جهانگیر الماسی: هرکسی از ظن خود شد دشمنم + عکس

جهانگیر الماسی از تجربه های ناب همکاری با علی حاتمی، عزت الله انتظامی، علی نصیریان محمدعلی کشاورز، داوود رشیدی و جمشید مشایخی می گوید.

جهانگیر الماسی بازیگر پیش کسوت سینما و تلویزیون با آثار شاخصی مانند «هزاردستان» اثر زنده یاد علی حاتمی، «کوچک جنگلی» ساخته بهروز افخمی، «پس از باران» به کارگردانی سعید سلطانی و «در چشم باد» کاری از مسعود جعفری جوزانی در یاد مردم ماندگار شده است. این بازیگر در سال های اخیر بسیار کم کار بوده است. در ادامه گفت وگویی را با جهانگیر الماسی درباره علت این کم کاری و آثار خاطره انگیز کارنامه اش می خوانید.

دوری ناخواسته از عرصه بازیگری

جهانگیر الماسی در پاسخ به این سوال که آیا پیشنهاد خوب و راضی کننده ای نداشته که مدتی است فعالیتی در عرصه بازیگری ندارد می گوید: «بهتر است این طور بگویم شاید پیشنهادی نبوده! من برخی افکار شخصی ام را که متعلق به خودم بوده مطرح کردم، چون عضو هیچ گروه، دسته و فرقه ای نیستم. فرد سیاسی نیستم و فعالیت سیاسی نمی کنم. عقاید، باورها و تحلیل سیاسی دارم و اتفاقا تحلیل هایم درست از آب درآمده، ولی آدم سیاسی نیستم، اما در ایران این موضوع را باور نمی کنند، بنابراین در باره من این طور شده که هرکسی از ظن خود شد دشمنم! دوم این که من بر حسب واقعیت و تحلیل اجتماعی رسانه های جمعی و هنر به نتایج و آگاهی هایی رسیدم که این تحلیل ها برای برخی مجامع مانند مجامع تخصصی خوب بوده، اما متاسفانه یا خوشبختانه این ها را رسانه ای کردیم، خیلی از شخصیت ها و فعالان سینما شاید از طریق این حرف ها منافع خودشان را در خطر دیدند. به قول یکی از دوستان ما یک سری دوست دشمن ناشناخته زیادی پیدا کردیم. به هرحال من نه قصد برهم زدن مناسبات مالی فرد خاصی را داشتم نه توانش را، فقط دنبال این بودم که ما اول برای هرکاری باید پشتوانه و خاستگاه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی فعالیت مان را مشخص کنیم. من نمی توانم کار کنم بگویم من چه می دانم به من مربوط نیست! وقتی در حوزه فرهنگ کار می کنم، چه بخواهم چه نخواهم کفه ای را سنگین می کنم و یک کفه ای را سبک، فعالیت من خواه ناخواه تاثیر فرهنگی می گذارد.»

راز خلق آثار ماندگار در دهه های گذشته

به آثار ماندگار کارنامه جهانگیر الماسی اشاره می کنم و می پرسم چطور این آثار در دهه های گذشته خلق می شده ؟ او معتقد است افراد آن دوره و دیدگاه شان متفاوت بوده و توضیح می دهد: «آدم ها فرق می کردند. رویای من این بود که کارم باید مبین تولید و توزیع دانایی، فهم، ارزش های اخلاقی و میراث فرهنگی که می شناسیم باشد، ما می خواستیم این را تبلیغ کنیم، به همین دلیل آن آثار جذاب بودند. مثلا فیلم «نقش عشق» که من یکی از نویسندگان فیلم نامه آن بودم را امروز تماشا کنید و ببینید این فیلم محصول چه فرهنگ و تفکری است، حرف فیلم ساز و نویسنده چیست، چه عشق بزرگی از امام حسین(ع) گرفته تا روابط اجتماعی در این فیلم نهفته است و چه پاکی در فیلم موج می زند. ببینید در فیلم های «شبح کژدم»، «پدر بزرگ»و«سرزمین آرزوها» چه عشقی دارد موج می زند.»

تجربه آموزنده همکاری با زنده یاد علی حاتمی

یکی از کارگردان های شاخصی که این بازیگر با او تجربه همکاری داشته، زنده یاد علی حاتمی است، از این تجربه ویژه در سریال «هزاردستان» سوال می کنم که می گوید: «من رفتار فردی علی حاتمی را می دیدم، از رفتار، اخلاق، بزرگواری و کرامتی که در رفتار و منش علی حاتمی می دیدم به تعریف و تفاوت هنرمند با صنعتگر پی می بردم. صنعتگران ما خیلی خوب هستند، اما یک هنرمند خیلی فرق می کند. در فیلم «کمال الملک» آقای مشایخی که نقش کمال الملک را بازی می کند به بافنده فرش می گوید هنرمند واقعی تو هستی، نه به خاطر محصول کارت، به دلیل نوع زندگی آن بافنده فرش با بازی آقای اسماعیل محمدی، دست های خسته و بیماری که مجبور است هنوز قالی ببافد، فروتنی، احترام، ادب و شخصیت اوست که می گوید هنرمند تویی. علی حاتمی یک احترامی برای فرهنگ، هویت و اخلاق ایرانی قائل بود که واژه ها در تبیین آن کم می آورند و گفتنی نیست. چند روز پیش دختر عزیزشان خانم لیلا حاتمی را اتفاقی در جایی دیدم، گفتند کتابی که به من دادی را دارم. من از علی حاتمی یاد گرفتم که در سال 61 یا 62 برای دخترش کتاب ببرم تا این بچه، کتاب «شازده کوچولو» از آنتوان دو سنت اگزوپری را بخواند.»

درسی از 5 چهره شاخص

جهانگیر الماسی در سریال «هزاردستان» با تعدادی از استادان عرصه بازیگری مانند عزت ا... انتظامی، علی نصیریان، محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی و داوود رشیدی همبازی بوده است، از این تجربه مهم در شروع کار حرفه ای و آموخته هایش از آنان می پرسم که به ارتباط خوب و حرفه ای آن ها با یکدیگر اشاره می کند و می گوید: «ما اگر لیاقتش را داشته باشیم، بعد از آقای انتظامی و نصیریان، به عنوان نسل دوم بازیگران ایرانی، آن هایی که از تئاتر به سینما آمدند طبقه بندی می شویم. من یک بار ندیدم آقای نصیریان جایی اضافه باشند، همیشه خلوت خودش را داشت و زیرلب آن هم در دستگاه های موسیقی، حافظ می خواند. بسیار آهسته و آرام برای قلب و دل خودش می خواند. غزلیات حافظ و یکی دو بار هم شنیدم که اشعار سعدی را می خواند. وقتی می دید که می فهمی و لذت می بری، لبخندی می زد که آن تبسم اش را یادم نمی رود. روابط این پنج نفر با نسل های بعدی متفاوت بود. روابط این نسل با این که حتی گاهی با یکدیگر در تضاد عقیدتی، سیاسی و اجتماعی بودند، به قدری توام با احترام، تشخص، شعور و فهم بود که یک بار ندیدم با وجود این تضاد، در حضور جمع یکی پنبه دیگری را بزند، همیشه حاضر بودند با احترام جایگاه شان را تقدیم همکارشان کنند. یک بار ندیدم که با حسادت عیان زندگی یا از آن استفاده کنند که ریشه یکدیگر را بزنند. این مهم ترین آموزشی بود که من دیدم.»

انتخاب نقش منفی در «پس از باران»

در ادامه گفت وگو سراغ یکی دیگر از آثار خاطره انگیز کارنامه جهانگیر الماسی می روم و درباره بازی در نقش منفور و منفی شخصیت «فرخ» می پرسم که از دیدگاه جالبش درباره انتخاب نقش های منفی می گوید: «من در «پس از باران» و فیلم «هبوط» نقش منفی را انتخاب کردم. تا قبل از «پس از باران» در نقش شخصیت های مثبت بازی کرده بودم، یک روز به خودم گفتم خودت را گول نزنی، فکر نکنی خبری است! بنابراین خودم انتخاب کردم که نقش منفی بازی کنم، برای این که باورم نشود آدم خوبه هستم. در سریال «جوانی»، آقای کشاورز که نقش پدر من را بازی می کرد گفت خیلی آدم مثبت و خوبی هستی، گفتم نه من دنبال این هستم که این تصویر را خراب کنم و خاکستری باشد. عمدا در «پس از باران» بازی کردم تا خودم را بشکنم. فکر می کنم سه نقش منفی بازی کردم. خدا سعید سلطانی را حفظ کند، انصافا خیلی زحمت کشید و مردم هم سریال را دوست داشتند.»

توجه به ظواهر به جای تفکر و معرفت

این بازیگر پیش کسوت در بخشی از صحبت های خود، از توجه به ظواهر در عرصه بازیگری انتقاد می کند و می گوید: «الان متاسفانه طوری شده است که بازیگر ما از دنیای نمایش، فقط بازیگری را پیگیری می کند، در صورتی که آموزش های پیشتازان هنر نمایش افرادی مانند آقای یقیکیان، آقای نوشین و آقای تفکری، این نبود که یک بازیگر در بازیگری فقط به دنبال قد و بالا و ظاهرش باشد، باید بیشتر به دنبال پرورش فکر، شعور و معرفتش در تعابیر و تفسیرهای مختلف در بازیگری و نمایش باشد. سینما نمی تواند تنها حرفه تو باشد، سینما تریبون فکری و فرهنگی تو است، بنابراین ماموریتت این است که بگردی، کاوش کنی و نکته ها را پیدا کنی، بعد آن را از کارگاه کیمیاگری اندیشه و هنر خودت عبور دهی و به عنوان محصول هنری ارائه بدهی. یعنی کار، فعالیت و مطالعه ات عبث نبوده باشد و اثر تو در زندگی تاریخی و روزانه مردم تاثیر داشته باشد.»

محوریت مسائل مادی در تولید آثار جدید

از علت تکرار نشدن آثار ماندگار و محبوب تلویزیون در روزگار امروز می پرسم که از توجه عده ای از هنرمندان صرفا به مسائل مالی انتقاد می کند و می گوید: «همان طور که گفتم آرمان شهر ما رسیدن به یک نقطه روشن بود، اما الان مسئله فقط پول گرفتن است. ما پول برایمان مهم نبود، من هنوز که هنوز است وقتی می خواهم جلوی دوربین بروم، پایم می لرزد و می ترسم. برای کار خودم احترام و ارزش قائل بودم، اما الان احترام و ارزش کیلویی چند است؟ شوخی است. اکثرا به دنبال این هستند که مناسبات و روابطی داشته باشند که پول بیشتری به جیب بزنند و خداحافظ.»