آشنایی با پرنده هایی که زیر نور می درخشند و دلیل درخشیدن آنها

تونی دایمند، استاد زیست بوم شناسی بیاد نمی آورد دقیقا چه زمانی برای اولین بار و بطور اتفاقی بر روی یک پرنده نور انداخته است. او می گوید حدود سال 2010 یا 2011 در حال کمک به یک دانشجو و تحقیقاتش در مورد رنگ منقار پرندگان این کار را انجام داده است. با ما در مقاله پرنده هایی که زیر نور می درخشند همراه باشید تا بدانید چرا بعضی پرنده ها زیر نور می درخشند یا دلیل درخشیدن بعضی پرنده ها زیر نور چیست.

تجربه ای جالب

تونی دایمند گفت: "یکی از همکارانم نور یو وی با خود آورده بود. با خودمان فکر کردیم چرا روی پرنده نور نیاندازیم و او را زیر نور تماشا نکنیم. سپس، نور را بر روی پرنده مورد نظر که یک پرنده در خطر انقراض بود، انداختیم و کاملا شگفت زده شدیم." آنها با انجام این کار متوجه شدند بخش هایی از منقار پرنده بشدت و طوریکه انگار با رنگ فلورسنت نقاشی شده است، می درخشد. محقق دیگری به نام جیمی دانینگ Jamie Dunning تصاویری از کشف مشابه را در توئیتر پست کرد و منقار درخشنده یک پافین را با یک چراغ اضطراری (لوله پلاستیکی شفاف که حاوی مواد جدا شده ای است که پس از ترکیب، از طریق نورتابی شیمیایی ایجاد نور می کند و به منبع انرژی خارجی احتیاج ندارد) مقایسه کرد.

اینطور که بنظر می رسد تمامی گونه های پرندگان از طوطی ها و پنگوئن ها تا جغدها و شبگردها گونه ای درخشندگی دارند که برای ما قابل مشاهده نیست. آنها این کار را به دو روش مختلف انجام می دهند و دلایل مختلفی برای این کار دارند که برخی از آنها برای محققان همچنان ناشناخته باقی مانده اند.

نور ماورای بنفش و بکارگیری آن توسط پرندگان

برای اینکه دلیل درخشیدن بعضی پرنده ها زیر نور را درک کنید، می بایست ابتدا نور ماورای بنفش را بفهمید. بدلیل ساختار چشم انسان، ما تنها قادر هستیم نوری که موج طولی آن در گستره طیف مرئی قرار گرفته را ببینیم. این گستره از 390 نانومتر (که به چشم ما به رنگ بنفش دیده می شود) تا 700 نانومتر (که به رنگ سرخ دیده می شود) در تغییر است. نور ماورای بنفش از نور مرئی و گستره ذکر شده کوتاهتر بوده و از 100 تا 400 نانومتر طول موج دارد. ما نمی توانیم این نور را ببینیم؛ اما تعداد بسیار زیادی از پرندگان می توانند حداقل به برخی از بخش های این طیف دست پیدا کنند.

مطالعات پیرامون پرنده هایی که زیر نور می درخشند نشان داده اند که دیدن این نور به پرندگان در انجام بسیاری از کارها از پیدا کردن غذا تا تشخیص دادن تخم خودشان از تخم دیگر پرندگان کمک می کند. برخی از پرندگان مانند پرنده ای به نام سیاه خروس از آن برای پیدا کردن غذا و تشخیص تمشک های رسیده تر استفاده می کند. سایر پرندگان مانند شاهین ها آن را برای ردیابی ول ها (موش های صحرایی) بکار می برند. به این صورت که مسیر ادرار این موش ها به وسیله نور ماورای بنفش به رنگ زرد روشن در می آید و برای این پرنده های شکارچی قابل مشاهده می گردد.

تاثیر نور ماورای بنفش در زندگی و جفت گیری پرندگان

تمامی این نکات ما را به اولین پاسخ در مورد اینکه چرا بعضی پرنده ها زیر نور می درخشند، نزدیک می رساند: انعکاس نور ماورای بنفش. به احتمال زیاد، هزاران گونه پرنده در جهان موجود هستند که بخشهایی از پرهای آنها منعکس کننده نور ماورای بنفش هست؛ از جمله سارها، مرغ های آوازه خوان استوایی و انواع مختلف طوطی ها. تصور دقیق اینکه پرندگان چطور این نور را حس می کنند، برای ما سخت است و از آنجا که ما نور ماورای بنفش را نمی بینیم، تجربه احساس پرندگان برایمان دست نیافتنی به نظر می رسد.

اما محققان به وسیله اسپکترومتر یا طیف سنج تعیین کرده اند که این تکه از پرهای پرندگان نقش بسیار مهم و بزرگی در زندگی پرندگان و جوامع آنها بازی می کند. برای مثال، طوطی ماده و نر که به چشم ما مشابه بنظر می رسند، ممکن است دارای نقش های ماورای بنفش روی پرهایشان باشند و در نتیجه کاملا از هم متفاوت بچشم بیایند. این نقش ها می توانند روی انتخاب جفت تاثیر بگذارند. برای مثال، پرنده ای به نام چرخ ریسک سرآبی پرندگان نر با تاج درخشنده از نور ماورای بنفش را ترجیح می دهند و این علامت گذاری حتی بعد از اینکه فرزندان آنها به دنیا می آیند هم برایشان مفید واقع خواهد شد. بسیاری از جوجه ها دارای علامت های ماورای بنفش به دور منقارهایشان هستند؛ بنابراین پدر و مادر می دانند کرم ها را چگونه و از چه مسیری در منقار آنان قرار دهند.

کاربردهای متفاوت رنگ فلورسنت در پرندگان

اما اتفاقی که برای پافین ها می افتد، متفاوت است. آنها نوع متفاوتی از این پدیده درخشان را به نمایش می گذارند: فلورسنت. ماده های خاصی در جهان وجود دارند که وقتی در معرض نور ماورای بنفش قرار می گیرند، به جای اینکه آن را انعکاس دهند، آن را جذب می کنند. سپس، نور مرئی را در پاسخ از خود ساطع کرده که اغلب به رنگ شگفت انگیزی ظاهر می شود. هر زمان به چیزی نور می تابانید و رنگ آن مانند فلورسنت به شما بتابد، به این دلیل است که آن چیز دارای ماده ای از همین نوع است. پنگوئن های امپراطور دارای منقارهای درخشنده ای هستند و برخی گونه های دیگر نیز در این زمینه به آنها شباهت دارند.

بسیاری از طوطی ها پرهایی به رنگ فلورسنت دارند که وقتی با نور ماورای بنفش ترکیب می شود، خود را می نمایاند و آنها را برای نمایش دادن در هنگام جفت گیری آماده تر می سازد. بیشتر گونه های جغد دارای بال های فلورسنت هستند. این ویژگی در دهه 1980 و توسط یک محقق موش ها به نام بروس کالوین Bruce Colvin شناخته شد. این دانشمند به عنوان بخشی از یک آزمایش غیر مرتبط با این مطلب، ماده ای فلورسنت را به موش ها خورانده بود و قصد داشت با تابانیدن نور به موش ها تحقیقات خود را کامل کند. اما در کمال تعجب متوجه شد جغدهای آن منطقه نیز با تابیدن نور شروع به درخشیدن می کنند.

او به سرعت دریافت که ویژگی فلورسنت موجود در بال های جغدها با قدمت پرهای آنها ارتباط دارد. پرهای جدید به رنگ روشن تری می درخشند و پرهای قدیم برخی پیگمنت های رنگی خود را از دست داده اند و در نتیجه تیره تر و مات تر به نظر می رسند. امروزه، بیشتر محققانی که جغدها را ردیابی و در مورد آنها تحقیق می کنند، به روی آنها نور می اندازند و عمر آنها را به این وسیله حدس می زنند.

دنیای اسرارآمیز پرندگان و تلاش برای درک این دنیا

درست است که ما رنگ فلورسنت بال پرندگان را زیر نور مشاهده و از آن برای انواع تحقیقات استفاده می کنیم، اما در بیشتر موارد واقعا مطمئن نیستیم این ویژگی چه کاربرد خاصی برای پرندگان دارد و آنها از آن به چه منظور استفاده می کنند. برای مثال، برخلاف طوطی ها، جغدها اصلا از وجود درخشندگی در پرهایشان خبر ندارند تا از آن برای جفت گیری استفاده کنند؛ بخصوص که نور ماه به اندازه کافی ماورای بنفش از خود ساطع نمی کند تا اثر فلورسنت بالهایشان را به نمایش دربیاورد. منقار پافین ها نیز به همین اندازه اسرارآمیز است و محققان برای پی بردن به این راز، تحقیقات خود را آغاز کرده اند.

از آنجایی که ما پافین نیستیم و نمی توانیم خود را جای این پرندگان زیبا و شگفت انگیز بگذاریم، نمی دانیم رنگ منقار پافین ها به نظر خودشان چگونه است و هر چقدر هم سخت تلاش کنیم تا خودمان را جای این پرندگان بگذاریم، غیر ممکن است بتوانیم بطور کامل از دنیای آنها سر در بیاوریم. اما خب همین اندازه اطلاعات هم برای شروع بد نیست.