اعلام بازگشت ماشین دودی تهران به ریل خود

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، بازگشت ماشین دودی تهران به ریل خود صورت گرفت.

داستان چیست؟

بعد از گذشت حدود 20 ماه از زمان کشف ریل ماشین دودی قدیم تهرانی ها که از دوره ناصرالدین شاه مردم را از میدان قیام تا خیابان فداییان منتقل می کرد و به یکی از خاطرات جمعی مردم تهران قدیم تبدیل شده بود، بالاخره شهرداری منطقه 20 تهران که از همان زمان کشف ریل، قول بازگرداندن لوکوموتیو را به روی خط ریل اصلی داده بود، این اقدام را به نتیجه رساند و آن را سر جای اصلی خود قرار داد.

چند روز بعد از کشف 40 متر از ریل، شهردار ناحیه یک شهر ری گفت: «با توجه به اینکه محور فداییان اسلام از محورهای اصلی شهر ری است، تصمیم گرفته شد تا نسبت به بازسازی پیاده رو خیابان فداییان اسلام اقدام شود، که در همان مراحل ابتدایی کار با کندن کف پیاده رو، ریل ماشین دودی مشخص شد و در بازدیدی که شهرداری منطقه 20 نیز از ریل ها داشت، تصمیم گرفته شد تا ریل ها حفظ شوند و داخل ریل از ماسه پر شود، همچنین ماشین دودی از مترو شهرری به این منطقه منتقل شود.

تصمیم شهرداری و میراث فرهنگی بر حفظ آثار است، بنابراین باید نسبت به مرمت و بازسازی ریل اقدام شود، اگر میراث فرهنگی طبق قولی که داده تا پایان سال بتواند بازسازی را به سرانجام برساند، شهرداری نیز بتن ریزی در پیاده رو را با طرح نقاشی ایرانی - اسلامی اجرا می کند.»

سرانجام حرف ها و طرح ها و پیشنهادها برای چگونگی استفاده از ریل تازه کشف شده به ثمر نشسته و به نظر می رسد اکنون یکی از مهمترین بحث ها نحوه حفاظت از این لوکوموتیو قدیمی و حتی ریل استفاده شده است.

برای حفاظت از ریل و لوکوتیو شیشه و نرده های فلزی نصب می شود

معصومه پورنظری، شهردار ناحیه یک شهر ری پیرامون بازگشت ماشین دودی تهران به ریل خود می گوید: کار مرمت از سال 98 شروع شد، ریل را از زیر زمین درآوردیم و بحث مرمت را با همکاری میراث فرهنگی و هزینه کرد شهرداری آغاز کردیم. با پایان کار و در هفته تهران تصمیم به انتقال لوکوموتیو این خط قدیمی به جای خود گرفتیم.

او با بیان اینکه در چند روز گذشته این ماشین دودی که چند سالی است در ورودی مترو شهر ری قرار گرفته، روی ریل اصلی خود جای داده شد، اظهار کرد: بر اساس برنامه ریزی ها این لوکوموتیو به صورت دائم در این مکان قرار گرفته است.

وی همچنین درباره حفاظت از این اثر تاریخی که اکنون به عنوان یک المان شهری در خیابان فداییان اسلام قرار گرفته، توضیح داد: قرار است نخست یک حصار شیشه ای و در ادامه حصاری فلزی دور تا دور ماشین دودی نصب شود، همچنین نورپردازی مناسب آن انجام شود.

به گفته پورنظری، دردوره پساکرونا و رونق دوباره توریسم، تورهای گردشگری بازدید از این مکان تاریخی را که نشانی از تهران قدیم دارد، در برنامه های خود قرار می دهند.

پیشنهاد ثبت ملی ریل و لوکوموتیو دودی

امیرمسیب رحیم زاده، مدیر اداره میراث فرهنگی شهر ری با بیان اینکه هزینه مرمت ریلِ کشف شده در مقابل امامزاده عبدالله را شهرداری منطقه 20 تقبل کرد و ناظر میراث فرهنگی نسبت به روند مرمت آن نظارت داشت، می گوید: بحث محوطه سازی این منطقه نیز قرار است توسط سازمان زیباسازی شهرداری منطقه 20 انجام شود.

او با اشاره به 40 متر ریل کشف شده در خیابان فداییان اسلام، تاکید می کند: قرار به ادامه کاوش برای بیرون آوردن دیگر بخشهای ریل نیست، بلکه این بخش بدست آمده از ریل، نمادی از آن ریل است که محل عبور لوکوموتیو در دوران گذشته از تهران به سمت شهرری بوده است.

وی قرار گرفتن هر نوع جاذبه ای در مکان اصلی خود را عاملی برای جذب گردشگر می داند و ادامه می دهد: علاوه بر لزوم بحث معرفی و تاریخچه ماشین دودی و کاربری آن در گذشته، توجه به ایجاد جذابیت برای این منطقه از شهر ری و لزوم فضاسازی مناسب، محوطه سازی و نصب تابلو معرفی اثر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

رحیم زاده همچنین به ارائه پیشنهادی برای ثبت ملی ریل و لوکوموتیو با یکدیگر با توجه به اینکه اکنون در جای اصلی خود قرار گرفته اند، اشاره می کند و می افزاید: می توان این دو اثر را در مکان خود به عنوان آثار منقول در فهرست آثار ملی به ثبت رساند.

او با بیان اینکه چگونگی حفاظت از این اثر تاریخی برای جلوگیری از نفوذ عوامل جوی و مخدوش نشدن از لحاظ منظری باید مدنظر باشد، تاکید می کند: المان های شهری زیادی در میادین و خیابان های مختلف شهر قرار گرفته اند که برای جلوگیری از هر نوع آسیب به عنوان یک المان شهری که از نظر میراثی نیز اهمیت زیادی دارد، باید برنامه ریزی مناسبی انجام شود.

نام ماشین دودی در تهران قدیم به اولین خط آهن ایران که بین تهران و شهر ری کشیده شد، تعلق گرفت و علت این نامگذاری بخاری بود که از دودکش قطار آن خارج می شد. این راه آهن در سال 1261 خورشیدی در دوره ناصرالدین شاه ساخته شد که امتیاز آن را یک مهندس فرانسوی به نام «مسیو بواتال» به نمایندگی یک شرکت بلژیکی از ناصرالدین شاه گرفت. شاید بتوان گفت ماشین دودی نخستین خط تراموای تهران است. این ماشین دودی دو ایستگاه داشت؛ نقطه آغاز آن خط نزدیک خیابان دروازه خراسان و نقطه پایانی جلو در شاه عبدالعظیم بود. در آغاز هر بار به هنگام راه افتادن قطار، بچه ها سنگ های زیادی به ماشین دودی می زدند. این وسیله جدید مورد پذیرش مردم تهران واقع نشد و در مدت کوتاهی با ورشکست شدن این شرکت بلژیکی، تراموا در تهران به بایگانی تاریخ سپرده شد.

در شروع کار ماشین دودی مردم کنجکاو تهران برای آشنایی با پدیده جدیدی که به شهرشان آمده بود، به محل «گارماشین» که ایستگاه ماشین دودی بود می رفتند، ولی هیچکس جرئت و تمایلی برای سوار شدن به آن نداشت. تا این که ناصرالدین شاه برای اولین بار با گروه زیادی از مقامات مملکتی با ماشین دودی به شهرری مسافرت کرد و همین مسئله باعث تشویق مردم به استفاده از ماشین دودی شد. این راه آهن در سالهای دهه 1340 تعطیل شد و اکنون باقی مانده آن ماشین که در حیاط مترو شهر ری بود به خط ریل اصلی برگردانده شده است.