ناقوس ساعت تاریخی تهران به صدا درآمد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، ناقوس ساعت تاریخی تهران به صدا درآمد.

قضیه چیست؟

این ساعت که به گفته تعمیرکار آن قدمتش به بیش از 150 سال می رسد، روی برج شمس العماره نصب شده است. ساعت پیشکش ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه بود که روی بلندقامت ترین عمارت تهران نصب شد. اما صدای بلند ناقوس آن برای دربار و اهالی محدوده ارگ سلطنتی آزاردهنده بود، خواستند صدای ساعت را کم کنند، ولی کلا آن را از کار انداختند.

اوایل دهه 90 سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، محمد ساعتچی، ساعتکار قدیمی شهر را خبر کرد تا به یک قرن سکوت ساعت پیشکشی پایان دهد. سرانجام ظهر روز 22 بهمن سال 1391 عقربه های ساعت شمس العماره به حرکت درآمد. گفته می شد هزینه تعمیر و نگهداری این ساعت ماهانه 500 هزار تومان بود که هزینه بالای آن، کوک ساعت را پس از 10 ماه دوباره از کار انداخت. هرچند مسئولان کاخ گلستان آن زمان گفتند کوک ساعت چون از حالت دستی خارج و مکانیکی شده دوام نیاورده است.

سال 97 دوباره تعمیرکار ساعت را خبر کردند و با او تفاهم نامه ای بستند تا هم کل ساعت های کاخ گلستان را کار بیندازد، هم هر 15 روز یک بار ساعت شمس العماره را کنترل کند تا بار دیگر متوقف نشود. از مدیر وقت کاخ نقل شده که هزینه نگهداری و کوک این ساعت ماهانه تقریبا 15 میلیون تومان می شد. از به کار افتادن دوباره ساعت در آن روزها خبری نشد تا اینکه بالاخره ناقوس ساعت شمس العماره به صدا درآمد.

تعمیرکاران این ساعت می گویند 18 ماه برای به کار انداختن عقربه ها و ناقوس آن زمان گذاشته اند.

ناقوس این ساعت تاریخی پس از سالها خاموشی با حضور شهردار منطقه 12 به صدا درآمد، چون این بار هزینه تعمیر و کوک آن را شهرداری این منطقه پرداخت کرده است. علی محمد سعادتی گفت: کاخ گلستان تنها اثر جهانی شهر تهران است که همه ما در هر نهاد و دستگاهی موظفیم از آن حفاظت کنیم.

او علت به حرکت درآوردن این ساعت را بازگشایی دوباره «باب عالی» دانست و افزود: بازگشایی این در کاخ گلستان دغدغه درازمدت ما بود، بنابراین با مدیریت این مجموعه تاریخی و فرهنگی صحبت کردیم و مجوزهای لازم را برای مرمت و بازگشایی آن گرفتیم. راه اندازی ساعت ملکه ویکتوریا هم بخشی از پروژه باب عالی است. این ساعت از سال 1304 تا 1389 از کار افتاده بود که پس از این دوره تعمیر شد، ولی دوباره از مدار خارج شد تا امسال که دوباره صدای آن شنیده می شود و خاطره تهران قدیم را تداعی می کند. قرار است کارشناسانی به این منظور آموزش داده شوند تا دیگر شاهد خاموشی ساعت شمس العماره نباشیم.

آفرین امامی، مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان پیرامون اینکه ناقوس ساعت تاریخی تهران به صدا درآمد، گفت: به کار انداختن ساعت شمس العماره پیش نیاز بازگشایی «باب عالی» بود که موضوع با شهرداری منطقه 12 مطرح و با استقبال و حمایت آنها نیز مواجه شد. هدف مجموعه جهانی کاخ گلستان این است که ساعت به صورت متوالی کار کند و صدای ناقوس آن در منطقه شنیده شود. اجازه نمی دهیم بار دیگر ساعت ساکت شود.

او در جریان بازدید شهردار منطقه 12 با اشاره به پیشنهاد راه اندازی موزه ساعت در شمس العماره و موافقت اداره کل موزه ها افزود: با وجود حدود 400 ساعت تاریخی در کاخ گلستان که بیشتر آنها پیشکش شده به ناصرالدین شاه است، میتوان این عمارت را به موزه ساعت یا زمان تبدیل کرد. قرار است طرح محتوایی آن آماده شود تا مصوبه را دریافت کند.

ساعت شمس العماره اولین ساعت عمومی تهران است

همچنین جبار آوج، معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان درباره مرمت این ساعت تاریخی توضیح داد: ساعت به دو شیوه می توانست مرمت شود؛ یکی این که سیستم داخلی آن به الکترونیکی تبدیل شود، یعنی با برق کار کند و یا از باطری استفاده شود. روش دیگر این بود به سیستم قبلی بماند و دستی کوک شود. با مشورت هایی که گرفتیم قرار شد آن را به روش مکانیکی مرمت کنیم.

او افزود: این ساعت در زمان خودش هر روز کوک می شد، اما با تغییری که داده شد هر چهار روز به کوک نیاز داشت، بنابراین باید یک نفر بطور مداوم حضور می داشت و آن را کوک می کرد و چون سیستم ساعت مکانیکی بود باید هر 15 روز روغن کاری و سر هر ماه گریس کاری می شد. برای همین باید قرارداد نگهداری می بستیم. این اتفاقات در اوایل دهه 90 برای ثبت جهانی کاخ گلستان انجام شد.

آوج گفت: آن زمان منابع مالی برای حضور ثابت و مداوم فردی که ساعت را کوک و نگهداری کند، پیش بینی نشد و ردیف بودجه ای نداشت و الان هم به همت شهرداری ساعت تعمیر شده است. سالیانه حداقل 50 تا 60 میلیون تومان برای نگهداری این ساعت نیاز است.

او افزود: راه اندازی و نگهداری این ساعت توسط آقا جمشید غیب زاده، شاگرد محمد ساعتچی طی قراردادی که با شهرداری دارد، انجام می شود. اگر شهرداری منابع مالی این ساعت را تامین نکند، ممکن است دوباره این ساعت تاریخی از کار بیافتد.

معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان درباره ضرورت راه اندازی این ساعت تاریخی اظهار کرد: تهران قدیم نشانه های خاص خود را دارد که در بسیاری از اذهان و خاطرات مردم این عناصر وجود دارد، اگر این خصوصیات از شهر تهران گرفته شود، تهران هویت گذشته خود را از دست می دهد. مثلا شمس العماره در شعر و ادبیات و ضرب المثل های ما و در تهران قدیم وجود دارد. همین شمس العماره از جزئیاتی تشکیل شده که اگر این عناصر را از آن بگیریم، شیر بی یار و دم می شود.

آوج افزود: ساعت شمس العماره اولین ساعت عمومی شهر تهران بود. پس نمی توانیم به راحتی از آن بگذریم. اگر شرایط طوری است که این ساعت عملکرد دقیق خود را انجام نمی دهد اشتباه است. اگر کاشی بیافتد یا گچ بری بریزد نباید آن را مرمت کرد؟ ساعت هم یکی از آن عناصر است که نباید به سادگی از کنار آن بگذریم.