چرا هدیه تهرانی بازیگر مهمی است؟ + عکس

بانوان سینما/ وقتی از هدیه تهرانی صحبت می کنیم درواقع داریم از یکی از آیکان های سینمایی صحبت می کنیم. از آن معدود افراد سینمای ایران که با چند آدرس ساده از سبک بازی یا استایل و نوع برخوردشان به راحتی قابل شناسایی هستند. مثلا اگر قرار باشد یک نقاش چهره بازیگری چون هدیه تهرانی را بکشد، احتمالا با همان چند خط اول طراحی مشخص خواهد شد که با چه کسی طرف هستیم.

صورت سنگی، نگاه یخ زده و در عین حال احساسی عمیق و منحصر بفرد، مشخصه های بازیگری هستند که در همان آغاز و دراولین فیلم ها از او یک ستاره در همه ابعاد ساختند. مسعود کیمیایی او را برای فیلم «سلطان» انتخاب کرد و از آن پس هدیه تهرانی وارد سینمای حرفه ای شد. او برای فیلم های «چهارشنبه سوری» و «قرمز» برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن شده است ولی تعداد فیلم های خاطره انگیز و جریان سازی از این هم بیشتر است. فقط کافیست 4 فیلم ابتدایی او را در آغاز راه بازیگری مرور کنید. «سلطان»، «غریبانه»، «شوکران» و «قرمز» هر کدام آثاری هستند که اکنون به نمادی از یک گونه سینما و یا جزو برترین آثار کارنامه فیلمسازانشان به حساب می آیند.

اینکه دلیل مقبولیت و پذیرش هدیه تهرانی چه بود و چگونه به عنوان ستاره سینما اینقدر زود و در ابعاد وسیع مطرح شد دلایل دیگری علاوه بر کیفیت خود بازیگر نیز دارد. پس از دوره بسته و گلخانه ای دهه 60 که تقریبا اجازه ستاره شدن به هیچ بازیگری نمی داد و اگر در موارد معدود چهره ای چون جمشید هاشم پور مطرح می شد بلافاصله با ممنوع الکاری یا تغییر هویتی مواجه می گشت در دهه 70 اوضاع تغییر کرد. به نظر می رسید تحولات اقتصادی با محوریت سرمایه داری در کشور تاثیرش را بر سینما نیز گذاشته بود. از این رو تهیه کنندگان سینما با توجه به فضای بازتر از الگوی رایج سینمای تجاری جهان استفاده بردند و چهره های تازه ای با خصوصیات منحصر بفرد یکی پس از دیگری معرفی شدند. از اولین چهره هایی که خود را به عنوان ستاره جا انداختند می توان به نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب با فیلم «عروس» اشاره کرد. این فضا ادامه داشت تا اواسط دهه 70 که جریان های سیاسی تازه که با خود اصلاحات و تغییرات را نوید می دادند، تفکر اعتراضی و خواهان تغییرات را در جامعه نمایندگی کردند. نشانه این تحولات در سینما نیز به راحتی قابل پیگیری است. هدیه تهرانی دقیقا همزمان با دولت خاتمی در سینما معرفی شد و توانست شمایل یک جوان مقاوم، معترض و مدرن و ...

هدیه تهرانی توانست شمایل یک جوان مقاوم، معترض و مدرن و تحول خواه را نمایندگی کند. شمایلی که انگار قرار بود با حفظ ارزش های پایه ای، تحولات مدرن و تازه ای را طلب کند. اهمیت این چهره تازه و مشخصه های بازیگری او در تعریف مجدد احقاق حقوق زن و مطالبه گری اجتماعی و سیاسی تعریف می شد که به همین جهت خیلی زودتر از حد انتظار مورد اقبال توده قرار گرفت و همانطور که گفتیم هدیه تهرانی را به یک آیکان سینمایی تبدیل کرد.

اما راز ماندگاری نکته اصلی ماجراست. از میان ستاره های دهه هفتاد مثل محمدرضا فروتن، فریبرز عرب نیا، نیکی کریمی، ابولفضل پور عرب و ... شاید تنها دو چهره همچنان مقبولیتشان را تا حدود زیادی حفظ کرده اند. یکی مرحوم خسرو شکیبایی و دیگری هدیه تهرانی. این راز ماندگاری و گذر از یک مسیر پر پیچ و خم بیست ساله چه بوده که نام هدیه تهرانی هنوز هم با احترام و ستایش از اهالی سینما و عموم مردم همراه است؟ اگر مسیر این بازیگر را مخصوصا در دهه 80 و اوج فعالیت ها مرور کنید متوجه دلایل این حفظ و حراست از اعتبار خواهید شد. هر چه از میانه های این دهه عبور می کنیم و مخصوصا پس از حضور درخشان( و به نوعی اتمام حجت در حرفه بازیگری در فیلم چهارشنبه سوری)، هدیه تهرانی گزیده کارتر می شود به طوری که در اواخر دهه 80 شایعه خداحافظی او از دنیای بازیگری به گوش می رسد.

اگر به کارنامه هدیه تهرانی در دهه 90 توجه کنید متوجه خواهید شد که او دیگر دغدغه اش سینما و بازیگری نیست. مانند فردی که خیالش از تاثیر و درخششی که به ثبت رسانده راحت باشد، وارد حوزه های دیگر زندگی اش شده است. پس در ده سال اخیر بیشتر از اینکه تصویر هدیه تهرانی را روی بیلبورد ها و سردر سینماهای کشور دیده باشیم، اخبار گوشه نشینی و احتمال خداحافظی اش از سینما را شنیده ایم. فعالیت های بشر دوستانه و کمک به قشر آسیب پذیر را دیده ایم و تصاویرش را با چکمه های گلی در سیلاب شمال کشور و یا تبلیغ برای حفاظت از گونه های نادر حیات وحش و فعالیت های محیط زیستی در ذهن ثبت کرده ایم.

آری این حکایت بازیگریست که وقتی در نقش یک زن میانسال در سریال «همگناه» ظاهر می شود نیز همچنان درخشان و تاثیرگذار است. کسب این احترام و حرمت بعد از سال ها فعالیت، آرزویی تقریبا بعید در سینمای ایران بوده که هدیه تهرانی به آن دست یافته است.