عمارت ساعت یادگاری از نمونه ترین شهردار تبریز است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، عمارت ساعت یادگاری از نمونه ترین شهردار تبریز است.

داستان چیست؟

احداث این بنای زیبا و تاریخی در دوران ارفع الملک جلیلی، شهردار وقت تبریز در سال 1314 به عنوان "عمارت بلدیه تبریز" آغاز شد و طی چهار سال نیز به اتمام می رسد، اما دست بر قضا شهردار خوش فکر تبریز قبل از افتتاحیه این عمارت زیبا چشم از جهان فرو می بندد.

احداث عمارت بلدیه تبریز بعد از سیل ویرانگر

یک تبریزپژوه در مورد تاریخ احداث عمارت ساعت گفت: بلدیه تبریز، قدیمی ترین بلدیه ایران است، چرا که اولین انجمن ایالتی، همزمان با مشروطیت در این شهر تشکیل شده و این انجمن نیز بلدیه تبریز را برای رتق و فتق امور مردم ایجاد می کند.

کریم میمنت نژاد با بیان اینکه در ابتدا ساختمانی را در داخل محوطه عالی قاپو به عنوان ساختمان بلدیه تبریز در نظر می گیرند که این محوطه همان محوطه فعلی استانداری است، ادامه داد: اما در سال 1313 سیل بزرگی شهر تبریز را فراگرفته و منجر به تخریب بسیاری از خانه ها و از جمله ساختمان بلدیه تبریز می شود.

وی با بیان اینکه در آن زمان، ریاست اداره جلیله بلدیه تبریز در دستان آقای حسین قلی جلیلی معروف به ارفع الملک جلیلی قرار داشت، افزود: پس از این سیل، شهردار وقت تبریز دو کار بسیار مهم را در شهر آغاز می کند و با توجه به بارش شدید باران و سیل خیز بودن منطقه، تصمیم به احداث مسیل در شهر می گیرد.

وی با تاکید بر اینکه در این رابطه طرح داده شده و مسیل در چایکنار کنونی اجرا می شود، ادامه داد: براساس این طرح، مهرانه رود در گود قرار گرفته و دور آن نیز سنگ چینی می شود تا در ایام عادی آب رودخانه از آن جاری شده و در مواقع ضروری نیز محل عبور سیل باشد.

این تبریز پژوه با اشاره به اینکه به علت عمق به وجود آمده در نتیجه احداث مسیل، ضرورت داشت که پلهایی نیز برای تردد مردم از روی مسیل فراهم شود که پلهایی مثل پل قاری و... بر روی مسیل ساخته می شود، گفت: احداث این مسیل و تونل ها پروژه بزرگی بود و شهردار وقت با کمک بودجه دولتی و ملی آن را اجرایی کرد.

وی با بیان اینکه ارفع الملک در کنار این مسیل به احداث یک ساختمان برای بلدیه تبریز هم که در جریان سیل آسیب دیده بود، فکر می کند، خاطرنشان کرد: بعد از مکان یابی، گورستان محله نوبر برای احداث عمارت بلدیه تبریز انتخاب می شود و آودیس اوهانجانیان که یک تحصیل کرده تفلیس و سرمایه دار بزرگ بود به عنوان مسئول طراحی این عمارت انتخاب شده و اولین نقشه ها را نیز با مشاوران آلمانی آماده می کند.

وی پیرامون اینکه عمارت ساعت یادگاری از نمونه ترین شهردار تبریز است، افزود: بر این اساس، در سال 1314 که یک سال بعد از وقوع سیل تبریز است، عملیات احداث عمارت بلدیه تبریز شروع می شود؛ در این تاریخ نفوذ و روابط آلمان در ایران زیاد بوده و در تبریز هم کنسولگری داشته و مهندسانی هم داشتند.

میمنت نژاد با بیان اینکه آودیس از مهندسان آلمانی کمک می گیرد و احداث این ساختمان را شروع می کند، گفت: این عمارت طی چهار سال ساخته می شود و جزو اولین ساختمان ها با تیرهای آهنی در تبریز است، چرا که در آن زمان، تیرآهن به اصلاح مرسوم امروز وجود نداشت و سقف تمام ساختمان ها با تیرهای چوبی ساخته می شد.

وی با اشاره به اینکه تبریز در آن زمان در مسیر راه آهن سراسری قرار گرفته بود، خاطرنشان کرد: بر این اساس، تیرهای راه آهن به عنوان تیرهای آهنی در این ساختمان به کار گرفته می شود.

عمارت بلدیه تبریز، ترکیبی از بنای مدرن و سنتی

وی با تاکید بر اینکه عمارت شهرداری تبریز، بنایی بسیار زیبا و بی نظیر بوده و ترکیبی از یک بنای مدرن و سنتی است، افزود: شکل پنجره های این بنا سنتی بوده، درحالی که برج ساعت را هم به عنوان یک نماد مدرن دارد؛ در آن زمان، در تمامی شهرهای مدرن دنیا این برج ها بکار گرفته می شد که در کشورهای مسیحی به عنوان "برج ناقوس" و در کشور ما نیز به عنوان "برج ساعت" تعبیه می شد.

این تبریزپژوه با بیان اینکه ساعتی که برای این عمارت در نظر می گیرند از یکی از بهترین شرکت های ساعت ساز که در آن زمان با شرکت ناقوس ساز ادغام شده بود، خریداری می شود، گفت: در حال حاضر دفتر این شرکت در لندن پابرجا بوده و خدمات پس از فروش خود را برای ساعت هایی که 100 سال قبل در دنیا فروخته، انجام می دهد.

وی با تکذیب شایعاتی مبنی بر اینکه از "ساعت عمارت شهرداری تبریز" تنها یک مورد در جهان وجود دارد، بیان کرد: شرکت مذکور در آن تاریخ شاید بیش از 1000 عدد ساعت شهری درست کرده و نصب کرده است که اکثرا هم مانده اند و هنوز هم خدمات پس از فروش دریافت می کنند.

وی با بیان اینکه ساعت خریداری شده نیز در سال 1317 نصب می شود، گفت: اما حسین قلی خان جلیلی، شهردار وقت تبریز در همین زمان به رحمت خدا می رود و افتتاحیه این ساختمان را هم نمی بیند.

میمنت نژاد در ادامه سخنانش خاطرنشان کرد: جالب است که شهردار وقت تبریز که می خواست ساختمانی برای بلدیه تبریز درست کند، برای انجمن شهر تبریز هم ساختمانی در باغ گلستان تدارک می بیند که امروز موسوم به کتابخانه ملی تبریز است؛ همزمان نیز یک خانه به عنوان "خانه شهردار" احداث می کند که در خیابان منصور کنونی واقع شده است.

وی با بیان اینکه وجه مشترک این سه بنا استفاده از سنگ های بومی اسپراخون در نمای این ساختمان هاست، ادامه داد: عمارت ساعت و ساختمان انجمن شهر تبریز مزین به این سنگ ها بوده و همچنین بر سر درب ورودی خانه شهردار که امروز در حال تخریب است نیز از این سنگ های بومی نصب شده است.

وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه عمارت ساعت باید به عنوان نماد و نشانه تبریز و بر اساس برنامه ریزی تحت مرمت های دوره ای و مراقبت اصولی قرار گیرد، گفت: این ساختمان ثبت ملی شده و جز آثار ملی است، بر این اساس باید به عنوان میراث ملی به خوبی از آن مراقبت کنیم.

این پژوهشگر تاریخ اضافه کرد: هر ساختمان قدیمی به یک سری کارهای مرمتی دوره ای از جمله رطوبت زدایی و جلوگیری از نشت ها را نیاز دارد.

تصویب و ابلاغ طرحهای مرمتی عمارت ساعت

علیرضا قوچی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: طرح مرمت عمارت ساعت تبریز را که از سوی شهرداری تبریز ارسال شده بود به شورای فنی فرستادیم و پس از بررسی، تصویب و تایید کرده و به شهرداری ابلاغ کرده ایم.

معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه 8 تبریز هم طی گفت وگویی از آغاز عملیات تیشه زنی سنگ پایه ها، جهت مرمت دیوارهای محوطه عمارت ساعت خبر داد.

عادل پورقربان افزود: با توجه به فرسودگی پایه های دیوار بیرونی عمارت شهرداری، طی روزهای اخیر عملیات مرمتی و ساماندهی این پایه ها آغاز و طی آن تیشه زنی سنگ پایه های محوطه عمارت در حال اجراست.

وی تاکید کرد: بر آنیم طی ماه های آتی تمام پایه ها و نرده های دیوار پیرامونی عمارت ساعت را مرمت و بازسازی کنیم.

وی گفت: جلسات متعددی با مشاور طرح مرمت عمارت ساعت برگزار و اقداماتی برای ایمن سازی کلی بنا آغاز کرده ایم و امیدواریم با تداوم عملیات مرمت در عمارت، شاهد ساماندهی اساسی و مانع فرسایش ساختمان شویم.

موزه عمارت شهرداری تبریز

وجود موزه شهرداری در داخل عمارت نیز از دیگر جاذبه های این عمارت است که به موزه شهر و شهرداری های کشور معروف بوده و این موزه به منظور گرامیداشت یکصدمین سالگرد تاسیس اولین بلدیه ایران در تبریز تاسیس شده است.

همچنین تالارهای مختلفی نیز در داخل عمارت شهرداری تبریز وجود دارند که در دل خود گنجینههای بسیاری از تاریخ را به امانت نگه داشته اند که کتب و اسناد خطی، فرش های قدیمی و نفیس و دوربین های عکاسی قدیمی از جمله ی آن ها هستند و سیر تحول تاریخی هنر فرش، نشر و عکاسی با گردش در این موزه به خوبی بچشم می خورد.