باستان شناسان تا قبل از کرونا چه کردند؟

ایسنا/ بدنبال اخبار و گزارشهای بدست آمده، این سوال مطرح می شود که باستان شناسان تا قبل از کرونا چه کردند؟

داستان چیست؟

معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به همکاری های گسترده و موثر این معاونت با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، اهمیت این همکاری ها را در جدا نبودن امر حفاظت از پژوهش دانست و بر حفاظت و مرمت در حین و پس از کاوش تأکید کرد.

وی در ادامه با تأکید بر موضوع حفاظت و مرمت در حین و پس از کاوش بیان کرد: علاوه بر مهم بودن امر پژوهش باید مسئولیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حوزه حفاظت و مرمت، معرفی آثار، فراهم کردن امکان بازدید و ترویج میراث فرهنگی در جامعه را از یاد نبریم که بسیار مهم است، بنابراین از نظر مسئولیت حرفه ای و اخلاقی به عنوان حافظان میراث گذشتگان باید همه توان و امکانات را برای حفاظت از این آثار مکشوفه و معرفی آن به دنیا بکار بگیریم .

او در ادامه با اشاره به همکاری های گسترده و موثر معاونت میراث فرهنگی با پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اهمیت این همکاری ها را در جدا نبودن امر حفاظت از پژوهش دانست و بیان کرد: بالغ بر 18 هزار از 38 هزار آثار که به لحاظ تاریخی، طبیعی،فرهنگی و میراث ناملموس به ثبت رسیده اند، محوطه و تپه های تاریخی هستند.

معاون میراث فرهنگی کشور با تأکید بر تدقیق ضوابط و نقشه عرصه و حریم در آثاری که در گذشته به ثبت رسیده اند، گفت: در سالهای گذشته همکاری های معاونت میراث فرهنگی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این حوزه افزایش یافته که نیازمند کار بیشتر است.

او با اشاره به پاندمی کرونا در یکسال اخیر و ایجاد اختلال در فعالیت های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همانند سایر نهادها گفت: پژوهش های باستان شناسی نیز از این رهگذر متأثر شدند، اما با تلاش مجدانه همکاران در پژوهشکده باستان شناسی و دانشگاه ها بسیاری از فعالیت های میدانی علی رغم این مشکلات به انجام رسید.

طالبیان پیرامون اینکه باستان شناسان تا قبل از کرونا چه کردند؟ گفت: میراث دیجیتال ظرفیت عظیمی است که در دنیا با توجه به پاندمی کرونا مورد توجه قرار گرفته و ما نیز باید با استفاده از فضاهای دیجیتال، مستندسازی، ایجاد ابزارهای نوین برای باستان شناسی، سیستم های ماهواره ای و دیگر موارد در این حوزه فعال شویم، چون این امکان کمک می کند که نگاهی نو به این حوزه داشته باشیم و بیشتر سرزمین را بشناسیم و بهتر از آن حفاظت کنیم .

هدفمند کردن فعالیت های باستان شناسی با تعیین اولویت های پژوهشی مناطق

بهروز عمرانی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی از مهمترین انتظارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از جامعه باستان شناسی ایران را هدفمند و پرسش محور کردن فعالیت های باستان شناسی اعلام کرد که در سال گذشته این مهم با تعیین اولویت های پژوهشی مناطق کشور در پژوهشکده باستان شناسی رخ داده است.

او با بیان اینکه گردهمایی باستان شناسی ایران در گام هجدهم قرار گرفته، افزود: گام نخست این گردهمایی در سال 1373 در شهر شوش با همت اساتید و پیشکسوتان حوزه میراث فرهنگی و باستان شناسی با هدف ارائه دستاوردهای میدانی باستان شناسی ایران شکل گرفت که منجر به شناسایی و معرفی ارزش های تاریخی و فرهنگی ایران به دنیا شد.

وی در ادامه با بیان اینکه در سال 1398 با وجود تنگناهای موجود، 132پروژه میدانی باستان شناسی شامل بررسی، تعیین عرصه و حریم، گمانه زنی به منظور لایه نگاری و کاوش با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به انجام رسیده است گفت: از مهمترین انتظارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از پژوهشکده باستان شناسی و جامعه باستان شناسی ایران بحث هدفمند و پرسش محورکردن فعالیت های باستان شناسی اعلام کرد که این مهم می تواند با تعیین اولویت های پژوهشی مناطق کشور رخ دهند.

وی با تاکید بر اینکه ما در تنگناها نقاط پر از ابهام و وقفه های موجود در توالی های فرهنگی مناطق کشور را مورد ارزیابی قرار داده و با تمرکز پژوهشی بر موضوع در ادوار خاص، پرسش های مهم و کلیدی که می تواند به شناخت مناطق مختلف کمک کنند را مطرح می کنیم، ادامه داد: فعالیت های پژوهشکده باستان شناسی در این حوزه در سال گذشته بسیار موفق بود که با کمک و همراهی جامعه باستان شناسی ایران می توانیم نقشه اولویت های پژوهشی را در اختیار داشته باشیم.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه، تکمیل نقشه باستان شناسی ایران را از اولویت های موجود در حوزه باستان شناسی کشور دانست و گفت: در سالهای متمادی اقدامات خوبی در این حوزه انجام شده و در یکی دوسال اخیر توسط پژوهشکده باستان شناسی و متخصصان داخلی سامانه جامع تحت وب با دسترسی آسان با امکان جستجوی سطوح مختلف و دسترسی در دست تهیه است که مراحل پایانی آزمایشی را طی می کند .

او با بیان اینکه امیدوار است این سامانه به زودی در اختیار پژوهشگرانی که فعالیت های میدانی انجام می دهند، قرار گیرد، به فعالیت های صورت گرفته در این مرکز براساس اولویت های تعیین شده از سوی وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی اشاره کرد و افزود: همه فعالیت ها و مطالعات به سمت این اولویت ها متمرکز شده است.

کرونا به ما یاد داد تا در حوزه میراث دیجیتال بیشتر سرمایه گذاری کنیم

مدیر کل موزه ملی ایران گفت: کرونا به ما آموخت باید در حوزه میراث ِ دیجیتال بیشتر سرمایه گذاری کرده و زیر ساخت ها را آماده کنیم تا بتوانیم در مواقع بحران های این چنینی به بحث حفاظت و پژوهش در حوزه میراث فرهنگی بپردازیم.

او با بیان اینکه هجدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران با توجه به شرایط پیش آمده ناشی از همه گیری بیماری کرونا و سخت شدن فعالیت ها در حوزه باستان شناسی به صورت مجازی برگزار شد؛ یاد باستان شناسانی چون «صادق ملک شهمیرزادی»، «حسن طلایی»، «فیروز باقرزاده»، «تهرانی مقدم»، «ولفرام کلایس»، «دیوید استروناخ» را که در طول این یک سال گذشته درگذشتند، گرامیداشت و گفت: به قول سید محمد بهشتی گردهمایی باستان شناسی ایران، «نوروز باستان شناسی ایران» است.

وی با تأکید بر این نکته که باید زیر ساخت های سایبری را در حوزه باستان شناسی تقویت کنیم، بیان کرد: همه مراکز باستان شناسی و موزه های جهان که پیش از این در حوزه زیر ساخت های اینترنتی و سایبری مطالعات باستان شناسی در میراث دیجیتال فعالیت هایی داشته اند توانستند در این شرایط سخت فعالیت هایشان را بهتر و بیشتر از سر بگیرند.

صدور 156 مجوز باستان شناسی در کشور در سال گذشته

رئیس پژوهشکده باستان شناسی و دبیر علمی هجدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران در سخنانی با ابراز تأسف از اینکه امسال محدودیت های ناشی از فاصله گذاری اجتماعی برای پیشگیری از همه گیری کرونا، ما را وادار کرد تا این رخداد بزرگ علمی باستان شناسی ایران را به صورت مجازی و برخط برگزار کنیم و از اجتماع متخصصان امر در این زمینه محروم بمانیم، اظهار کرد: در این سال برنامه های پژوهشی و کاوش های باستان شناسی نیز مانند سایر بخش های خصوصی و عمومی جامعه تحت تاثیر همه گیری این بیماری جدید قرار گرفت و ماهیت کار میدانی باستان شناسی که مستلزم فعالیت گروهی و بلند مدت تعدادی از کارشناسان و کارگران است، را تحت الشعاع قرار داد.

وی با اشاره به اینکه پژوهشکده باستان شناسی برای حفظ ایمنی افراد در برنامه های میدانی دستورالعملی را تنظیم و در آغاز هر فصل کاری به سرپرستان ابلاغ کرد، درباره فعالیت های باستان شناسی صورت گرفته در یک سال گذشته،ادامه داد: در سال گذشته، 156 مورد مجوز فعالیت میدانی اعم از بررسی، کاوش و گمانه زنی صادر شد که از این تعداد 132 مورد به انجام و 24 مورد از این برنامه ها به دلایل گوناگون به انجام نرسیده است، اما در سال گذشته بیشتر کاوش ها و بررسی های میدانی متمرکز بر برنامه های نجات بخشی و اضطراری بوده است.

او با بیان اینکه در اواخر سال 1398 با شیوع بیماری کرونا، تعداد مجوزهای صادر شده کاهش چشمگیری داشته است، افزود: مایه افتخار است که گزارش های کوتاه هجدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران می تواند تصویری به نسبت جامع را از وضعیت مطالعات باستان شناسی در ایران ارائه دهد. سال گذشته بسیاری از برنامه های پرسش محور پژوهشکده باستان شناسی بدلیل محدودیت های مالی انجام نشد و بیشتر کاوش ها و بررسی های میدانی متمرکز بر برنامه های نجات بخشی و اضطراری بوده است.