قلعه سیدک یک مجموعه صخره ای تاریخی در جنوب دشت ارومیه است

میراث آریا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، قلعه سیدک یک مجموعه صخره ای تاریخی در جنوب دشت ارومیه است.

این قلعه دارای مجموعه ای از آثار تاریخی و دو اتاقک صخره ای و منحصر بفرد است که آن را در ردیف آثار شاخص تاریخی جنوب دشت ارومیه قرار داده است. دسترسی به قلعه از ضلع جنوبی امکانپذیر نیست، چرا که در این قسمت پرتگاه صخره ای به ارتفاع حدود 50 متر به شکل دیواره صخره ای طبیعی قرار گرفته است.

دسترسی به بلندای کوه از دو ضلع شرقی و غربی امکان پذیر است. در دامنه این کوه بقایای قبرستان تاریخی و بر بالای آن آثار استحکامات دفاعی و قلعه و دو گوردخمه صخره ای وجود دارد.

مقابر صخره ای

اهمیت اصلی این محوطه علاوه بر بقایای دژ، وجود دو مقبره صخره ای است که به صورت دو طبقه و به روی هم ساخته شده اند و از حیث پلان و دو طبقه بودن در بین مقابر صخره ای منطقه آذربایجان ایران منحصر بفرد هستند.

دسترسی به این مقابر دشوار است چرا که محل احداث آنها در ضلع جنوبی قلعه مشرف به پرتگاه مرتفع و منتهی الیه فوقانی آن قرار دارد. دسترسی از طریق سه پله در ضلع غربی امکان پذیر است. در کنار این پله ها، مجرای باریک آبی در صخره کنده شده که به نظر می رسد با هدف جلوگیری از ریزش آبهای سطحی و ناشی از بارندگی به داخل حیاط مقابر و هدایت آن به خارج از مقابر احداث شد. در همین قسمت فضای تو رفته هاون شکلی ایجاد شده است.

فضای تقریبا چهارگوش مستطیلی به ابعاد 4 در 4/5 در 3/10 متر در دل صخره کنده شده و به عنوان پیشخوان و حیاط مقابر دسترسی به آنها را فراهم کرده و ارتفاع کلی کف این حیاط تا سطح قلعه 5/5 متر است. دو مقبره صخره ای در دیواره غربی که نسبت به دیگر دیواره ها از سطح صاف تری برخوردار است ایجاد شده و مقبره بزرگتر پایینی به صورت هم سطح با کف حیاط و مقبره کوچکتر در بالای مقبره اول و به فاصله 70 سانتیمتری از آن بوده و هرکدام دارای ورودی جداگانه ای از حیاط هستند.

مقبره پایینی

گوردخمه پایینی از دو فضای تودرتو تشکیل شده و ورودی اصلی آن کادر مستطیلی است که فضای داخلی آن با قوس نیم دایره ای خوش تراشی تزیین شده است. ورودی دارای عرض 90، طول 100 و ارتفاع 130 سانتیمتر است.

اتاق اول به صورت تقریبا چهارگوش با قوس هایی در گوشه ها به ابعاد تقریبی 200 در 240 سانتیمتر و ارتفاع آن از سقف در حدود 150 سانتیمتر است. سقف اتاق به صورت تخت و نامنظم اجرا شده ولی در بخش هایی دارای انحنای قوسی شکل اندکی است.

قسمتی از سقف و بخشی از دیواره به دلیل فرسایش و رطوبت ریختگی دارد. از دیواره شمالی این اتاقک و از طریق دالان دیگر امکان دسترسی به اتاقک اصلی مقبره فراهم است.

این اتاقک نیز فضای تقریبا چهارگوش با قوس هایی در گوشه ها به ابعاد 160 سانتیمتر در 130 سانتیمتر و ارتفاع 150 سانتیمتر است. سقف اتاقک انحنای قوسی شکل با خیز کم دارد و هیچ اثری از طاقچه یا تزیین قابل توجه در اتاق بچشم نمی خورد.

مقبره بالایی

این گوردخمه در روی گوردخمه پایینی و با فاصله کمی از آن ساخته شده و دارای ورودی مجزایی است که به نسبت ورودی مقبره پایینی بزرگ تر است. قسمت پایین این ورودی و بخش سمت چپ آن در زمان احداث انحنای قوسی شکلی به خود گرفته و از نوع تراش آن به نظر می رسد در فاصله زمانی متفاوتی از مقبره پایینی و یا شاید اندکی بعد از آن ساخته شده است.

فضای داخلی این مقبره دارای اتاقی چهارگوش متمایل به دایره ای نامنظم با سقف تخت است. ابعاد این اتاق 150 در 240 سانتیمتر و ارتفاع آن تا سقف به 170 سانتیمتر می رسد. بخشی از دیواره ضلع غربی آن فضای تورفته ای دارد که مشخص نیست در این فضا طاقچه ای دست کند ایجاد شده یا در اثر ریزش بدین صورت درآمده است. مقبره فوقانی به صورت ساده تراشیده شده و تزیین خاصی در آن بچشم نمی خورد. این گوردخمه و گوردخمه پایینی به دلیل اهمیت بالای آنها در سال 1364 به عنوان آثار تاریخی با قدمت حدود سه هزار ساله (هزاره اول قبل از میلاد) در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.