همه آنچه که باید درباره هپاتیت A بدانید

هپاتیت آ یک بیماری ویروسی کبد است که علائم آن می تواند به شکل یک بیماری خفیف تا شدید باشد. ویروس هپاتیت آ از طریق دستگاه گوارش و به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به ویروس مزبور و یا در اثر تماس مستقیم با فرد مبتلا به این بیماری به انسان منتقل می شود.

تقریبا تمام مبتلایان به هپاتیت آ بهبودی یافته و یک بار ابتلا به این بیماری، فرد را برای تمام عمر در مقابل آن مصون می سازد. البته نسبت بسیار کمی از مبتلایان ممکن است در اثر ابتلا به شکل شدید بیماری و هپاتیت برق آسا (نارسایی حاد کبد) فوت کنند.

این بیماری در مناطقی از جهان که وضعیت بهداشتی ضعیفی دارند و آب سالم به اندازه کافی در دسترس نیست شیوع بیشتری دارد. همه گیری های ناشی از هپاتیت آ ممکن است طولانی شده و منجر به خسارات اقتصادی شود. استفاده از منابع آب سالم، غذای سالم، ارتقاء سطح بهداشت و شستشوی منظم دست ها از راه های اصلی پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند.

راه انتقال بیماری هپاتیت A چیست؟

ویروس هپاتیت A در مدفوع و خون افراد آلوده به این ویروس وجود دارد. این ویروس عموما از طریق خوراکی و به روش های زیر منتقل می شود (حتی مقادیر کمی از ویروس ممکن است موجب ابتلا شود) :

_ مصرف مواد غذایی آلوده: آلودگی مواد غذایی ممکن است در هر یک از مراحل کشت، برداشت، فرآوری و حتی بعد از پخت و در مراحل توزیع یا آماده سازی مواد غذایی اتفاق افتد.

_ مصرف آب آلوده: انتقال در اثر تماس فرد به فرد؛ هپاتیت A یک بیماری بسیار مسری است و ممکن است از طریق تماس مستقیم و نزدیک بین افراد به عنوان مثال در زمان مراقبت از فردی که مبتلا به این بیماری است، منتقل شود. همچنین استفاده مشترک از سرنگ و سوزن در مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر و برخی از انواع تماس جنسی نیز به عنوان روش های توام با خطر انتقال این بیماری ذکر شده اند.

علائم بیماری هپاتیت A

همه افراد مبتلا به هپاتیت A علائم بالینی ندارند و بیماری ممکن است در برخی از افراد بویژه در کودکان بدون علامت باشد. بزرگسالان بیشتر از کودکان دچار علائم بالینی می شوند. علائم بالینی اگر بروز کنند معمولا 2 تا 7 هفته پس از عفونت ظاهر شده و معمولا کمتر از 2 ماه طول می کشد، اگرچه برخی از افراد ممکن است تا 6 ماه نیز احساس بیماری داشته باشند.

اگر علائم بیماری تظاهر کند ممکن است شامل علائم احساس خستگی، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، درد و احساس ناراحتی در شکم خصوصا در ناحیه کبد، تیرگی ادرار یا کم رنگ شدن مدفوع، زردی پوست یا ملتحمه چشم، تب، اسهال، درد مفصل باشد. از طرفی برخی از افراد به خصوص کودکان هیچ گونه علائم بالینی ندارند ولی می توانند موجب انتشار بیماری شوند. از سوی دیگر یک فرد می تواند 2 هفته قبل از بروز علائم بالینی نیز ویروس را به دیگران منتقل کند.

ویروس هپاتیت A می تواند ماه ها در خارج از بدن زنده بماند. گرم کردن غذا و مایعات تا دمای 185 درجه فارنهایت( 85 درجه سانتی گراد) حداقل به مدت یک دقیقه، می تواند ویروس را از بین ببرد اما قرار گرفتن در معرض دمای انجماد ویروس را از بین نمی برد.

راههای درمان هپاتیت A

درمان این بیماری عموما بر اساس علائم بالینی بیمار است. توصیه های اصلی و کلی درمان در هپاتیت A شامل استراحت و همچنین مصرف غذا و مایعات به میزان کافی است. برخی از افراد که دچار علائم شدید بالینی هستند ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان پیدا کنند.

برای پیشگیری باید نکات زیر را رعایت کرد:

با رعایت بهداشت دست به صورت شستشوی دست ها با آب و صابون پس از استفاده از توالت، پس از تعویض پوشک ، قبل از تهیه غذا، قبل از غذا خوردن، اجتناب از مصرف آب و غذاهای آلوده، اجتناب از سفر به مکان های آلوده و ... می توان از ابتلا به هپاتیت A جلوگیری کرد.

وضعیت بیماری هپاتیت A در ایران و جهان

اپیدمیولوژی هپاتیت A در مناطق مختلف جغرافیایی در سراسر جهان در حال تغییر است و تخمین زده می شود که سالانه در دنیا بیش از 100 میلیون مورد عفونت با ویروس هپاتیتA اتفاق می افتد که منجر به 15هزار تا 30 هزار مورد مرگ در هر سال می شود. بر اساس یک ارزیابی سازمان جهانی بهداشت سالانه حدود 1.5میلیون مورد عفونت با ویروس هپاتیت A گزارش می شود. در واقع خطر ابتلا به عفونت هپاتیت A با شاخص های توسعه اقتصادی اجتماعی، بهداشت و دسترسی به آب سالم و بهداشت عمومی مطلوب ارتباط دارد.

در مورد میزان شیوع هپاتیت A و سطح ایمنی جامعه نسبت به این بیماری مطالعات مختلفی در کشور انجام شده است. براساس نتایج مطالعاتی که سال های اخیر در این خصوص انجام شده است و تطابق آن با چگونگی تقسیم بندی کشورها از نظر شیوع هپاتیت A در تقسیم بندی سازمان جهانی بهداشت، جمهوری اسلامی ایران در گروه کشورهای با شیوع کم قرار می گیرد. البته در حال حاضر نیز شیوع بیماری در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده و ممکن است بیماری در برخی استان ها از شیوع بالاتری برخوردار باشد.