ماجرای کشف قبر زکریای رازی در ری چه بود؟

ایسنا/ بدنبال خبرهای منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که ماجرای کشف قبر زکریای رازی در ری چه بود؟

قضیه چیست؟

مهدی دانشیار، مدیر پژوهش مرکز نجوم آستان مقدس حضرت عبدالعظیم که این خبرها به نقل از او منتشر شدند، اصل ماجرا را اینطور شرح می دهد: این گمانه براساس کتاب «آثار بازمانده از ری قدیم» دکتر حسین کریمان مطرح شده است. ادعای جدیدی مبنی بر کشف محل دقیق دفن زکریای رازی صورت نگرفته است. ما به استناد مطالب آن کتاب، محدوده محل دفن این دانشمند را گمانه زنی کردیم.

او می افزاید: در آن کتاب آمده که زکریای رازی احتمالا در منطقه فیروزآباد و در امامزاده شعیب کنونی دفن شده است. شواهد و بررسی های میدانی نیز آن ادعا را تایید می کند. ما جانمایی دقیقی نداشته ایم. هدف از طرح این موضوع نیز جلب توجه متولیان برای ایجاد یک بنای یادبود بوده است، مثل آنچه برای حکیم فردوسی و عمر خیام ساخته شد. محل دفن این چهره ها نیز دقیق که مشخص نشد، بلکه محدوده آن تعیین و بعد یادبودی بنا شده است.

دانشیار همچنین می گوید که تحقیقات میدانی و بررسی ها در محدوده محل احتمالی دفن زکریای رازی همچنان درحال انجام است.

احمد ابوحمزه، ری شناس و مدرس دانشگاه می گوید که ادعا و کشف جدیدی صورت نگرفته است. براساس مستندات مورخان این گمانه مطرح شد که محل دفن زکریای رازی در چه محدوده ای قرار دارد.

او اضافه می کند: درباره محل دفن زکریای رازی حوالی دهه 50 در کتاب حسین کریمان صحبت شده است. این محقق و نویسنده محدوده آثار زیادی را در کتاب های خود مشخص کرده است، از جمله دژ رشکان که در سال های 80 - 79 دقیقا از همان محدوده مشخص شده در کتاب، از زیر خاک درآوردیم یا گنبد فخرالدوله که شناسایی آن را براساس مستندات آن کتاب پیش می بریم. بر همین اساس صحبت هایی برای شناسایی محل دفن زکریای رازی مطرح و قرار شد آن محدوده را با توجه به تصاویر و اسناد قدیمی پیدا کنیم.

این ری شناس ادامه می دهد: در کتاب دکتر کریمان، محدوده قبر زکریای رازی، قبرستان قدیمی ری در نزدیکی امامزاده شعیب گمانه زنی شده است. صحبت هایی هم با محلی ها شد و شواهدی در قبرستان قدیمی این امامزاده وجود دارد که می تواند ادعای مطرح شده در کتاب دکتر کریمان را تایید کند. اما این که دقیقا قبری و جنازه ای بعد از یک هزار سال پیدا شود، منطقی نیست. هدف از طرح این موضوع هم جانمایی برای ایجاد یک یادبود از زکریای رازی در محل دفن احتمالی او بوده است. با همین منطق برای فردوسی و عمرخیام نیز بنای یادبود ساخته شده است، وگرنه محل دفن ایشان که دقیق مشخص نبود.

ابوحمزه می گوید: زکریای رازی یکی از مهمترین و اثرگذارترین شخصیت ها در علم پزشکی و فلسفه بوده است، ولی هیچ نمادی از او در ری دیده نمی شود. فقط یک مجسمه به اسم زکریای رازی در میدان گمرک تهران وجود دارد که اصلا معلوم نیست به چه دلیل و با چه انگیزه ای این مجسمه را در آن منطقه قرار داده اند.

امیرمسیب رحیم زاده، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرری می گوید که کشفی صورت نگرفته است. محل دقیق دفن زکریای رازی هم نه مشخص شده و نه جانمایی. حتی تا به حال مطالعات باستان شناسی با این محور و موضوع در منطقه فیروزآباد یا بخش قلعه نو کنونی صورت نگرفته است. جا دارد باستان شناسان مطالعاتی را در این باره انجام دهند.

او در پاسخ به این سوال که با توجه به وجود طرح این ادعا براساس کتاب حسین کریمان که در دهه 50 منتشر شده و گفته می شود کشف و ادعای تازه ای رخ نداده است، چرا میراث فرهنگی تا کنون روی این موضوع مطالعات و تحقیقاتی نداشته است، اظهار می کند: به هر حال از دهه 40 و 50 کاری صورت نگرفته است، اما در نظر بوده که انجام شود. ضمن این که امامزاده شعیب همان محدوده ای که به عنوان محل دفن زکریای رازی گمانه زنی شده، قبلا در فهرست آثار ملی ثبت شده است اما خیلی جزیی و تخصصی وارد قضیه نشده اند و موضوع هم مغفول مانده است. ما اعلام کرده ایم درصورت تامین اعتبار بررسی و مطالعات آغاز می شود.

رحیم زاده درباره تامین امنیت محدوده محل دفن زکریای رازی اظهار می کند: آن منطقه متولی دارد که اوقاف است و تامین امنیت آن را باید به عهده بگیرد. هرچند یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در هفته چند نوبت در محدوده تمام آثار ثبت شده گشت دارد و حتما دقت لازم می شود.