استان فارس همچنان رکورددار مبحث فرونشست زمین در ایران است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، استان فارس همچنان رکورددار مبحث فرونشست زمین در ایران است.

خطر بیخ گوش میراث جهانی

محمد درویش که برای حضور در تور سه روزه و تخصصی ارسنجان گردی و تالاب پژوهی به فارس سفر کرد، گفت: استان فارس بدلیل خشک شدن تالاب هایش به ویژه دو تالاب معروف بختگان و پریشان در معرض جدی هجوم ریزگردها و افزایش سرطان خون قرار گرفته است.

درویش گفت: خششکسالی های پی درپی و برداشت بی رویه چاه، تلمبه های روستایی ازمنابع آبهای زیرزمینی در دشت های ارسنجان، خرامه، فسا، جهرم، داراب، استهبان و دیگر نقاط باعث نابودی تالابهای زیبا و دریاچه های مهم این استان شده است.

فارس، کانون فرسایش های بادی جنوب کشور

درویش پیرامون اینکه استان فارس همچنان رکورددار مبحث فرونشست زمین در ایران است، گفت: فارس امروز به کانون مهم فرسایش های بادی جنوب ایران تبدیل شده و غم انگیزتر آنکه هیچ گروه جدی و مطالبه گر یا جنبشی خود جوش و مردمی و تحول خواه درحوزه محیط زیست و احیای دریاچه های استان در سطح مدارس، دانشگاه ها، شوراها و تشکل های به اصطلاح حامی طبیعت و تالاب ها در شیراز و استان فارس برای مقابله یا بررسی علل نابودی دریاچه و زیستگاه های جانوری وجود ندارد.

مدیرکل سابق مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست با تاکید براینکه فارس می تواند ایران بانان بزرگی را به ویژه در حوزه حفظ اماکنی مثل مجموعه های تاریخی و تالاب ها و دریاچه ها آموزش و پرورش دهد، گفت: نگاه به ارزش های محیط زیست همانند برخی ارزش های والای زندگی است که نمی توان بر سر آنها معامله کرد.

این کنشگر ملی محیط زیست با بیان اینکه در هیچ استانی از کشور، جز فارس 18 منطقه حفاظت شده و این همه تنوع اقلیمی سراغ نداریم، یادآور شد: چنین تنوعی نیازمند مردم و جوانان عاشق و دلباختگانی است که قدر این نعمت ها را در کنار مراکز مهم تولید ثروت و اشتغال همچون تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد بدانند و درحفظ و نگاهبانی و احیای آنها بکوشند.

سو مدیریت، متهم ردیف اول مشکلات زیست محیطی

این فعال محیط زیست گفت: متهم ردیف اول در زمینه بحران آب، فرسایش خاک و از بین رفتن تالابها سو مدیریت ها است و با توجه به رکوردداری فارس در بحران های مختلف طبیعی و غیرطبیعی نظیر خشکسالی و فرونشست زمین ها از این موضوع نباید غافل شده یا به راحتی عبور کرد.

درویش گفت: نشست زمین در دو شهرستان فسا و جهرم با 54 سانتیمتر عمق، همچنان درحال پیش روی است و تاسف بار اینکه این نشست ها را در کهن ترین زاد بوم تاریخ ایران در دشت های مرودشت و پاسارگاد و در مجموعه های تاریخی مثل نقش رستم و تخت جمشید و پاسارگاد و ارسنجان نیز شاهد هستیم.

او گفت: یکی از بزرگترین فروچاله های فارس در استهبان اتفاق افتاده که با توجه به تعدد مناطق حفاظت شده و پارک جنگلی که نشان دهنده پتانسیل بالای استان فارس است و صبغه فرهنگی و مذهبی این استان، شایسته نیست که فارس این وضعیت را داشته باشد.

درویش با بیان اینکه همه بحران هایی نظیر خشکسالی، بی آبی قابل کنترل است، افزود: متاسفانه، هنوز به بهانه خودکفایی در برخی از محصولات کشاورزی نظیر گندم آن هم با این آب نداشته، به کشت اقلامی مانند گندم و دیگر محصولات آب بر مثل برنج، هندوانه و صیفی جات می پردازند و جشن خودکفایی تولید فلان محصول باغی و زراعی برگزار می کنیم.

فروچاله ها، بلای جان تخت جمشید

وی گفت: ایران جز 5 کشور نخست جهان از نظر جاذبه های گردشگری قرار دارد، اما به لحاظ درآمدهای حاصل از گردشگری، رتبه های آخر متعلق با ایران است؛ این سئوال وجود دارد که چرا با داشتن ظرفیت هایی نظیر تخت جمشید و دیگر میراث های جهانی و ظرفیت های فراوان دیگر باید چنین وضعیتی را شاهد باشیم.

درویش افزود: همین فروچاله ها برای بلعیدن 2500 سال تاریخ تخت جمشید کافی است، زمین در اطراف پایتخت هخامنشی دهان بازکرده و آژیر قرمز برای حضور گردشگران در دوران پساکرونا در این منطقه به صدا درآمده است و نمی دانم چرا برخی نسبت به این موضوع بسیار مهم بی خیال و بی تفاوت هستند؛ وجود انبوه چاه های غیرمجاز و فروچاله ها و این نشست زمین ها در محدوده آثارتاریخی، حریم درجه یک و درجه دو تخت جمشید چه معنایی دارد؛ حال آنکه یکی از قوانین یونسکو برای ثبت جهانی آثار در فهرست خود، حفظ حریم آثار است.

نماینده ایران در کمیته محیط زیست جهانی یونسکو گفت: طبق قوانین ملی و بین المللی هرگونه دخل و تصرف در حریم آثار جهانی به ویژه حریم درجه یک و دو ممنوع است. اما ضمن قدردانی از تلاش های ارزنده جناب دکتر فدایی و همکارانشان در مدیریت مجموعه های جهانی پارسه و پاسارگاد باید گفت که وضعیت نگاهداری تخت جمشید بدلیل کمبود نیرو و تخصیص نیافتن اعتبارات کافی به این مجموعه، همچنان نامناسب است.

او گفت: مقصر این موضوع نه یک فرد و مدیر خاص، بلکه همه ما هستیم که به آن توجه کافی نداریم. چند سال پیش شکاف های مختلفی تنها در قسمت شرقی این بنای عظیم هخامنشی بوجود آمده بود، اما در این سفر و پس از مدتها شاهد خیز بیشتر این شکاف ها هستم، بطوریکه در شرق، غرب و جنوب تخت جمشید هم نشانه هایی از شکاف های زمین دیده می شود.

هیچ نیرویی توان مهار نیروی ویرانگر دشت های فارس را ندارد

درویش ادامه داد: از دیدگاه اینجانب به عنوان کمترین کارشناس در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، بیش از هر چیز مرگ دشتی مثل مرودشت که آثاری بی نظیر تخت جمشید و نقش رستم و نقش رجب و شهر تاریخی استخر را خود جای داده است، به سرعت نزدیک می کند، همین برداشت های بیش از حد آبهای زیرزمینی به بهانه خودکفایی در گندم، طی 25 سال اخیر که این شهرستان و استان فارس را در زمره بزرگترین تولیدکندگان گندم قرار داد، عامل بروز چنین مشکلی محسوب می شود.

او تاکید کرد: دیگر هیچ نیرویی نمی تواند در برابر فرآیند ویرانگر نشست زمین بایستد. آن زمان که تعداد سدهای حوضه آبخیز کر و سیوند را بیش از ظرفیت نیاز ساختیم و علاوه بر درودزن، سدهای ملاصدرا و سیوند را احداث و بختگان را نابود کردیم، باید به فکر وقوع این بحران بودیم؛ با وجود همه مشکلات و هشدارها، وسعت شالیکاری در کامفیروز از 30 هزار هکتار به بیش از 130 هزار هکتار، آنهم در اوج بی آبی و خشکسالی ها افزایش یافته است.

درویش لزوم ایجاد یک عزم محلی و ملی را ضروری ترین برنامه برای نجات دشت مرودشت آثار شاخص تاریخی موجود در این دشت دانست و گفت: وزارت نیرو باید کاری انجام داده و راهی برای کنترل استحصال آب در این منطقه پیدا کند، بحرانهای زیست محیطی زیادی در گذشته ایجاد شده و هیچ برنامه ای برای رفع آنها انجام نشده است؛ سد سازی های غیراصولی، چاه های غیرمجاز، کشت محصولات غرق آبی و پر آب بر همه و همه به این دشت لطمه جدی وارد کرده است.

او از نشست زمین در دامنه شرقی کوه رحمت و حوالی ایوان قدمگاه خبر داد و گفت: دامنه کوه رحمت و در جانب شرقی صفه کوه تخت جمشید، بناهای خشتی موسوم به خزانه داریوش قرار گرفته است. همانگونه که آقای فدایی نیز قبلا گفته بود، نشست زمین بیشتر در محدوده تخت جمشید خود را نشان داده و مشکل در پاسارگاد به عیانی پایتخت هخامنشیان نیست. اما باید چاه ها و وضعیت نشست زمین را در آن مناطق هم دائم رصد کنیم.

درویش گفت: ترک ها بیش از آنکه فروچاله ها را به جان تخت جمشید بیندازند، برای نقش رستم خط و نشان کشیده اند اما کمتر کسی به آنها توجه کرده است. این خیزش ابتدا بدنه کوه نقش رستم جایی که مقبره خشایارشا قرار دارد را به خطر انداخته، اما ترک بزرگتر در پای این مجموعه جهانی ایجاد شده که فعالان حوزه میراث فرهنگی آن را نتیجه کاهش سطح سفره های آب زیرزمینی منطقه می دانند. اما این فقط چاه ها نیست که برای تاریخ 2500 ساله این سامان نقشه کشید؛ بلکه پارکورکارها و پدیده زشت وندالیسم و یادگار نویسی ها نیز برای این چنین آثاری خطر محسوب می شوند.

این فعال محیط زیست افزود: معدنکاران هم با انفجارهایی که در کوه های نزدیک آثار تاریخی مرودشت و ارسنجان و پاسارگاد و انجام می دهند، شرایط حفظ آثار جهانی با با خطر مواجه کرده اند؛ راهکار اصولی برای حل بحرانی که گریبانگیر 2500 سال تاریخ این منطقه را گرفته، پرکردن چاه های جدید بدون مجوز و ممانعت از کشت های بی حساب و کتاب محصولات کشاورزی مثل برنج و سیفی جات است. ما کاملا خطرات ناشی از خشکسالی ها و فرو نشست زمین و چاله ها و ترک ها را به مردم و مسئولان گوشزد کرده ایم و آنها خود بهتر از ما می دانند که چه کاری باید انجام دهند.