وضعیت دومین اثر طبیعی ایران چگونه است؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای منتشر شده، این سوال مطرح می شود که وضعیت دومین اثر طبیعی ایران چگونه است؟

باداب سورت به دومین اثر طبیعی ایران معروف است. اسمش بعد از کوه دماوند در لیست آثار ملی به ثبت رسیده و فروردین 1399 به بخش خصوصی واگذار شده است. حالا باید پیمانکار برای نگهداری این محوطه طبیعی سالانه 500 میلیون تومان بپردازد. ورودی مجموعه باداب سورت 15 هزار تومان است و به گفته راهنمای آنجا باید حداقل روزی صد نفر از مجموعه دیدن کنند تا سالانه 500 میلیون تومان تامین شود.

در حال حاضر هم شرکتی که مزایده این مجموعه را برده، مدعی است که این مبلغ را درنمی آورد: «اصلا باداب سورت صد بازدیدکننده ندارد. شاید تو تعطیلات نوروز روزانه بین 200 گردشگر از اینجا دیدن کنه اما تو روزای هفته یعنی از شنبه تا چهارشنبه بین 30 تا 50 نفر ازش دیدن می کنن. بعد از کرونا این مجموعه هم به معنای واقعی تعطیل شد. چون باداب سورت توی یه منطقه ییلاقیه و از آبان برف و بارون شروع میشه. عملا تا هفت فروردین تعطیله و کسی اینجا پیداش نمیشه. چرا دولت که ادعا می کنه متولی اینجاست باید سالانه 500 میلیون تومن بگیره؟ دولت باید یه چیزی هم برای نگهداری از اینجا بده. این منطقه ملی محسوب میشه و باید برای نگهداریش هزینه بشه، نه اینکه ازش پول دربیارن.» این حرف ها را راهنمای باداب سورت می گوید. مهندسی کشاورزی خوانده و به عنوان شغل دوم مشغول به کار است. برای این کار حقوق یک کارگر را می گیرد و 24 ساعت هم در ارتفاع می ماند.

سه نفری می شوند که سعی می کنند باداب سورت را تنها نگذارند و هر شب یک نفر در ارتفاعات می ماند اما روزها هر سه نفر مشغول کارند و کار در حد حفاظت و احیا پیش می رود: «پارسال 10 متر مربع از حوضچه های پلکانی رو احیا کردیم و امسالم داریم تلاش می کنیم 25 متر مربع دیگه از حوضچه ها رو احیا کنیم که این کار به آب و شرایط اقلیمی گرم نیاز داره تا رسوب ها با بخار آب تشکیل بشه. وقتی شدت باد زیاد یا هوا سرد باشه اصلا رسوبی تشکیل نمیشه. یه وقتی ماشینا اینجا جولون می دادن و آفرود می کردن که همین کارا باعث شد آب تغییر مسیر بده و حوضچه ها آسیب ببینن یا اصلا تشکیل نشن. شما ببین حتی حوضچه هایی که خشک شدن نشون میدن که مسیر آب تغییر کرده. تعداد پله هایی که توش آب جمع شده خیلی زیادن و حجم آب جوابگوی احیای حوضچه ها نیست. شوری آب هم خیلی زیاده.»

باداب سورت یکی از ظرفیت های گردشگری سلامت هم بشمار می آید. چشمه های این منطقه به دو شکل گسلی و درزه ای و به فاصله کمتر از 20 متر از یکدیگر تشکیل شده اند و دارای حوضچه های مختلف با طعم های متفاوتند. به گفته راهنمای باداب سورت طرح حفاظتی برای این منطقه هم تهیه شده و قرار است بخشی از مسیر پیاده روی سنگفرش شود و برای آن پارکینگ هم در نظر بگیرند اما اینکه چقدر بودجه به آن اختصاص دهند خدا می داند: «اینجا 15 ساله به بخش خصوصی واگذار شده و تقریبا یه سال و نیم از زمانش گذشته و همیشه هم مدعی هستند بودجه نیومده. همینجا دارن یه جاده آسفالت می کنن که کمتر از سه کیلومتره اما پنج سالی میشه که دارن روش کار می کنن.» این هم صحبت های یکی از محلی هاست.

مشابه چشمه های باداب سورت در کشورهای دیگر از جمله چین، ایتالیا، نیوزلند، ترکیه، مکزیک و آمریکا هم وجود دارد. گفته می شود سالانه 50 میلیون نفر از پارک ملی یلواستون آمریکا بازدید می کنند. اما به گفته راهنمای باداب سورت «اینکه همچین چشمه ای روی ارتفاع باشه جای سوال داره چون معمولا چشمه های آب زیرزمینی زیر کوهن. مزه یکی از چشمه های باداب سورت ترشه چون گاز سولفید هیدروژن داره. تخمین زدن این منطقه 350 میلیون سال قدمت داره. لایه های سنگی که اینجوری تشکیل شده به دلیل دریاچه بالادست بوده که حالا خشک شده و یه دریاچه دیگه تو بخش دیگه ای تشکیل شده.»

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قبل از واگذاری این مجموعه اطراف حوضچه های باداب سورت را حصارکشی کرده است. جنس بیشتر حصارها از پلاستیک است و برخی از قسمت ها آنقدر زیر نور آفتاب و باد و باران مانده اند تا پوسیده و روی زمین ریخته اند. حصار برخی از قسمت های دیگر که مقاومت بیشتری دارند از جنس فلز است. عرصه باداب سورت حدود 72 هکتار است.

بنابر صحبت های چوپانان، باداب سورت زمانی چراگاه دام محسوب میشده و آنان گوسفندانشان را از داخل چشمه ها رد می کردند تا حمام کنند. حتی محلی ها هم همین جا تنی به آب می زدند. گاهی سنگ داغ می کردند و داخل آب می انداختند و در آن حمام آب گرم می گرفتند. حتی معتقدند آب حوضچه ها خاصیت درمانی دارند. هنوز هم علائم دوده و خاکستر در بخش هایی از چشمه به جا مانده است. جدا از همه این حرف ها باداب سورت زمانی جولانگاه ماشین های آفرودسوار بوده است. بعد از ورود گردشگر به این منطقه، دولت به فکر حفاظت از باداب سورت افتاد.

براساس مقاله وضعیت دومین اثر طبیعی ایران چگونه است؟ باید بدانید که حالا هم پای گردشگران به آن باز شده و هر کسی سعی می کند اثری از خود در این منطقه به جا بگذارد و با وجود کشیدن حفاظ دور حوضچه ها باز هم مسافران بدون توجه به هشدارها از مرز تعیین شده عبور می کنند و وارد حوضچه ها می شوند تا عکس یادگاری بگیرند.

دل راهنمای باداب سورت پر از خاطرات نه چندان خوشایند از رفتار گردشگران است: «وقتی رفتار برخی گردشگرا رو می بینم میرم سمتشون و بهشون تذکر میدم اما بیشترشون حالت تهاجمی دارن و ازم کارت شناسایی میخوان! وقتی هم میگم جلیقه ای که تنمه نشون دهنده مسئولیتیه که اینجا بهم دادن، میگن جلیقه که چیزی نیس، ما هم می تونیم یه جلیقه بخریم و بگیم مسئولیم. چند بار هم بهم حمله کردن که مجبور شدم برای ختم غائله سکوت کنم. مثل این می مونه که من مریض شم برم بیمارستان، به پرستاری که لباس تنشه بگم کارت شناساییتو نشون بده! یا هنوزم خیلی از محلیا با بطری میان که از چشمه ها آب بردارن و میگن برای اعضای خونواده یا مادربزرگشون که سنگ کلیه داره میخوان. مگه این آب چقده که هر کسی هم بیاد و ازش یه بطری برداره! در ثانی از نظر علمی خاصیت شفابخشی این آب تایید نشده.»

مزایده و واگذاری طرح احیا و بهره برداری چشمه سورت پس از چند سال انتظار و تدوین کتابچه طرح توسط بخش دولتی دی 1398 برگزار شد و از بین متقاضیان سرمایه گذاری، یک سرمایه گذار جوان مازندرانی توانست برای مدت 15 سال محوطه چشمه سورت را در اختیار بگیرد اما با شیوع ویروس کرونا، مراحل رسمی واگذاری چند هفته به تأخیر افتاد و در نهایت 20 فروردین 1399، محوطه از سوی اداره کل منابع طبیعی به سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار شد تا اقدامات اجرایی را آغاز کند.

تا پیش از ورود بخش خصوصی به مدیریت چشمه سورت، این محوطه دست کم زیر نظر سه نهاد دولتی قرار داشت. برنامه ریزی برای بخش گردشگری محوطه برعهده اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بود، مسئولیت بخش آب چشمه را شرکت آب منطقه ای مازندران به عهده داشت و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران هم مسئول عرصه طبیعی این محوطه بود. اما با واگذاری چشمه سورت به بخش خصوصی هر کدام از این نهادها به عنوان ناظر بر فعالیت های سرمایه گذار فعالیت خواهند داشت و اجرای طرح های احیا و بهره برداری با سرمایه گذار خواهد بود.