ارگ کریم خان زند از جاذبه های دیدنی شیراز است

ایسکانیوز/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، ارگ کریم خان زند از جاذبه های دیدنی شیراز است.

ارگ کریمخان شیراز یکی از جاذبه هایی است که در شهر بهار نارنج ها انتظارتان را می کشد. همین که به نزدیکی این بنا می رسید، توجه به دیوار و برج های ارگ کریمخانی جلب می شود و با قدم گذاشتن به داخل ارگ کریمخان، فضایی متفاوت از دیگر ارگ ها پیش رویتان قرار می گیرد.

ارگ کریمخان در طی زمان کاربری های گوناگونی به خود دیده است. روزگاری این ارگ مکان زندگی و سلطنت کریمخان محسوب می شد. بعد از فتح شیراز توسط آقا محمد خان قاجار، بدلیل خصومت و دشمنی که با کریمخان داشت؛ دستور تخریب برخی از بناهای کریمخانی را صادر کرد و به دنبال این تصمیم تعدادی از بناهای عصر زندیه از جمله حصار شهر تخریب شدند. خوشبختانه بنای ارگ از تخریب محفوظ ماند و از آن به عنوان دارالحکومه امرایی استفاده شد که از طرف حکومت مرکزی به امیری و استانداری فارس برگزیده شده بودند.

در دوره قاجار فرمانروایان و حاکمان، بنا بر به سلیقه های شخصی، دخل و تصرف هایی زیادی در ارگ کریمخان داشتند؛ از جمله اینکه در حیاط مرکزی دست به ایجاد یک سلسله عمارت زدند که با معماری ارگ سازگاری نداشت. آن ها همچنین روی نقاشی های دوران زندیه را پوشاندند و تزییناتی دیگر مطابق با سلیقه خود ایجاد کردند. از آنجایی که گچ به راحتی روی لایه های قبلی گچ قرار نمی گرفت، سطح دیوار را با تیشه خراشیدند و تخریب زیادی در بنا ایجاد کردند.

ارگ کریمخانی در دوره پهلوی سرنوشت دیگری را تجربه کرد و در سال 1310 با ساخت مرکز شهربانی به زندان شهربانی تغییر کاربری داد؛ به همین علت آسیب زیادی به آن وارد شده است. جهت اسکان زندانیان، تالارها را دو طبقه کردند و هرکدام به چهار تا 6 سلول تبدیل شدند. سطح نقاشی های عصر قاجاریه را با گچ پوشاندند و بنا به نیاز گرمازایی و روشن کردن آتش، سطح اتاق ها با لایه ای از دوده پوشیده شد. در مقابل ارسی ها نیز دیواری به ضخامت 50 سانتیمتر کشیدند.

در سال 1350 این ارگ در اختیار اداره فرهنگ و هنر وقت قرار گرفت و محل تحویل دفتر فنی حفاظت آثار باستانی شد. در حال حاضر نیز زیر نظر وزارت میراث فرهنگی قرار دارد و به عنوان موزه بزرگ فارس شناخته استفاده می شود. ارگ کریمخان در 14 خرداد سال 1351 با شماره ثبت 918 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری

مساحت ارگ برابر 4000 متر مربع است و در مرکز محوطه ای به مساحت 12800 متر مربع قرار دارد. در ساخت مجموعه ارگ کریم خان از دو معماری مسکونی و نظامی استفاده شده است. در بیرون بنا این معماری نظامی است که جلوه گری می کند. 4 برج با ارتفاع 14 متر و دیوارهای مرتفع 12 متری که ضخامت شان در پایه 3 متر و در بالا 2.8 متر است، حکایت از کاربری دفاعی بنا دارند. خندقی که در آن زمان دورتادور بنا وجود داشته نیز نشان دهنده امنیت بالا و اهمیت ویژگی دفاعی بنا است. نکته جالبی که در مورد برج ها وجود دارد این است که یکی از آنها مانند برج پیزا کج شده بود. این مساله در آن زمان به جاذبه ای برای این سازه تبدیل شد اما روند توقف کج شدگی این برج باید به لحاظ فنی و مهندسی مورد بررسی بیشتری قرار گیرد.

در بخش درونی ارگ اما با فضای متفاوتی مواجه می شویم؛ فضایی با ایوان ها و اتاق های نقاشی شده، آب نماها و باغچه ها که همگی از ظرافت خاصی برخوردارند. در هر یک از اضلاع شمال، جنوب و غرب بنا یک ایوان دیده می شود که شش اتاق مسکونی در دو طرف آن قرار دارد. ضلع شرقی سازه نیز به حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی اختصاص یافته است. همگی اینها ویژگی مسکونی ارگ را نشان می دهند.

بیشترین مصالح بکاررفته در بنا آجر و سنگ است. سنگ مرمرهای بنا را از تبریز به اینجا آورده اند و سنگ آهکهایی نیز در ساختار بنا دیده می شود که معروف به گندمکند. بر روی سنگها علامتهایی بچشم می خورد که منحصر به سنگ تراش سازنده آن قطعه بوده و به منزله مهر سنگ تراش هستند.