میراث فرهنگی شاهرود باید حفظ شود

خبرگزاری مهر/ در نشست فعالان و دوست داران میراث فرهنگی شهرستان شاهرود مطرح شد که میراث فرهنگی شاهرود باید حفظ شود.

فعالان میراث فرهنگی، اساتید دانشگاه، کارشناسان و اصحاب رسانه با محوریت راهکارهای ارتقا و نگهداری بافت تاریخی و قدیمی شهر شاهرود، بهره برداری از میراث فرهنگی و هسته مرکزی شهر میزگردی را تکیه تاریخی برنجی شاهرود برگزار کردند.

در این نشست پیرامون مباحثی مانند تخریب مسجد امام حسن (ع)، ضرورت نگهداشت کوچه 40 پیچ در میان بافت تاریخی شهر شاهرود، انتقال مفاهیم فرهنگی به نسل جوان، راهکارهای بهره برداری اقتصادی از بافت تاریخی و فرهنگی شاهرود با حضور کارشناسان امر مطرح شد.

میراث فرهنگی ماهیت یک منطقه است

نویسنده و فعال حوزه میراث فرهنگی پیرامون اینکه میراث فرهنگی شاهرود باید حفظ شود، گفت: 30 سال پیش در شهر شاهرود طرح بهره برداری از باغ شهر به مثابه یکی از یگانه ترین طرح های میراث فرهنگی کشور با حضور مسئولان امر پیگیری شد اما در نهایت این طرح رها شد و متأسفانه خون دلهای فعالان میراث فرهنگی این شهر نتیجه نداد که نشان می دهد شاهرود علیرغم ظرفیت هایی که دارد، نیاز به دلسوزانی در حوزه میراث فرهنگی دارد.

محمد مهدی قان بیگی با بیان اینکه باید راهی پیدا کرد تا اهمیت بافت تاریخی و فرهنگی شهر مسئولانه بیان شود، تاکید کرد: آموزش و آگاهی مردم و آشنایی آنها با ظرفیت های فرهنگی یک شهر در زمره الزامات ترویج میراث فرهنگی محسوب می شود، چرا که مردم در این حوزه اولویت دارند.

وی با بیان اینکه فردی که در حوزه میراث فرهنگی مسئولیتی می گیرد باید با مسائل آشنا باشد، افزود: شاهرود دارای تپه چخماق با قدمت هشت هزار ساله است اما در کنار آن برای چند تن گندم، کشاورزی گسترده ای در این منطقه رواج دارد و علت آن هم این است که مردم بومی اطلاعی از ارزش های آن ندارند. باید از ظرفیت های شهری کمک گرفت تا مسئولان را نسبت به داشته های فرهنگی مطلع ساخت.

40 پیچ نگهداری شود

فعال حوزه میراث فرهنگی شاهرود و متصدی موزه آب نیز با بیان اینکه میراث فرهنگی نامه شهرداری را برای تعریض کوچه 40 پیچ شاهرود که در زمره بافت تاریخی و بسیار ماندگار شهر محسوب می شود، امضا کرده است، گفت: فقط چند شهر در کشور مانند اصفهان، تهران و.. هستند که کوچه آشتی کنان یا کوچه ای باریک مانند 40 پیچ شاهرود دارند که با دشواری دو نفر از کنار هم عبور می کنند حال آنکه به جای بهره برداری از این بافت ارزشمند دستور تعریض آن داده شده است.

عبدالحسین برنجی پیرامون اینکه میراث فرهنگی شاهرود باید حفظ شود، بیان داشت: شاهرود دارای بافت ارزشمندی است که دو ارزش تاریخی و مذهبی دارد و در یک محله به میزان چهار هکتار بین 50 تا 55 مکان مذهبی از جمله حسینیه، منبرخانه، تکیه و… وجود دارد که در نوع خود یگانه محسوب می شود و می بایست از آن به خوبی بهره برداری کرد.

وی با بیان اینکه تخریب مسجد تاریخی امام حسن عسکری (ع) یکی از مسائلی بود که با کج سلیقگی توسط مسئولان غیر بومی صورت گرفت، افزود: طبق نامه معاونت ریاست جمهوری تخریب این مسجد غیرقانونی شمرده شده و اداره اوقاف می بایست آجر به آجر عینا مسجد را دوباره بازسازی کند اما در این بین هزینه های سنگینی به شهر و بافت تاریخی شاهرود وارد شد که مسئولان می توانستند جلوی آن را بگیرند.

شاهرود؛ مهد سفال و فرهنگ

این فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به اینکه لالجین همدان پایتخت سفال ایران است اما به دلیل داشته های شاهرود مانند سفال خاکستری دیرینه، این شهر می تواند مهد سفال کشور شود، تاکید کرد: اساتید بنام حوزه سفال مانند قان بیگی، رضا نوری، هوتن، فرتاش و… در این شهرستان فعالیت دارند اما سوال اصلی اینجا است که چند درصد از مردم شاهرود آثار این اساتید را در منزل دارند لذا باید در نظر داشت که مردم نیز در ترویج میراث فرهنگی نقشی حیاتی دارند.

محمدرضا مجاهدی، مدرس معماری دانشگاه آزاد شاهرود و مسئول کمیته شهر انسان محور این شهرستان نیز در این نشست ضمن طرح این پرسش که چگونه می توان از بافت تاریخی یک شهر از لحاظ فرهنگی و حتی اقتصادی بهره مند شد، گفت: یکی از اقداماتی که می تواند در زمینه حفظ میراث فرهنگی مؤثر باشد این است که ما بتوانیم راهکارهایی را پیدا کنیم که مالکان خانه های قدیمی در مرمت و نگهداری آنها بکوشند.

وی افزود: مالکان شخصی خانه ها به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی حق دارند که بعضا خانه ها را فروخته یا تخریب کنند لذا باید راهکاری را یافت که هم انگیزه هایی برای مالکان پدید آید و هم بتوانیم از تخریب یک بنای تاریخی که قدمت و فرهنگ شهرمان را تضمین می کند، جلوگیری کرد. امروزه متأسفانه مسائل و مشکلات اقتصادی بعضا مالکان را به سمت تخریب یا فروش سوق می دهد لذا این بافت ارزشمند شهری در بستر تاریخ و روز مرگی از دست می رود.

مطالبه و پیگیری مردمی مؤثر است

عضو سابق شورای شهر و انجمن مهندسان نیز در این نشست با بیان اینکه یکی از مشکلات شاهرود بلاتصدی بودن آن است، گفت: مدتها است که مسئولان این شهر بومی نیستند و اگر نگاهی به دهه های اخیر داشته باشیم فقط یک فرماندار بومی در این شهرستان حضور داشت که البته او هم اصالتی از میامی داشت و نه شاهرود؛ لذا یکی از مشکلات این است که ما از مسئولان بومی محروم هستیم در نتیجه شهر بلاتکلیف می شود.

احمد شریعتمدار تهرانی با بیان اینکه تخریب مسجد تاریخی امام حسن (ع) بدلیل فقدان ایمنی یک بهانه بود زیرا همین امروز در صورت وقوع زلزله 90 درصد بافت مذهبی و تاریخی شهر شاهرود زودتر از مسجد امام حسن (ع) فرو می ریزد، بیان داشت: متأسفانه در زمینه نگهداری از بافت تاریخی شهر شاهرود اقدامات خوبی صورت نگرفته است از سوی دیگر مالکان بافت قدیمی شهر به دلیل غم نان و مسائل اقتصادی مجبور به فروش یا تخریب و ساخت و ساز در بافت تاریخی هستند در نتیجه باید اقدامی عاجل در زمینه نگهداشت بافت تاریخی و فرهنگی شهرستان صورت داد.

وی با اشاره به شائبه تخریب کوچه 40 پیچ، افزود: مطالبات مردمی باید شکل گیرد تا بتوانیم بافت تاریخی شهر را حفظ کنیم بر طبق قانون اگر مردم نگذارند شهرداری حتی نمی تواند دست به دیوار خانه ها بزند چه برسد به کلنگ و اگر بخواهد بخشی را تخریب کند می بایست بصورت مستقیم از وزیر کشور دستور بگیرد در نتیجه برای حفظ بافت تاریخی ایجاد یک مطالبه و پیگیری مردمی می تواند بسیار مؤثر باشد از سوی دیگر باید خانه ها و بافت تاریخی شهر شاهرود شناسایی و بتوانیم برای احیای آنان سرمایه گذار جذب کنیم.

ضرورت ترویج نگاه گردشگری

رئیسی دانش آموخته رشته گردشگری نیز در این نشست طی سخنانی با بیان اینکه بافت تاریخی شاهرود کاربری هایی مانند میزبانی از رویدادهای فرهنگی مانند تئاتر، نمایشگاه و… و همچنین گردشگری را می تواند داشته باشد، گفت: نکته نخست به دلیل فقدان نگاه درست به این نوع کاربری در شاهرود غیرقابل بهره برداری است اما در زمینه گردشگری با توجه به بافت ارزشمند شهر شاهرود می توان اقدامات بی نظیری را با نوشتن طرح های توجیهی و اقتصادی انجام داد.

این فعال گردشگری با بیان اینکه جوانان بسیاری در حوزه شهر انسان محور در برنامه های محله گردی تک تک خانه های قدیمی شاهرود را ثبت و مشخصات آن را مورد بررسی قرار داده اند اما می بایست مورد حمایت قرار گیرند، بیان داشت: پژوهش هایی در شاهرود انجام شده که پتانسیل های خوبی در زمینه میراث فرهنگی محسوب می شود و میتوان با تکیه بر آنها و نوشتن طرح های گردشگری پول های خوبی را به شهر سرازیر کرد.

وی افزود: باید مسیرهایی در شهر با توجه به بافت تاریخی تعیین شود که گردشگران چیزی فراتر از آنچه در شهر خودشان می بینند در شاهرود به تماشا بنشینند از سوی دیگر به واسطه اقلیم و پهناوری شاهرود و فاصله بین اقلیم ها، جاذبه های گردشگری درون شهری فرصت مناسبی است تا گردشگران به درون شهر آمده و در کنار توجه به بافت فرهنگی در این شهر پول خرج کنند.

کارهای مهمی در حوزه میراث فرهنگی شده اند

مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه معماری و مرمت نیز در این نشست ضمن اشاره به اقدامات شایان ذکری که در حوزه شناسایی و نقشه برداری از بازار و بافت تاریخی شهر شاهرود صورت گرفته، گفت: شاهرود دارای ظرفیت های عظیمی است اما متأسفانه بسیاری از اقداماتی که صورت گرفت مورد حمایت مردم و مسئولان قرار نگرفت برای مثال در سالهای دهه 60 که موزه شاهرود به عنوان نخستین موزه معرفی شد، طرح باغ موزه برای نخستین بار مطرح شده بود اما متأسفانه مورد حمایت قرار نگرفت.

مجید ابوالفضلی با بیان اینکه موزه شاهرود در حالی در سال 65 تا 67 ایجاد و راه اندازی شد که بعضا حتی درباره بلیط آن هم بحث بود، ابراز کرد: انتظار حمایت از طرح های حوزه میراث فرهنگی و مسئولان در زمره مسائلی هستند که می تواند از طرح های حوزه نگهداشت و ارتقای میراث فرهنگی حمایت کند.

وی افزود: کم کاری در حوزه میراث فرهنگی فقط در حوزه مسئولان نبود بلکه مردم نیز مقصر هستند، افزود: داستان اقداماتی که در حوزه میراث فرهنگی صورت می گیرد روایتی غم بار است ،چرا که این دست اقدامات می بایست با همراهی و حمایت مردم و مسئولان همراه شوند.

مطالبات مردمی تقویت شوند

کرامتی، از دیگر فعالان حوزه معماری و میراث فرهنگی نیز در سخنانی کوتاه مطالبات مردمی در حوزه میراث فرهنگی را دارای اهمیت دانست و گفت: جمع پیگیر مسائل شهری و میراث فرهنگی به خصوص بافت تاریخی می بایست از یک جمع نخبگان دارای وزن تعیین شوند تا بتوانند در زمینه مطالبه گری اقدامات فاخری را به عرصه برسانند و جلوی هوچی گرانی که ورشکسته های سیاسی شهرمان محسوب می شوند بایستند.