع 111 پله را برای ورود به تخت جمشید و کاخ دروازه ملل به وجود آورده است. یکی از زیبایی هایی که در این مکان به چشم می خورد و می تواند رنگ و روح دیگری را به سفر به شیراز ببخشد، تزئینات و نقش هایی با عنوان جان پناه مراجعه کنندگان بر روی کنگره های این پله ها می باشد. در مورد این کنگره ها نیز می توان گفت که 64 سانتی متر ارتفاع را به خود اختصاص داده و از جنس سنگ ساخته شده است. با تحقیق بر روی این پله ها مشخص شد که این مکان در گذشته پارادوکس زیبایی از محل عبور انسان و اسب ها را به خود اختصاص داده بود. این نکته در اصل می تواند یکی از استعدادهای ایرانیان را در زمینه معماری در جلوی دید همگان قرار دهد. سفر به شیراز خود را به این مکان بکشانید تا متحیر شوید. این زیبایی به حدی است که پلکان سازمان ملل را نیز شبیه به این پلکان باستانی تخت جمشید ساخته اند. نمایی که از این پله ها در تخت جمشید می بینید، در واقع بازسازی شده و ترمیم شده آن می باشد که امروزه به چشم می خورد.

کاخ ملکه در معماری تخت جمشید

نام دیگر این کاخ باستانی در تخت جمشید، حرمسرا می باشد که توسط دستوری از سمت خشایارشا و ذهن خلاق ایرانیان در آن زمان پا به عرصه این کره خاکی گذاشت. موقعیت این کاخ باستانی در این مجموعه در سمت جنوب شرقی واقع شده است که با توجه به زیبایی هایش یکی از دیدنی های خاطره ساز در سفر به شیراز به شمار می رود. لقب نخستین عمارت در حوالی خزانه به امر خشایار شاه را نیز به خود اختصاص داده است. این عمارت در لا به لای دیگر کاخ ها ارتفاع کمتری را از آن خود کرده است. این کاخ باستانی امروزه تغییر کاربری داده و تحت عنوان موزه و بخش اصلی تأسیسات این مجموعه در حوالی شیراز فعالیت می کند. باستان شناسان پس از تحقیق و جتسجو در این کاخ توانستند تا در بخش جنوبی این عمارت باستانی سنگی را بیابند که بر روی آن نوشته هایی از خشایارشاه با این موضوع که این مکان توسط دستور او احداث شده و موضوع دیگر این که داریوش او را به ولیعهدی برگزیده است، پیدا کنند. اگر در این کاخ قدم بزنید متوجه می شوید این کاخ از چندین ساختمان تشکیل شده است که وجه شبه بسیاری با یکدیگر دارند. ساختار این ساختمان های باستانی به گونه ای است که یک اتاق بزرگتر در کنار چندین اتاق کوچکتر خودنمایی می کند. زیبایی و شکوه و جلال این کاخ ها به قدری است که به راحتی می توان اظهار داشت که در قرون پیش، همسران پادشاهان در این کاخ ها به زیستن می پرداخته اند. این کاخ ها در سفر به شیراز خود به تنهایی مجموعه ای از جاذبه های گردشگری سفر به شیراز را تشکیل می دهند.
یکی از خصوصیاتی که در مجموعه باستانی تخت جمشید به چشم می خورد و به سفر به شیراز و این عمارت شور و شوقی دیگر را می بخشد، تزئیناتی است که در در و دیوار و آثار این مجموعه به کار رفته است که در اکثر این نقوش جواهرات و وسایل قیمتی به شکل دادنشان کمک کرده اند. اگر به کاخ ملکه سری بزنید، خواهید فهمید که تزئینات این کاخ با دیگر کاخ ها متفاوت می باشد و این تفاوت را می توان در جنس ابزار به کار رفته در شمایل خشایارشا در این مجموعه مشاهده کرد که بر خلاف دیگر تزئینات با لباسی عادی  و عمومی و به دور از هرگونه وسایل قیمتی در شکل دادن به آن نقش بسته است. از دیگر جاذبه های این حرمسرای باستانی می توان به تاقچه هایی اشاره کرد که در دو طرف این حرمسرا (شرقی و غربی) دیده می شود و از جنس سنگ ساخته شده اند. اگر به قسمت جنوبی این سالن بروید، ابهت و شکوه تصویر اردشیرشاه اول چشمتان را مسحور شکوه و جلال خود و اسبش که سوار بر آن است می کند. این تصویر به زمان حکومت ساسانیان تعلق دارد.
یکی دیگر از نکاتی که در مورد معماری این بنا می توان گفت این است که از هیچ کاخ دیگری نمی توان وارد این حرمسرا شد و خصوصی می باشد. این کاخ باستانی دارای سالنی بزرگ می باشد که سقف آن در زمان فعالیت این مجموعه در حوالی شیراز توسط 12 ستون چوبی نگه داشته شده بود. همان گونه که در ابتدای مقاله نیز گفته شد، اسکندر مقدونی به این مجموعه باستانی هجوم آورده و برای برکناری و سرنگونی فرمانروایی ایرانیان آن را به آتش کشیده که این آتش عظیم ستون های این حرمسرا را نیز تخریب کرده است و آثاری به جای نگذاشته است. اگر سفر به شیراز را به این کاخ و مجموعه کشاندید، حتما از حیاطی که در این مجموعه با حال و هوای خاصی فریبندگی می کند، دیدن کنید.

کاخ صد ستون در معماری تخت جمشید

 همان گونه که در بالاتر به آن پرداختیم، مجموعه باستانی تخت جمشید طی چند مرحله ساخته شد. کاخ صد ستون جزو کاخ هایی است که در مرحله چهارم از این ساخت و ساز احداث شده است. طول و عرض این کاخ 70 متر می باشد و لقب دومین عمارت وسیع در مجموعه تخت جمشید را از آن خود کرده است. همزمان با ساخت و اتمام این عمارت در این مجموعه باستانی خزانه شاهنشاهی را نیز بزرگ تر کردند. در تالار اصلی این کاخ 100 ستون به چشم می خورد که طرز چیدمان این ستون ها در هنگام ساخت در ردیف های 10 تایی بوده است. اصلی ترین دلیل شهرت این بنا نیز تعداد ستون هایش می باشد.
باستان شناسان در مورد این کاخ جستجو و تحقیقات بسیاری را انجام داده اند که مشخص کرده است این کاخ در ابتدا به عنوان خزانه شاهنشاهی احداث شده است ولی بعدها به دلیل کم بودن فضای این مکان در استفاده از آن به عنوان محلی برای نگهداری اشیای قیمتی، تصمیم بر این گرفته شد که خزانه شاه را در همان جای قبلی در نظر بگیرند و وسیع تر کنند و این کاخ را برای افرادی که به عنوان میهمان به تخت جمشید مراجعه می کنند لحاظ کنند. ناگفته نماند که به دلیل طرح سربازهایی که در روی این ستون ها به چشم می خورند، باستان شناسان را به این وا داشت تا فرضیه ای تحت عنوان ان که این مکان در ادوار دور محلی برای سپاهی به نام سپاه جاویدان بوده، ارائه دهند. اگر به دیوار هایی که کاخ باستانی صدستون را در آغوش خود جای داده اند دقت کنیم، خواهیم دید که جامه ای سیاه از جنس مرمر را بر تن خود کرده اند.
در مورد ارتفاع این ستون های باستانی نیز می توان گفت که با توجه به تحقیقات حدود 14 متر گزارش شده است. برای شرح موقعیت این کاخ در مجموعه باستانی تخت جمشید باید اظهار داشت که اگر این عمارت را از سمت جنوب امتداد دهیم به کاخ ملکه و خانه و اگر از سمت شرق ادامه دهیم به خیابان سپاهان خواهیم رسید. با قدم زدن در این کاخ و رسیدن به درگاه های شرقی و غربی، نقش و نگاری از جنگ شاه با شیر و هیولا چشممان را مسحور زیبایی خود خواهد کرد. این سحر و جادو در نقش و نگار را در هدیش و تچر می توان دید.

کاخ باستانی هدیش در معماری تخت جمشید

 باستان شناسان با توجه به کتیبه هایی که از این مکان به دست آورده اند، به این نتیجه رسیده اند که این کاخ باستانی به دستور خشایار شاه ساخته شده است که مالکیت آن را به خود و یکی از همسرانش به نام هدیش درآورده است. یکی از دوگانگی هایی که در نام این بنا وجود دارد این است که در دو سنگ نبشته نام این کاخ آمده است که از سمت خشایارشاه در یکی با نام هدیش و در دیگری با نام تچر آمده است. در مورد مساحت این کاخ می توان گفت که طول آن 55 متر و عرض آن 40 متر به ثبت رسیده است. با این که افراد بسیاری هدیش را بنایی متعلق به خشایارشاه می دانند ولی باید گفت که با توجه به کشفیات باستان شناسان از این مکان نتیجه جالبی با این محتوا که نام داریوش در یکی از این کتیبه ها آمده است، به دست آمد که با تحقیقات بیشتر زمان شروع احداث این کاخ به زمان حکومت داریوش و اتمام آن به زمان خشایارشاه مربوط می شود. از دیگر ویژگی های این بنای باستانی می توان به موقعیت آن نسبت به مجموعه باستانی تخت جمشید اشاره کرد که در قسمت جنوبی آن قرار گرفته است. ارتفاع این عمارت نسبت به سطح دشت 18 متر گزارش شده است. اگر بخواهیم در مورد جهت جغرافیایی محور این کاخ سخن به میان آوریم می توانیم ادعا کنیم که در محور غربی _ شرقی در این مجموعه باستانی قرار گرفته است. از این کاخ می توان به دو مکان دیگر رسید؛ حیاط کاخ تچر و حیاط کاخ سه در برای رسیدن به این دو مکان از هدیش می توان از پله هایی که در سمت غربی و شرقی این بنا دیده می شود، استفاده کرد.
یکی از زیبایی هایی که در این بنای باستانی مشاهده می شود، راه آب آن می باشد. این راه آب مسقف بوده است و جهت جغرافیایی آن از شمال به جنوب کاخ به ثبت رسیده است. البته ناگفته نماند که چنان چه گردشگری را به تالار اصلی بکشانیم، این راه آب را به صورتی خواهیم دید که برای سقف پوششی ندارد. از دیگر امتیازات این بنا می توان به موقعیت و ارتفاع آن نسب به دیگر کاخ ها اشاره کرد که به صورتی است که موجب می شود وزش بادی خنک هوای این عمارت را دلچسب کند. این هوای دلنشین و خاطره ساز را می توان در قسمت جنوبی این بنا تجربه کرد.
در مورد فضای این بنا می توان گفت که دارای پله و حیاط می باشد. پله هایی که در این مکان دیده می شود شامل دو پله غربی و شرقی می باشد که پله های شرقی طی گذشت زمان و حوادث مختلف از بین رفته بودند ولی چندین سال پیش باز این پله ها بازسازی شدند. پله های غربی نیز که به خوبی خود را حفظ کرده اند. از دیدن پله هایی باستانی که هر یک شما را به مکانی دیگر می رساند نهایت لذت را ببرید. شما می توانید با قدم زدن در فضای خاص و دیدنی این کاخ به قسمت جنوب آن بروید و دیدن کاخی که 36 ستون را در آغوش خود نگه داشته است به دیگر خاطرات باستانی خود در سفر به شیراز و تخت جمشید اضافه کنید.
برای این که به حیاط این مکان باستانی برسید باید از ایوانی عبور کنید. 12 ستون خود را در دل این ایوان جای داده اند. منظره ای زیبا از کاخ ملکه را می توان در بخش جنوبی هدیش مشاهده کرد و خاطراتی زیبا را رقم زد. در این کاخ سنگ هایی وجود داشته که با آتش اسکندر از بین رفته، ولی با این حال باز هم از زیبایی های خاص و حال و هوایی ویژه برخوردار می باشد که دیدن آن را توصیه می کنیم.

سه دروازه؛ کاخی دیگر در معماری تخت جمشید

موقعیت این کاخ باستانی و زیبا در واقع در مرکز این مجموعه باستانی به چشم خواهد خورد که نام تالار شورا را نیز به خود اختصاص داده است. اگر سفر را به گشت و گذار در این بنا بکشانید، در اصل با 3 در برخورد خواهید داشت که هر کدام شما را به عمارتی دیگر می رساند. شاید برایتان جالب باشد که علت نام گذاری این کاخ را بدانید؛ از علت های اصلی انتخاب این نام بر روی این عمارت باستانی در واقع به تزئینات آن می توان اشاره نمود. این تزئینات متشکل از سران دولت هخامنش می باشد که تصویر حک شده بر روی این بنا گفتگو و بحث آن ها را با یکدیگر به رخ گردشگران می کشد. اردشیر اول اجازه ساخت این بنا را صادر کرد ولی در گذشته تصور بر این بوده که این عمارت در اصل از سمت داریوش مجوز صدور خود را دریافت کرده است.
این کاخ باستانی یک تالار اصلی و مرکزی را در دل خود جای داده است که سقف آن توسط ستون هایی نگه داشته شده است. تعداد این ستون ها به 4 عدد می رسد که هر کدام از دیگری محکم تر و با شکوه تر می باشد. همان گونه که گفته شد این کاخ دارای سه در می باشد که در شرقی آن به رفت و آمد شاه اختصاص داشته است. یکی از زیبایی هایی که در این مکان به چشم می خورد، سنگی است که در آن وجود دارد. موقعیت این سنگ در واقع در مرکز تالار دیده می شود. در مورد این سنگ نظرات مختلفی ارائه شده است. عده ای از افراد که بر روی این سنگ تحقیق کرده اند، کاربرد آن را در گذشته به زمینه نجوم ربط داده اند و نام سنگ گاه نگار را برای آن انتخاب کرده اند. در مورد طول و عرض این سنگ می توان گفت که طول آن 75 سانتی متر و عرض آن 71 سانتی متر می باشد. یکی دیگر از عجایب و زیبایی های موجود در این بنا تزئینات نقش بسته بر روی دیوار های آن می باشد. این تزئینات شامل انسان بالدار، نقش و نگار های با شکوه ایرانی، ابهت سربازانی از جنس مادها و پارس ها و... می باشد. حال و هوای این کاخ توسط نقش و نگار هایش بسیار خاص و تکرار نشدنی می باشد که می تواند به راحتی به سفر شما رنگ دیگری را ببخشد. شما می توانید با قدم زدن در دل این کاخ تخت با شکوه شاه را تماشا کنید که در روی سر این سربازان می باشد.

کاخ باستانی اردشیر 

این کاخ از دسته آثار باستانی می باشد که اطلاعات زیادی را در مورد گذشته خود به محققان نداده است. در حال حاضر تنها ادعایی که می توان در مورد این بنا داشت این است که متدی که در معماری و ساخت این عمارت به کار رفته است، جزو معماری های متمایز در مجموعه تخت جمشید به شمار می آید که هر گردشگری را به سمت خود جذب می کند. یکی دیگر از اطلاعاتی که از این مکان بدست آمده است، بهره برداری از آن پس از حکومت هخامنشی می باشد. علت این استفاده چیزی جز زیبایی و سبک ساخت و ساز متفاوت آن نمی تواند باشد. آثاری که در این مکان باستانی قرار داشتند، از جای خود سقوط کرده بودند ولی بعدها این آثار با حفاظت افراد مربوطه به این زمینه به جای اصلی خود بازگردانده شدند.

دروازه ای در معماری تخت جمشید 

در مجموعه باستانی تخت جمشید دروازه ای دیده می شود که کامل نیست؛ علت این نیمه تمام بودن چیزی جز آتش اسکندر در حمله اش به این منطقه نمی تواند باشد. در مورد گذشته این دروازه می توان گفت که اردشیر سوم دستور ساخت این دروازه را صادر و شروع به احداث آن کرد. عناصر تشکیل دهنده این مکان اتاق هایی می باشند که نظر هر گردشگری را به سمت خود جذب می کند. در مورد این اتاق ها نیز می توان گفت که هر کدام به نحوی برای خود دارای جذابیت و زیبایی می باشند. برای شرح بهتر آن ها می توان گفت که سقف یکی از آن ها توسط 4 ستون نگه داشته شده است. در این اتاق شما می توانید دو در را در قسمت شمالی و جنوبی آن مشاهده کنید. ناگفته نماند که چنان چه خود را به قسمت شرقی و غربی این کاخ برسانید، اتاق های دیگری نیز توجه شما را به سمت خود جلب خواهد کرد. یکی از تزئیناتی که در این کاخ به چشم می خورد در واقع تزئین ناقص گاو هایی است که از بال هایی برخوردار بوده اند. اگر می خواهید منظره ای زیبا از این دروازه را مشاهده کنید کافی است تا خود را به کاخ صد ستون برسانید. نمایی که این کاخ از این دروازه در تخت جمشید به شما ارائه می دهد بسیار دیدنی و خاطره ساز خواهد بود. محققان بسیاری در این مکان تحقیق کردند که به این نتیجه رسیدند که افرادی که در ساخت این دروازه نقش داشته اند، در واقع راه رسیدن به این دروازه را به این صورت در نظر گرفته بودند که پس از گشت و گذار در دل کاخ دروازه ملل، خود را به آغوش خیابان سپاهان برسانید و از آن جا دروازه نوساز درانتظار شما خواهد بود. البته هدف از رسیدن به این دروازه، رفتن به کاخ صد ستون بوده است. شاید برایتان جالب باشد که چرا این بنا در حمله اسکندر آسیب زیادی را به خود ندیده است ولی باید گفت که این بنا نیز در دامان آتش اسکندر بوده است ولی به دلیل جنس مواد و مصالح به کار برده شده در دیوار ها و سقف آن، توانسته است تا در برابر گرمای آتش مقاومت خوبی را از خود نشان دهد.

نقش زیبای رستم؛ از دیگر جاذبه های معماری تخت جمشید

چنان چه در دل مجموعه باستانی تخت جمشید گشت و گذار کردید و باز هم در جستجوی زیبایی های این مکان و منطقه بودید، بد نیست تا خود را به نقش رستم برسانید که به تنهایی توانسته است در دل کوه گردشگران زیادی را به سمت خود جذب کند. در مورد این مکان گردشگری باستانی می توان گفت که شما با قدم گذاشتن در نقش رستم، در وصیت نامه داریوش (اول) هخامنشی قدم گذاشته اید؛ چرا که این مکان مقبره داریوش می باشد. کوهی که این مقبره را در دل خود جای داده است، به خواست داریوش این کار را کرده است و او را در آغوش خود کشیده است. در مورد موقعیت آن نیز می توان گفت که 5 کیلومتری مجموعه تخت جمشید این نقش زیبا را در خود جای داده است. شما با رفتن به مقبره داریوش در اصل به چندین مقبره دیگر سر زده اید که افرادی نظیر خشایارشاه و اردشیر اول و داریوش دوم در آن ها به خاک سپرده شده اند. از دیگر جاذبه های این مکان می توان به دیگر مقبره هایی اشاره کرد که متعلق به افراد دیگری از سران هخامنشی می باشد. کعبه زرتشت و دیگر بناهای باقی مانده از حکومت ساسانیان به زیبایی این مکان افزوده اند. اگر قبل این مکان باستانی به تخت جمشید و کاخ تچر سری بزنید، متوجه شباهت این دو بنا به یکدیگر خواهید شد.

استخر؛ نام شهری باستانی در حومه تخت جمشید

 یکی دیگر از جاذبه های گردشگری باستانی در حومه مجموعه تخت جمشید، شهر استخر می باشد. از جاذبه های گردشگری در این شهر و اطراف آن می توان به یادگاری هایی از حکومت ساسانیان اشاره کرد که شامل سنگ نگاره هایی می باشد که فریبندگی می کنند. این یادگاری ها نقش رجب و نقش رستم نام دارند که نقش رستم در بالا معرفی شد. از شهر استخر اطلاعات زیادی در دست نیست و این به این معنی است که همت و اراده ای عظیم را طلب می کند تا با تحقیقات بیشتر، گذشته این شهر مشخص شود. در راه رسیدن به این شهر شما شاهد یادگاری های بسیاری از حکومت های مختلف تاریخی خواهید بود که هر کدام به نحوی چشم شما را محسور زیبایی خود می کند.
این منطقه باستانی جاذبه های گردشگری بسیاری را در دل خود جای داده است که می توان به بناهایی اشاره کرد که در گذشته به عنوان کاخ از آن ها استفاده می کردند. موقعیت جغرافیایی این جاذبه ها نیز در فاصله ای حدود 300 کیلومتری از صفه گزارش شده است. با توجه به تحقیقاتی که بر روی این مکان انجام گرفته است چندین نظریه ارائه شده است که عبارت اند از: استفاده از این مکان ها به عنوان خزانه شاه، سکونت گاه داریوش کبیر و کاخ سران و فرزندانشان.
چنان چه در هزارتوی این آثار باستانی در حومه تخت جمشید قدم بزنید، بنایی توجه شما را به خود جلب خواهد کرد که شباهت بسیاری به کاخ آپادانای تخت جمشید دارد. این شباهت به قدری می باشد که لقب کاخ آپادانای کوچک را از آن خود کرده است. تزئیناتی که این بنا بر روی خود جای داده است، چشم هر بیننده ای را سحر و جادو می کند و محو خود می کند. در آخر نیز در مورد این بنا باید گفت که در مورد هدف ساخت آن در ادوار گذشته اطلاعاتی در دست نیست.

نقش رجب؛ از دیگر جاذبه های گردشگری باستانی

این جاذبه گردشگری باستانی و زیبا در واقع بین شهر استخر و جاده شیراز _ اصفهان محصور شده است. موقعیت جغرافیایی آن نیز نسبت به شمال تخت جمشید، در فاصله 3 کیلومتری گزارش شده است. علت انتخاب این نام بر روی این مکان در واقع به فردی مربوط می شود که در گذشته های دور قهوه خانه ای بکر را در این مکان اداره می کرده است. شما می توانید به راحتی با قدم زدن در هزارتوی این مکان باستانی از دیدن سنگ نگاره های اردشیر اول و شاپور اول و کرتیر، نهایت لذت را برده و به تجارب باستانی خود در مجموعه تخت جمشید بیافزایید.

سخن آخر

با توجه به مقاله ای که ارائه شد، به راحتی می توان ادعا کرد که مجموعه باستانی تخت جمشید یکی از برترین گوینده ها در بیان تاریخ گذشته ایران می باشد. در واقع تخت جمشید مجموعه ای است که هم خاطرات باستانی را برای ما رقم می زند و هم سفری تکرار نشدنی در ایران را در پیش روی ما قرار می دهد. کافی است تا یکبار به این مکان باستانی سری بزنید تا عاشق و شیفته معماری و تزئینات و یادگاری های نیاکان شوید.