کاروانسرای سعدالسلطنه | بزرگ ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان

از جمله شهرهای تاریخی و با قدمت ایران که دارای جاذبه های بسیاری می باشد، قزوین است. این شهر که مرکز استان قزوین و از جمله شهرهای بزرگ ایران به حساب می آید. قزوین در حال حاضر یکی از قطب های مهم توسعه کشور است و همچنین از نظر جغرافیایی، پلی بین تهران و مناطق غربی و شمالی ایران می باشد. قزوین همچنین از نظر خوشنویسی، پایتخت ایران به حساب می آید. همان طور که گفته شد این شهر دارای جاذبه های بسیاری است که این جاذبه ها بیشتر تاریخی می باشند و از این رو قزوین که در زمان صفویه پایتخت ایران بوده است، در ایران رتبه نخست در تعداد آثار تاریخی را دارد و همچنین در جهان نیز رتبه سوم را دارد. از جمله این آثار که در سفر خود به قزوین باید حتما از آن دیدن کنید، کاروانسرای سعدالسلطنه است. در ادامه به معرفی کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین ، بزرگ ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان، می پردازیم. با مجله همگردی همراه باشید.

تاریخچه ی بزرگ ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان

کاروانسرای سعدالسلطنه، در دوره قاجار، در مرکز شهر (خیابان امام خمینی)، درست در هسته شهر دوران صفویه (میدان چوگان، کاخ باغ سعادت)، به دستور فرماندار زمان ناصرالدین شاه به نام سعدالسلطنه، در سال 1310، با توجه به مراودات بسیاری که ایران با روسیه و ترکیه داشت، ساخته شده است. این کاروانسرا دو سال بعد از ساختش با تلاش دو معمار قزوینی و دو معمار اصفهانی مورد بهره برداری قرار گرفت.این بنا را می توان از جمله بزرگ ترین بناهای عمومی در زمان قاجار در سراسر ایران شمارد. سعدالسلطنه، در لیست 38 بنای برگزیده میراث فرهنگی، قرار دارد. سرای سعدالسلطنه به نام های دیگری مانند کاروانسرای سعدالسلطنه، سرای سعادت (برخی معتقدند چنین نامی به دلیل قرار گیری آن در محل کاخ باغ سعادت بوده است)، سرای سعدیه و بازارچه سعدالسلطنه نیز شناخته می شود. این مجموعه بسیار زیبا همچنین علاوه برا آن که در بین بناهای عمومی دوره قاجار جز بزرگ ترین ها می باشد در بین بازارهای این دوره نیز بزرگ ترین است. در قزوین بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی این سرا می باشد. این مجموعه همچنین بزرگ ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان و بزرگ ترین کاروانسرای داخل شهری در ایران می باشد. کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین به عنوان یک سرای بازرگانی مورد استفاده قرار می گرفته است و دارای سرا، تیمچه، راسته، شترخان، چارسوق، مسجد، چایخانه و چندین حمام می باشد.
در ابتدا و قبل از جنگ جهانی نخست، این کاروانسرا برای تجارت و بازرگانی مورد استفاده بوده است و جز مراکز مهم تجارت و واسط بین آسیا و اروپا به حساب می آمده است و اما بعد از آن این نقش بازرگانی رو به افول رفت و برخی از حجره ها در این حا تبدیل به فعالیت های دیگری همچون کارخانه آلرد، کشمش، تولیدی کفش، فرش بافی و ... شد و برخی دیگر به صورت مستقل کار تجارت را ادامه دادند. با توجه به آن که در این سرا کارگاه های چوب بری روز به روز رو به افزایش بود در اواخر پابرجا بودن آن، به بازار چوب معروف بود.

معماری کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

مساحت این سرا 6.2 هکتار است که در زمان ساخت دارای 400 حجره بوده است. برای وارد شدن به این کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین باید از در ورودی آن که در خیابان امام خمینی است، وارد شد، این ورودی که به صورت عرقچین است، دارای 4 طاق نما در طرفین می باشد (این 4 نیم گنبد، فضا را بزرگ تر نشان می دهند و دارای نورگیر هستند و رسمی بندی می باشند)، نورگیر ندارد و گنبد بزرگ آن کاشیکاری شده می باشد. این ورودی به نام چهار سوق است و دلیل آن تقاطع دو راسته می باشد. در ابتدای ورودی بعد از در، هشتی مزین با آجر و کاشی و سقف یزدی بندی شده، وجود دارد. این ورودی شما را وارد حیاط اصلی کاروانسرا می کند. در واقع با ارزش ترین قسمت این مجموعه، چهارسوق است.این مجموعه دارای 6 حیاط است که نام آن ها ، سعدیه، سعدالسلطنه، نگارالسلطنه، قهرمانی، بهشتی و راسته وزیر می باشد. بزرگ ترین این حیاط ها، حیاط سعدالسلطنه، با 3073 متر مربع می باشد. در سراسر این حیاط می توان حجره های بسیاری را دید. در قسمت غربی این حیاط، حیاط نگارالسلطنه، قرار دارد که شاما دو حجره و دو انبار است. در قسمت غربی این بازار نیز راسته وزیر قرار دارد. حیاط سعدیه در قسمت شرقی حیاط سعدالسلطنه قرار گرفته است که شامل 10 حجره و یک حمام است. در سعدالسلطنه سرا های تو در توی بسیاری وجود دارد. مصالح بکار رفته در این کاروانسرا بسیار محدود است اما با این وجود فضایی بسیار دلنشین و زیبا ایجاد کرده است.این مجموعه به دلیل رنگ ها و نور آن، ویژگی های منحصر به خود را دارد.
این مجموعه در حال حاضر در حال مرمت زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می باشد. قرار است بعد از مرمت بخشی از این مجموعه، در آن از فعالیت هایی مانند رستوران، فروشگاه لباس و ... استفاده شود. کاروانسرای سعدالسلطنه ابتدا همراه با بازار قزوین به ثبت آثار ملی رسید اما بعد از مدتی خود به طور مجزا و سپس بعد از آن از این مجموعه حمام سعدیه جدا شد.