معرفی کوتاه برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد

مشهد بدون تردید آبادانی و گسترش خویش را مدیون وجود حرم امام رضا است. از دلایل تمرکز جمعیت در این شهر علاوه بر جاذبه مذهبی، در امان ماندن نسبی این شهر از تهاجم ویرانگر مهاجمین در طول تاریخ هست بطوریکه مشهد تا امروز توانسته تا این موقعیت را همچنان حفظ کند و در زمینه های مختلف به پیشرفت های قابل توجهی دست یابد. با ما در مقاله بهترین جاهای دیدنی شهر مشهد همراه گشته تا شما را با شماری از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد آشنا نماییم. قطعا، آشنایی با معروف ترین دیدنی های شهر مشهد برایتان جالب خواهد بود. در ضمن، اگر دوست دارید که هر چه بیشتر درباره دیدنی های مشهد بدانید، می توانید سری هم به راهنمای سفر به مشهد زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.

حرم مطهر حضرت رضا (ع)

بدون تردید حرم مطهر حضرت رضا (ع) به عنوان یکی از مهمترین مجموعه های معماری ایران به شمار می رود. به مثابه دایره المعارف هنر اسلامی حاصل تجربیات اساتید معماری سبک های مختلف و هنرمندان چیره دست را در بردارد که در هر دوره تاریخی به رغم تحولات سیاسی، تکامل بنیادی به همراه داشت. پس از آنکه پیکر مطهر حضرت رضا (ع) در کاخ حمید بن قحطبه طائی به خاک سپرده شد، این مکان مورد توجه شیعیان قرار گرفت. آنچه امروزه این جایگاه معنوی را کامل کرده، فضاهای معماری، رواق ها، صحن های متبرکه و تاسیسات عام المنفعه علمی فرهنگی است که از دوران سامانیان تا عصر حاضر در آن ایجاد شده و به شکوهش افزود.

در این میان جغرافیانویسان و مورخان بسیاری از قرون مختلف اسلامی ابنیه آن را ستوده اند. حرم مطهر امام هشتم (ع) به لحاظ معماری و تزئینات یکی از جامع ترین و باشکوه ترین ابنیه جهان اسلام به شمار می رود که علاوه بر وجهه معنوی، آراسته به بیشترین شیوه های هنری از جمله انواع کاشی کاری، گچ بری، شیوه های خط شاه ملک و خوشنویسی، آینه کاری، معرق چوب، منبت، حجاری، خاتم است که سلسله وار فضاها، طرح ها و رنگ ها را به نقطه کانون آن یعنی بقعه مطهر آن امام همام پیوند می دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با احداث و الحاق فضاهای فرهنگی مذهبی و رفاهی به این مجموعه، آستان مبارک رضوی توسعه و گسترش چشمگیری داشت.

کتیبه خان تاشی

در 35 کیلومتری جاده مشهد به سوی کلات و پس از طی ده کیلومتر در امتداد روستا و دره کارده، سنگ نوشته ای موسوم به کتیبه خان تاشی قرار دارد که نام آن واژه ای ترکی به معنای سنگ خان بوده و دارای ده سطر به طول یک متر است. مضمون کتیبه خان تاشی اشاره به عزیمت شیبک خان ازبک در سال 916 ه ق به حدود توس دارد. این کتیبه نزدیک به دو سال به دلیل عملیات راهسازی در زیر خاک مدفون شده و توسط پایگاه میراث فرهنگی توس پاکسازی و عملیات حفاظت نیز روی آن انجام گرفت. کتیبه خان تاشی با شماره 22305 در فهرست آثار ملی ثبت شده و برای نخستین بار توسط کلنل ییت در زمان ناصرالدین شاه در حین عبور از دره کارده قرائت گشت.

چهار طاقی بازه هور

چهار طاقی بازه هور یا آتشکده بازه هور مربوط به دوره اشکانیان است و در جاده مشهد تربت حیدریه و یک کیلومتری جنوب روستای رباط سفید واقع شد. این اثر در تاریخ 24 شهریور 1310 با شماره 39 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای چهار طاقی بازه هور دارای سه ورودی و یک گنبد مرتفع است. بنای چهار طاقی بازه هور در دوره پادشاهی اشکانیان که از 249 پیش از میلاد تا 226 میلادی برقرار بوده و در محدوده خراسان بزرگ مقر خاندان پارتی ساخته شده است.

آرتور اپهام پوپ، شرق شناس برجسته آمریکایی معتقد است که سقف نیم دایره این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد کهن ترین گنبد جهان هست. ساختار بنا به گونه ای بوده که به نظر می رسد بخشی برجای مانده از یک مجموعه سازه بوده است. در سال 2011 هم یکی از پژوهشگران ایرانی نظریه وجود خاصیت نجومی این بنا را با دلایل مستند مطرح نمود.

پارک وکیل آباد

پارک وکیل آباد از تفرجگاه های قدیمی مشهد بوده که در جنوب غربی شهر و انتهای بلوار وکیل آباد واقع شده و با بلوار عریض و زیبای وکیل آباد به میدان آزادی مرتبط می شود. وکیل آباد به علت قدمت خود و قرار گرفتن در دره ای باصفا و هوای مطبوع از دیرباز مورد توجه اهالی شهر و مسافران بود. پارک جنگلی وکیل آباد که درگذشته به نام میرطراز یا باغ وکیل آباد شناخته میشد، در سال 1348 توسط مالک آن یعنی حسین آقای ملک بصورت رسمی وقف استفاده عموم گردید و به شهرداری مشهد واگذار شد.

پارک وکیل آباد که از گذشته به عنوان یکی از نقاط خوش آب و هوا شناخته میشد. پارک وکیل آباد با مساحت 70 هکتار دارای طبیعتی فوق العاده بوده و از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار هست. میتوان در این باغ زیبا از درخت های کهنسال نار و کاج و همچنین منظره فوق العاده رودخانه فصلی لذت برد. این پارک که بنابر طبیعت زیبا و همچنین جذابیت های طبیعی و آب و هوای مطبوع خود به عنوان ییلاق مورد توجه محلی های شهر بود، امروز از زیباترین نقاط گردشگری داخل مشهد محسوب می شود. از دیگر جذابیت های این منطقه گردشگری هم میتوان به باغ وحش وکیل آباد اشاره کرد که در جوار پارک وکیل آباد احداث گشت.

گنبد سبز

گنبد سبز آرامگاه شیخ محمد مومن مشهدی بوده و مربوط به دوره صفویه است. این اثر در تاریخ 5 اردیبهشت 1356 با شماره 1370 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای تاریخی گنبد سبز مشهد در خیابان آخوند خراسانی و در وسط میدانی به همین نام واقع شده است. وجه تسمیه بنا، گنبد مزین به کاشی کاری فیروزه ای متمایل به سبز آن هست. پلان گنبد سبز 8 ضلعی بوده و دارای 4 ایوان است. علاوه بر ایوان و طاق نماها هم کاشی کاری زیبای آن به بقعه جلوه خاصی را بخشید. گنبد سبز احتمالا در سال 1036 قمری بنیان نهاده شده و در سالهای 1055 و 1058 هم تکمیل و تزئین گشت.

سد کارده

در سرزمین خشک و کویری مشهد میتوان مناطق و مکان هایی را دید که گاهی مسحور کننده هستند. بعنوان مثال، در 48 کیلومتری جاده مشهد به کلات و روی رودخانه کارده، سدی بتنی دیده می شود که ظرفیتی 36 میلیون متر مکعبی دارد. سد کارده که جزو گردشگاه های آبی مشهد بحساب می آید، از انتهای خیابان خواجه ربیع راه دسترسی داشته و منطقه ای خوش آب و هوا هست.

میل اخنگان

میل اخنگان بنایی آجری است که در فاصله 22 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شد. طرح معماری میل به دوره تیموری و قرن نهم هجری منتسب هست. بنابر روایات متون کهن هم در نزدیکی میل واقع در مدخل دره کارده و در سده چهارم هجری نبردی خونین بین والیان و حکام قبلی خراسان و سلطان محمود غزنوی روی داده است. این بنا برج مقبره ای به ارتفاع 17 متر بوده که بر روی سکوی مدوری با هشت نیم ضلعی قرار گرفته و نمای خارجی آن علاوه بر دارا بودن شکل مدور، با هشت نیم ستون الحاقی تزئین شده است. بر راس بنا، گنبدی از نوع مخروطی قرار گرفته که با کاشی های لاجوردی و فیروزه ای در نوارهای افقی تزئین شد.

علی رغم اینکه هویت مدفون در این بنا مشخص نیست، برخی از منابع آن را ساخته ای بر فراز مدفن دختری هندی می دانند که در راه زیارت دار فانی را وداع گفته است. عده ای نیز این بنا را محل قبر «گوهر تاج» خواهر گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری می دانند. برخی از محققین هم به استناد نقوش زنانه گل های مینایی سطح، بر این باورند که این میل برای آهنگان خاتون نامی بنیان شده است.

آرامگاه خواجه اباصلت

عبدالسلام بن صالح بن سلیمان مشهور به خواجه اباصلت در مدینه منوره به دنیا آمده و از آنجا که جد اعلای او از هرات افغانستان امروزی است، لذا به اباصلت هروی معروف گردید. اکثر قریب به اتفاق علمای امامیه، وی را از اصحاب علی بن موسی الرضا دانسته اند. هر چند بیشتر منابع اهل سنت اباصلت را خادم علی بن موسی الرضا معرفی کرده اند اما از علمای امامیه کسی جز مقدس اردبیلی او را خادم علی بن موسی الرضا ندانسته است.

شاید از آنجا که جنبه علمی و حدیثی اباصلت بر خادم بودن وی غلبه داشته، اکثر علمای امامیه واژه خادم را درباره او بکار نبرده اند. اباصلت در نیشابور در خدمت علی بن موسی الرضا حاضر بوده و در سرخس نیز به دیدار ایشان رفته است. او هنگام ورود علی بن موسی الرضا به نیشابور، حدیث سلسله الذهب را از ایشان نقل کرد. اکثر روایات مربوط به نحوه شهادت علی بن موسی الرضا هم از اباصلت نقل شده اند. او در طلب علم به نقاط مختلفی چون عراق، حجاز و یمن سفر کرد و از کسانی چون حماد بن زید، عطاء بن مسلم، معتز بن سلیمان، عبدالرزاق صنعانی، مالک بن انس، فضیل بن عیاض و عبدالله بن مبارک استماع حدیث نمود.

اباصلت چندی در بغداد به روایت حدیث پرداخت و در روزگار مامون به عزم جنگ به مرو آمد و چون به مجلس خلیفه وارد شد و مامون کلام او را شنید، به او علاقمند شد و از خواصش قرار داد. اباصلت هروی در آخر شوال سال 236 هجری قمری در خراسان درگذشت. هم اکنون آرامگاهی منسوب به وی با نام خواجه اباصلت در سمت شرقی بیرون شهر مشهد و در 5 کیلومتری این شهر وجود دارد. در قم و سمنان نیز مزارهایی منسوب به او موجود است. مقبره و گنبد و صحن آرامگاه خواجه اباصلت در مشهد به همت کربلایی محمد علی درویش و با کمک های مردمی تجدید بنا شد.

برخی از اهل عرفان مثل درویش علی متوفی 726 ق در کنار مزار او دفن شده اند. بنای اصلی بقعه چهار ضلعی بوده و از هر طرف به وسیله چهار در به بیرون مرتبط می شود. این بنا تزئینات کاشی هفت رنگ، دو رواق مستطیلی شکل و آینه کاری هایی دارد. به روایتی، مزار اباصلت در هرات شهر آبا واجدادیش دیده می شود. وی پس از سخرانی ها و افشاگری هایش درباره اقدامات خاندان عباسی و پراکنده ساختن روایات بسیار در منقبت اهل بیت به دستور مامون زندانی شد و قبل از آنکه مامون او را در زندان بکشد، بواسطه کرامت و معجزه محمد بن علی بن موسی از زندان رهایی یافت و برای اجتناب از اسارت مجدد و تهدید جان از مرو دور شده، به هرات شهر اجدادش می گریزد و تا آخر عمر در همانجا باقی می ماند.

بقعه خواجه مراد

آرامگاه خواجه مراد یکی از مکان های تاریخی و زیارتی ایران است که در 12 کیلومتری مشهد و در 3 کیلومتری جنوب آرامگاه خواجه اباصلت قرار گرفت. در این محل آرامگاه هرثمه بن اعین معروف به خواجه مراد قرار دارد. وی از یاران امام هشتم شیعیان بوده که در سال 210 هجری قمری کشته شده است. گفته می شود که هرثمه بن اعین ابتدا از سرداران سپاه هارون الرشید بود که بعد به امام رضا گرویده و پس از مرگ امام هم به دست هارون الرشید، به افشاگری در این باره پرداخت. آرامگاه خواجه مراد در زمان معاصر و توسط شخصی به نام حاج محمد علی درویش ملقب به نور غلیشله ساخته شده است. در گذشته ها این آرامگاه ساختمان امروزیش را نداشته و تا سال 1300 هجری قمری هم فقط گنبدخانه ای به ابعاد 30×4×4 متر و گلدسته های کوتاهی داشت.

این بنا در اصل یک اتاق چهار ضلعی به ابعاد 4 متر در 4٫5 متر است. این آرامگاه دو گلدسته کم ارتفاع کاشی کاری شده در بالای ایوان و در دو سمت آن دارد. سقف زیارتگاه هم با آینه کاری زیبایی مزین شده است. دیواره های داخل آرامگاه و همچنین بخشی از ضریح دارای گچ بری ها و آینه کاری های زیبایی هست. این بنا دارای یک شبستان به مساحت 8000 متر مربع است. در سالهای گذشته، اقداماتی برای آبادسازی اطراف آرامگاه صورت گرفت از جمله ایجاد محل های اقامت، رستوران و بازارچه که مورد استفاده زائران و گردشگران قرار می گیرد.

امامزاده یحیی (ع)

آرامگاه امامزاده یحیی مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان مشهد، بخش رضویه، روستای میامی واقع شد. این اثر در تاریخ 17 مرداد 1383 با شماره 11019 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی

بنابر روایات، ابوالقاسم فردوسی در سال 329 قمری در روستای پاژ به دنیا آمد. گویند وی از نجیب زادگان توس و از طبقه دهقانان بود. فردوسی چهل ساله بوده که ادامه کار هزار بیت سروده (دقیقی توسی) را دنبال نمود. وی نظم داستان های ملی را آغاز کرد و آن را با شصت هزار بیت به اتمام رسانده. شصت و پنج سالگی زمینه ارتباطش با سلطان محمود فراهم آمد اما این رابطه حسنه چند سال بیشتر دوام نیافت. فردوسی سالهای پایانی عمر خود را در بینوایی بسر برد تا اینکه در سال 411 و بنا به قولی 416 ق در توس درگذشت.

بنای فعلی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی با الهام از شیوه های معماری قبل از اسلام با طراحی طاهرزاده بهزاد پس از یک سلسله تحولات با زیربنای 945 متر مربع در دو مرحله به پیشنهاد انجمن آثار ملی و اهتمام مهندس جودت ساخته شد. طبقه زیرین آرامگاه هم دارای دیوارنگاره هایی از فریدون صدیقی با مضمون هفت خان رستمی بوده که به شکوه این مکان افزوده است.

پارک ملت

پارک ملت یکی از جاذبه های گردشگری مشهد و بزرگترین پارک این شهر هست. مساحت این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد 72 هکتار بوده و بزرگترین چرخ و فلک خاورمیانه در این پارک قرار دارد. قسمتی از این پارک را هم مخصوص بانوان درست کرده اند.

ییلاق شاندیز

منطقه کوهستانی و ییلاقی شاندیز در 18 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار گرفته و به دلیل آب و هوای مناسب همچنین وجود باغ ها و رستوران ها از بخش های دیدنی و مهم مشهد شناخته می شود. شاندیز که نام های قدیمی آن شاه دژ و شاه دیز است، کمتر از 80 سال می شود که به جمع شهرها و شهرستان های ایران پیوست. شاندیز مشهد در واقع یک دره منحصر بفرد و پر آب و باصفاست با درختان بلند و گل های وحشی بسیار زیبا با آب و هوایی معتدل که رودخانه هایی پر از آب در آن جاری هست و این رودخانه ها از دامنه های شمالی کوههای بینالود جریان دارد و منظره ای فوق العاده جذاب و رویایی را برای هر بیننده و گردشگری به تصویر می کشد.

باغ موزه نادری

حوالی چهارراه شهدا و درست داخل باغ نادری و در کنار آرامگاه و مجسمه نادر شاه و سربازانش یک موزه بوده که خیلی دیدنی هست بخصوص برای کسانی که به تاریخ علاقه دارند. در باغ موزه نادری می توانید انواع سپر، نیزه، شمشیر و کلاه خود و...را ببینید. از دیدنی های اینجا دو شمشیر اختصاصی نادر شاه بوده که با طلاکوبی روی آنها اسم و شعری برای شاه نوشته شد و درست جلوی در ورودی هم چند عراده توپ جنگی چیده شده تا حسابی با حال و هوای رزم و جنگ وارد موزه شوید.

خانه ملک

خانه ملک نمونه ای از معماری اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده که به همت سازمان میراث فرهنگی به مرکز پژوهش های هنرهای سنتی تبدیل شده است. این خانه دو طبقه نمای زیبایی دارد و سقف طبقه دوم مشبک و منبت کاری شده و چوبی است. این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد که در گذشته وسیع تر بوده، از نمونه خانه های زیبایی است که از دوران انتقال سبک معماری باقی مانده اند. این بنا را می توانید در محدوده امام خمینی و محدوده ارگ سابق پیدا کنید.

مسجد گوهرشاد

در جنوب حرم امام رضا، با مسجدی زیبا و دیدنی روبرو خواهید شد که به مسجد گوهرشاد معروف است. مسجد گوهرشاد از قدمت تاریخی و همینطور معماری بی نظیری برخوردار است و همواره گردشگران را به سمت خود جذب می کند. این بنا در سال 821 به دستور گوهرشاد، همسر شاهرخ در دوران تیموری ساخته شد. اینطور که به نظر می رسد مسجد گوهرشاد مشهد به دلیل مجاورت با حرم امام رضا و همچنین به دلیل داشتن زیبایی های هنری، از پربازدیدترین مسجدهای ایران شناخته می شود.

در گذشته، مردم از مسجد گوهرشاد برای تجمع سیاسی فرهنگی علیه حکومت استفاده می کردند و به همین دلیل است که امروزه محبوبیت بسیاری میان مردمان دارد. مسجد گوهرشاد توسط هشت ورودی کوچک و بزرگ به دیگر بخش های حرم وصل می شود و به عنوان وسیع ترین و کهن ترین مسجد همواره محل برگزاری دائمی نماز جماعت است. زائران، گردشگران و علاقمندان بسیاری در تمام ساعات روز از این مسجد تاریخی و زیبا دیدن می کنند.

در سال 818 قمری، گوهرشاد دختر امیر غیاث الدین ترخان دستور ساخت مسجدی را داد که در ضلع جنوبی حرم قرار گیرد. ساخت این بنا در سال 821 ق به اتمام رسید و پس از آن همسر گوهرشاد برای شرکت در افتتاح آن از هرات به مشهد آمد و قندیلی به وزن 3 هزار مثقال طلا را به مسجد اهدا کرد. گوهرشاد که از بانوان نامدار عصر تیموری بود، در هرات به قتل رسید. از این رو، نام مسجد را گوهرشاد گذاشتند. تاریخ بنای مسجد را می توانید در سه نقطه از ایوان جنوبی (ایوان مقصوره) مشاهده کنید. واقعه کشتار و سرکوب مردم چند ماه قبل از واقعه کشف حجاب نیز در این مسجد رخ داده است.

مسجد گوهرشاد با وسعت 9410 متر مربع دارای چهار ایوان به اسم های مقصوره، دارالسیاده، حاجی حسن و آب و هفت شبستان است. بزرگترین ایوان آن مقصوره نام دارد که با مقرنس کاری و کتیبه خط ثلث بایسنغر میرزا و کاشی کاری بسیار زیبایی تزئین شده است. از جلوه های دیگر مسجد جامع گوهرشاد میتوان به منبر صاحب الزمان اشاره کرد. متاسفانه به دلیل عوامل طیبعی و انسانی، مسجد گوهرشاد در طول زمان صدمات زیادی دیده است. زمین لرزه سال 1084 هجری قمری ایوان مقصوره را دچار صدماتی کرد که بعدها مورد بازسازی قرار گرفت. از دیگر بازسازی های مسجد گوهرشاد میتوان به مرمتی که بعد از گلوله باران روس ها در سال 1330 هجری قمری انجام شد، اشاره کرد.

در این گلوله باران گنبد و ایوان های این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد صدمه بسیاری دیدند. گنبد، ایوان مقصوره و ایوان های شرقی و غربی مسجد نیز در سال 1339 هجری قمری مورد بازسازی اساسی قرار گرفتند. گنبد ایوان مقصوره توسط معماران ایرانی تحت نظر مهندس عباس آفرنده در سال 1339 شمسی پس از تخریب و با حفظ ویژگی های اساسی مرمت شد.

آرامگاه خواجه ربیع

در شمال غربی شهر مشهد و در انتهای خیابان خواجه ربیع، آرامگاه خواجه ربیع قرار دارد. این آرامگاه به توصیه شیخ بهایی ساخته شده و متعلق به دوران صفویه است. این بنا توسط شاه عباس صفوی و به سفارش شیخ بهایی در اویل قرن یازده هجری قمری ساخته شد. اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع همان است که در سالهای 1026 تا 1031 هجری قمری به امر شاه عباس و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام میرزا افلغ احداث شد. آرامگاه خواجه ربیع یکی از مکان های زیبا، دیدنی و متبرک است که در باغی وسیع بر کناره کشف رود قرار دارد و به همین دلیل، همه وقت مورد توجه و مراجعه اهالی مشهد و زائران و مسافرانی است که به مشهد می آیند.

با توجه به زمان درگذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر کنونی مشهد هست. مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی محترم و زیارتگاه عموم مسلمانان بوده است. همین طور در تاریخ آمده که امام رضا هنگام ورود به توس و شهر مشهد، بر مزار خواجه ربیع آمده و صحابه پیامبر را زیارت کرده است. همچنین، باغ خواجه ربیع یکی از قبرستان های مهم شهر مشهد بوده و طرح آرامگاه که داخل قبرستان قرار دارد، از نمای بیرونی 8 ضلعی و از درون چهار ایوانی است.

از انتهای ایوان های اضلاع بزرگ راهروهایی به درون باز شده اند. بالای بنای خواجه ربیع گنبد فیروزه ای رنگ قرار گرفته که ارتفاع آن تا کف 18 متر است. گنبد این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد پوشیده از کاشی های زیبای فیروزه ای و درون بنا هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ هست. از میان دیوار و پشت ایوان های چهارگانه اصلی چهار ورودی وجود دارد که به شاه نشین ها راه دارند.

طرقبه

برعکس خود شهر مشهد که آب و هوایی خشک و کویری دارد، ییلاق هایی با آب و هوایی خوش شهر را احاطه کرده اند. یکی از این مناطق، طرقبه در 18 کیلومتری جنوب غربی مشهد هست. باغ های متعدد و فراوان میوه ویژگی اصلی این منطقه است. از صنایع دستی اینجا سبدهای حصیری معروف به لوخ و قالی گلباقیان طرقبه مشهور بوده و باغ وحش، دهکده آبی ویلاشهر، مجتمع سوارکاری ارشاد، پارک سنگی نصوح آباد و...را هم اینجا می توانید بیابید.

روستای جاغرق

جاغرق روستایی در 21 کیلومتری شمال غربی مشهد هست. این روستا در 7 کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده و دارای آب و هوایی کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پر آب است. در این منطقه اقامتگاه ها و رستوران هایی برای گردشگران ایجاد شده اند. قبرستان جاغرق هم مربوط به اواخر دوره تیموریان تا دوره قاجار بوده و در تاریخ 5 تیر 1384 با شماره 11941 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

پارک کوهسنگی

در جنوب غربی شهر مشهد و در دل دو رشته کوهسنگی، یکی از جاذبه های تفریحی و گردشگری و مهمترین تفرجگاه ساکنان مشهد دیده می شود که در طول سال مملو از افرادی است که برای تفریح به آنجا مراجعه می کنند. کوهسنگی نام کوه مشهور و نیز دومین پارک بزرگ بعد از پارک جنگلی ملت در شهر مشهد بوده و در میان تفریحگاه های این شهر از قدمت و شهرت خوبی برخوردار است و البته یکی از زیباترین پارک های ساخته شده در ایران به شمار می آید. این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد تلفیقی از آب، سنگ، سرسبزی و نور است و به دلیل شکل مثلثی به کوهسنگی مشهور شد. نکته جالبی که در رابطه با پارک کوهسنگی مشهد وجود دارد، این است که شاه عباس در سن 16 سالگی در این منطقه تاجگذاری کرد.

گنبد هارونیه

یکی از افسانه ای ترین بناهایی که در خراسان وجود دارد، گنبد هارونیه است؛ بنایی که در 25 کیلومتری شمال غربی شهر مشهد قرار گرفته است. این بنای آجری بسیار خودنمایی می کند اما در مورد ساخت آن و همین طور در رابطه با سازنده آن اطلاعات درستی در دسترس نیست و تنها چیزی که واضح است اینکه گنبد هارونیه تنها بنای باقیمانده از شهر ویران توس هست. کارشناسان و پژوهشگران سالهاست که بر روی این بنای تاریخی در حال تحقیق هستند تا راز و کاربری آن را کشف کنند. گفته شد که زمان ساخت این بنا به قرن های هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد اما این موضوع هنوز بطور کامل ثابت نشده است.

در سالهای اخیر به کمک سازمان آثار ملی و فرهنگی در اطراف بقعه حصار کشیده شده و فضای سبزی را در محوطه بوجود آورد. در مورد کاربری بنا افسانه های بسیاری وجود دارد که به چند مورد آنها اشاره خواهیم کردیم. یکی از این افسانه ها مربوط به قرنها پیش بوده که می گفتند هارون الرشید از این بقعه برای زندانی کردن مجرمان استفاده میکرد. اما در برخی موارد دیگر گفته شده که در دوره پیش از اسلام این بنا آتشکده بوده است. حتی در کتب دیگری آمد که این بنا محل شکنجه امام موسی کاظم و تعدادی از پیروان وی بوده است.

علاوه بر اینها، برخی متون قدیمی هم از این بنا به عنوان نقاره خانه و مامونیه نام برده اند. اما هیچ کدام از اینها نمی تواند سندی محکم و مستند باشد و تنها افسانه هایی هستند که در مورد این بنا وجود دارد. به طور کلی نقشه اصلی این ساختمان به صورت 4 گوش ساخته شده و در آن ویژگی هایی از معماری های قرن هشتم هجری بچشم میخورد. ابعاد کلی بنا به ترتیب ضلع شمالی 19٫5 متر، ضلع جنوبی 20 متر، ضلع شرقی 28 متر و ضلع غربی 29 متر است. ساختمان این بنای تاریخی به طور کامل از آجر ساخته شده و دارای سبک معماری آذری است. یک گنبد دو پوسته ای سقف این بنا را می پوشاند و برای تزئین آن از هیچ کاشی استفاده نشده است.

فضای داخلی آن از یک ایوان، 4 شاه نشین، گنبدخانه و سه اتاق فرعی تشکیل می شود که تمام اینها در معرض دید بازدید کنندگان قرار دارد. فضای بیرونی نیز شامل سنگ یادبود کوچکی از امام محمد غزالی و باغچه ای مستطیلی شکل درست روبروی ایوان می شود. بنای هارونیه در کنار ویژگی های تاریخی خود از نظر عظمت، قطر پایه ها، قدرت ایستایی در کف و گنبد شاخص شده است. بنای تاریخی بقعه هارونیه در مشهد دارای بخش های مختلفی هست که عبارتند از چهار شاه نشین، پنجره های مشبک، ایوانی رفیع، چهار ایوان صلیبی شکل در داخل، هشت طاق نما با قوس جناغی، سردانه و گنبد دو پوسته آجری به بلندی 22 متر از کف زمین.

در این مورد از برترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد معمار با استفاده از تعدادی طاق نما به همراه قوس پنج و هفت و منفذهای ساده نورگیر سایه روشنی ایجاد گشته که باعث شد هم از بار دیوارها کم شود و هم بنا با شکوه تر به نظر آید. در گذشته، بقعه هارونیه دارای سه در ورودی بوده که امروزه ورودی شرقی و غربی آن بسته شده و به صورت پنجره مشبک درآمده است. ورودی بنا که به سوی جنوب باز می شود، شامل یک ایوان کفش کن با قوس جناغی به ارتفاع 15/50 متر، عمق سه و عرض هشت متر که در دو طرف آن دو جرز پهن با دو طاق نمای کشیده و بلند و یک حاشیه پهن افقی ایجاد شده و در نبش هر یک از دو جرز دو نیم ستون با آجر محکم برپا شده است، می شود.