برج و باروهای هگمتانه مرمت می شوند

ایسنا/ براساس سخنان مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه، برج و باروهای هگمتانه مرمت می شوند.

داستان چیست؟

حسن سلطانی پیرامون اینکه برج و باروهای هگمتانه مرمت می شوند، توضیح داد: داستان باستان شناسی همدان از ورود اروپاییان و شروع کار فرانسویان در اقصی نقاط کشور در سال 1896 با همکاری ژاک دمورگان آغاز شد که در نهایت منجر به کاوش های باستان شناسی شارل فوسه در تپه شاه داراب یا سر قلعه در سال 1913 شد و سپس به مدت شش ماه با هزینه موزه لوور و نظارت کارشناسان ایرانی در محل های چال شتر خواب و گود فرانسوی ها واقع در تپه باستانی هگمتانه انجام شد.

وی با اشاره به اینکه جنگ جهانی اول باعث شد کاوش های هیئت های باستان شناسی ادامه پیدا نکند، یادآور شد: محوطه تاریخی هگمتانه در سال 1310 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و با عکس هایی که در سال 1314 که توسط اریک اشمیت تهیه شد، بافت فشرده معماری را در آن دوره روی تپه هگمتانه مشاهده می کنیم.

سلطانی بیان کرد: تا سال 48 مرکز باستان شناسی ایران برای ساماندهی تپه برنامه ریزی می کرد و در سال 55 در این محوطه حدود 25 هکتار از املاک مستقر روی تپه را تملک و محوطه را آزادسازی کرد و زمینه را برای نخستین دور کاوش باستان شناسی هیئت ایرانی توسط دکتر محمدرحیم صراف به وجود آورد.

وی افزود: کاوش و گمانه زنی ها در این محوطه باستانی در سال 62 با 11 فصل توسط دکتر محمدرحیم صراف آغاز شد و تا سال 79 ادامه یافت و بیش از 1500 مترمربع از آن مورد کاوش قرار گرفت و حاصل این عملیات آثار معماری منظم و هندسی است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه ادامه داد: مرحله دوم فصل های باستان شناسی از سال 83 تا سال 85 با چند لایه کارگاه های لایه شناختی به منظور مشخص کردن محوطه و حریم و جانمایی موزه توسط دکتر آذرنوش انجام گرفت و بافت تاریخی خشتی کشف شد.

وی اضافه کرد: فصل شانزدهم به سرپرستی دکتر یعقوب محمدی فر با هدف تکمیل مطالعات باستان شناسی مرکز محوطه تاریخی و در سال های 91 و 92 دو فصل کاوش در برج و باروهای ضلع شرقی محوطه هگمتانه به سرپرستی محمدرحیم رنجبران و دکتر ملک زاده صورت پذیرفت و هم اکنون نیز این محوطه به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین سایت های باستان شناسی کشور و منطقه شناخته می شود و وزارت میراث فرهنگی نیز در برنامه های دارای اهمیت این پروژه را مورد توجه قرار داده است به طوریکه در حال حاضر این محوطه اعتبارات استانی دریافت کرده و کارهای عملیاتی مرمت و نگهداری آن را انجام می شود.

سلطانی با اشاره به اینکه در سال 98 اعتبار پایگاه هگمتانه 300 میلیون تومان بود، گفت: پس از برنامه های مورد نیاز در راستای پژوهش، مرمت و نگهداری کارهای پایشی موفق به اخذ اعتبار حدود چهار میلیارد و 200 میلیون تومان برای سال 99 شدیم که با وجود تورم موجود بخش قابل ملاحظه ای از اقدامات حفاظتی و مرمتی را پوشش داد.

وی اضافه کرد: این اقدامات شامل اتمام عرصه و حریم هگمتانه و تعیین تکلیف راسته آهنگران بود که در سال جاری به سرپرستی دکتر مهرداد ملک زاده انجام شد همچنین در این فصل از کاوش در معبر اصلی و گود فرانسوی ها آثار و مواد فرهنگی در لایه های تاریخی متأخرتر کشف شد.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه مطرح کرد: با بررسی 100 سال کاوش باستان شناسی در محوطه تاریخی هگمتانه بیش از 35 هزار هکتار تملک شده است و هم اکنون یکی از اصلی ترین و مهمترین محوطه های تاریخی، باستانی و گردشگری کشور محسوب می شود.

وی شرح داد: در حال حاضر نخستین اقدام حفاظت اضطراری از برخی از ترانشه های مکشوفه است که برخی ها با روش سوله خمیده حفاظت می شود؛ به عنوان مثال ترانشه مرکزی با این روش محافظت می شود، همچنین برخی ترانشه ها را با داربست و پوشش های فلزی موقت و برخی را با ایجاد کاورهای خشتی و کاه گل از عوامل جوی حفظ کنیم.

سلطانی اظهار کرد: محوطه هگمتانه شامل بناهای مکشوف خشتی بوده و خشت هم متریال بسیار حساسی است و به محض ارتباط با هوا تجزیه شده و به خاک تبدیل می شود، بنابراین این عنصر ناپایدار باید به نحو مطلوب حفظ و برای نسل بعد به امانت گذاشته شود.

وی با بیان اینکه لازم بود در مورد بعضی از آثار معماری این محوطه حفاظت اضطراری انجام شود و برای بعضی ها نیز به دنبال مرمت بودیم، گفت: در شورای راهبردی باستان شناسی طرحی مطرح و با یکی از متخصصان مرمت بناهای تاریخی قراردادی منعقد شد و حدود 9 گزینه برای مرمت و حفاظت برج و باروهای ضلع شرقی و سایر آثار مکشوفه پیشنهاد داده و روی برج و باروهای ضلع شرقی که واقع در بلوار هگمتانه یا بلوار نظربیگ است، تمرکز کردیم.

وی افزود: از آنجا که کاوش های باستان شناسی این محوطه تاریخی هنوز به اتمام نرسیده است، برخی از باستان شناسان معتقدند نیاز به ادامه کاوش در آن وجود دارد تا بتوانیم بقایای دیوار و حصار را به طور قطع مشخص کنیم و از طرفی با محدودیت هایی مواجهیم که دقیقاً نمی توانیم برج و باروها را بر مبنای فرضیه مرمتگران و باستان شناسان بازساری کنیم.

سلطانی با بیان اینکه همچنین در این شورا مقرر شد بخشی از حفاظت و مرمت محدود و در حد القاء کردن حس برج و بارو برای مخاطب باشد، اظهار کرد: با توجه به قرار داشتن در فصل زمستان و فراهم نبودن عملیات مرمت خشتی سعی می کنیم حفاظت اضطراری را برای آب های سطحی انجام دهیم تا در شرایط مساعد بتوانیم سایر عملیات های مرمتی را انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه پیگیری ثبت جهانی این اثر ارزشمند یکی دیگر از مأموریت های پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه است، خاطرنشان کرد: پرونده ثبت موقت در سازمان یونسکو مطرح شده و با توجه به عرصه و حریم هگمتانه و دخل و تصرف هایی که توسط مدیریت های شهری و اجتماعی و مردمی در آن به وحود آمد، مقرر شد ثبت جهانی منظر شهری هگمتانه تا همدان پیگیری شود.

سلطانی ادامه داد: گام های قابل ملاحظه ای برای روند ثبت هگمتانه با حضور معاون میراث فرهنگی کشور و ارزیاب یونسکو هگمتانه برداشته و عرصه قابل قبول تنظیم شده است همچنین اطلاعات فرهنگی و علمی جمع بندی شده و با نتیجه نهایی مطالب می توانیم روند ثبت را با شتاب بیشتری در سال جاری پیش ببریم.

وی توضیح داد: در قسمت غربی این محوطه تاریخی بزرگترین مخزن امن نگهداری اموال فرهنگی و همچنین موزه بزرگ منطقه ای هگمتانه با بیش از 10 هزار مترمربع در حال تکمیل است که از شاخص ترین پروژه های این محوطه تاریخی است که با بهره برداری از این پروژه تحول بزرگی در حفظ و نگهداری و معرفی آثار کشف شده در غرب کشور را شاهد خواهیم بود که این اتفاق مهم با پیگیری، اقدامات گسترده، تأمین اعتبار و عملیات اجرایی توسط وزارت میراث فرهنگی کشور، مدیرکل میراث فرهنگی استان، استاندار و معاون امور عمرانی استانداری و نمایندگان مردم همدان در مجلس شورای اسلامی عملی شده است.