پیکرک های مرمری جیرفت قدیمی ترین عروسک های جهان هستند

ایرنا/ براساس سخنان مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پیکرک های مرمری جیرفت قدیمی ترین عروسک های جهان هستند.

سومین دورهمی مجازی فعالان بازی و اسباب بازی با میزبانی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با موضوع بررسی وضعیت کنونی عروسک در ایران به صورت آنلاین با حضور بیش از 80 نفر از فعالان حوزه اسباب بازی و عروسک، با حمایت ستاد پیشرفت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و شورای نظارت بر اسباب بازی و با اجرای سجاد حسینی، مدیر خبرگزاری کودک برگزار شد.

مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پیرامون اینکه پیکرک های مرمری جیرفت قدیمی ترین عروسک های جهان هستند، گفت: بخشی از کارهایی که در این کارگروه انجام می شود، در حوزه پژوهش، انتشار و ثبت در میراث فرهنگی است.

لیلا کفاش زاده با اشاره به فعالیت مرمتگران میراث فرهنگی و پژوهشگران این حوزه، از رونمایی صفحه کلینیک عروسک ها در شبکه اجتماعی اینستاگرام خبر داد و بیان کرد: در این بیمارستان عروسک های قدیمی که آسیب دیده اند یا قطعه گمشده ای دارند یا کثیف و نامرتب شده اند، مرمت می شوند. همه این مراحل نیز با دقت نظر پژوهشگران و متخصصان حوزه عروسک صورت می گیرد.

این پژوهشگر تاریخ عروسک ها در ایران را متعق به تمدن جیرفت دانست و اظهار داشت: در ایران عروسک های باستانی بسیاری داریم و ارتباطی میان پیکرک های یافت شده در جیرفت با مفهوم عروسک یافته ایم. عروسک هایی از جنس مرمر که کارکرد مذهبی داشته اند و اطلاعات دقیقی از آنها در دسترس است، این عروسک ها بیش از 5 هزار سال عمر دارند و میتوان آن را قدیمی ترین عروسک های جهان دانست چون وقتی سخن از قدیمی ترین عروسک های جهان به میان می آید، همه به عروسک های مصری اشاره می کنند اما عروسک های جیرفت، کهن تر از همتایان مصری خود هستند.

کفاش زاده ادامه داد: عروسک ها معمولا وسط پدران و مادران و مادربزرگ و پدربزرگ ها ساخته می شود و آنها می توانند درباره این اسباب بازی های فرهنگی اطلاعاتی ارائه کنند.

وی در ادامه بخش های مختلف پژوهشگاه در حوزه عروسک شناسی، مرمت و پژوهش را برشمرد و اضافه کرد: موزه های مردم شناسی در بخش کودکی به معرفی عروسک ها نیز می پردازند و حتی در اطلس مردم شناسی، خوشبختانه بخشی به عروسک ها اختصاص یافته است.

عروسک خارجی را لباس محلی نپوشانیم

رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی با ابراز نگرانی از اقدامات غیرعلمی در حوزه عروسک ها گفت: بسیاری موارد در حوزه کودک پژوهشی و علمی نیست و مشخص نمی شود خروجی آنها چه گره ای را باز می کند و اینگونه جامعه عروسک و خود عروسک ها به عنوان محصول فرهنگی مورد هجوم قرار گرفته است.

ویدا ملکی ادامه داد: اگر قرار باشد در شرایطی کار کنیم، کارها کارشناسی نشده پیش برود، درست نیست. باید عروسک سازان، دقیق تر و حساس تر باشند، من برای عروسک ها و تغییرات ناخوب نگران هستم. هر بار موضوع تازه ای مطرح می شود، ممکن است از موقعیت اصلی عروسک و اندیشه مربوط به آن دور باشد. اگر قرار است عروسک ها به سمت فروش و بازار بروند، باید دقت کنیم اصول فرهنگی از بین نرود.

وی با اشاره به اینکه تنها لباس محلی نشانه یک عروسک بومی نیست، اظهار داشت: تنها لباس نشان دهنده فرهنگ و هویت قومی نیست، نباید عروسک خارجی را برداریم و لباس محلی بپوشانیم و بگوییم عروسک محلی است، باید ویژگی های جغرافیایی در چهره و اجزای عروسک مشهود باشد.

ملکی با توضیح عملکرد و دلیل راه اندازی کارگروه عروسک در شورای نظارت بر اسباب بازی افزود: از سال گذشته این کارگروه را راه انداختیم تا وضعیت عروسک ها را سامان بدهیم، اکنون چه عروسک های بومی و محلی، چه عروسک های خلاق باید از شورای نظارت مجوز بگیرد تا بتواند به کار خود ادامه بدهد.

رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی مجوز این نهاد را برای هر موضوع مربوط به عروسک ها لازم دانست و گفت: به همه عزیزانی که می خواهند که در این حوزه فعالیت کنند، پیشنهاد می کنم توضیحاتی که در سایت شورا برای ثبت عروسک آمده را ببینند و کار خود را برای تایید بفرستند، تا بدون مشکلی بتوانند کار خود را ادامه بدهند. از سوی دیگر هر برنامه و نشستی که برگزار شد، ببینید که حتما مجوز لازم را از شورای نظارت بر اسباب بازی دریافت کرده باشد، این کار نشانه تایید و درستی عملکرد و حرفه ای بودن این برنامه هاست.

اطلاعات عروسک ها قبل از نابود گردآوری شود

سرپرست مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به آثاری که توسط این نهاد فرهنگی درباره عروسک ها منتشر شده، گفت: در پژوهشگاه میراث فرهنگی، کتاب هایی منتشر کردیم که می تواند آموزشی باشد. در این بخش مستندسازی می کنیم که بعدا بتوانیم از آن استفاده کنیم میراث فرهنگی را زنده نگاه داریم.

سلیم سلیمی مؤید ادامه داد: اگر افرادی هستند که عروسک هایی برای معرفی دارند، می توانند برای ما بفرستند که آن را ثبت کنیم و به آثار مربوط به آن نیز اجازه چاپ و انتشار بدهیم. ما وارثان فرهنگ کهن و محافظان عروسک ها هستیم و اگر این اطلاعات را گردآوری نکنیم بزودی از میان خواهند رفت. البته مساله اصلی این است که عروسک های معرفی شده حرفی برای گفتن داشته باشند و از نظر فرهنگی و تاریخی نیز اسنادی برای ارائه وجود داشته باشد.

عروسک هایی که ارزش فرهنگی دارند، در یونسکو ثبت می شوند

شروین معظمی گودرزی، مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران با توضیح درباره نحوه ثبت عروسک ها در میراث ناملموس توضیحاتی ارائه کرد و گفت: توجه ما بر اسباب بازی هایی است که ارزش فرهنگی داشته باشند و عروسک هایی که بتوانند فرهنگ خود را نمایندگی کنند. هدف از ثبت اسباب بازی ها، ترویج آن دسته از بازی هایی است که از نظر موضوعات مد نظر یونسکو و میراث فرهنگی کشورها اهمیت و تاریخچه ای دارند.

وی افزود: ما می توانیم برای فعالان حوزه عروسک، کارگاه آموزشی بگذاریم که درباره میراث فرهنگی و میراث ناملموس بیشتر بدانند. برای مثال ما ورزش های پهلوانی را در حوزه بازی ها در میراث ناملموس جهانی ثبت کرده ایم و سازندگان عروسک ها بهتر است با این مفاهیم آشنا باشند.