اگر با نور مشکل دارید به این بیماری خطرناک مبتلا هستید

علی میرزاجانی، رئیس انجمن اپتومتری ایران اظهار کرد: از «آب سیاه» یا «گلوکوم» می توان به عنوان بیماری نام برد که موجب آسیب به عصب بینایی چشم می شود به طور میانگین 2 تا 5 درصد افراد جامعه درگیر این بیماری هستند.

او افزود: اطلاق «آب سیاه» به بیماری گلوکم در مقابل نامگذاری «آب مروارید» برای بیماری کاتاراکت شکل گرفته است. در بیماری کاتاراکت عدسی چشم به دلیل تجمع آب و از دست دادن شفافیت خود، سفید رنگ می شود و در مراحل پیشرفته آن با چشم غیر مصلح و بدون استفاده از دستگاه این سفیدی عدسی در میان مردمک چشم همانند دانه مروارید نقره ای رنگ به نظر می رسد و به همین علت به این عارضه آب مروارید گفته می شود.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، گفت: بیماری آب سیاه در غالب موارد با بالا بودن فشار داخل چشم همراه می شود. چشم یک کره ای است که بافت های مختلفی دارد و با مایع پر شده است. مایع قسمت جلویی چشم زلالیه نام دارد که اگر فشار آن زیاد باشد، این فشار می تواند به عصب بینایی آسیب برساند و بیماری گلوکم را ایجاد کند.

او ادامه داد: فشار زیاد مایع داخل چشم منجر به نشت مایع به لایه پشتی قرنیه چشم می شود و ظاهر چشم را ممکن است در مراحل پیشرفته و بدون درمان مه آلود و تیره رنگ کند، به همین علت اصطلاح "آب سیاه" برای این بیماری در نظر گرفته شده است.

علل بروز آب سیاه چیست؟

میرزاجانی در مورد علل بروز آب سیاه، گفت: اگر چه تغذیه و عوامل محیطی می توانند در بروز پدیدار شدن بیماری گلوکم نقش داشته باشند، ولی بیماری آب سیاه بیشتر جنبه ارثی دارد و به دو نوع مادرزادی و اکتسابی است. در نوع مادرزادی به دلیل اشکالات ساختاری چشم نوزاد با چشمی به دنیا می آید که فشار داخلی آن بالاست و این فشار بالا موجب آسیب های بینایی می شود. نوع اکتسابی گلوکم یا آب سیاه به تدریج با گذشت زمان و افزایش سن و بیشتر در سنین بالای 40 سال بروز می کند.

او ادامه داد: مایع داخلی چشم یا همان زلالیه دائم از مویرگ ها در چشم ترشح می شود و علاوه بر اینکه به چشم شکل و قوام می دهد نقش تغذیه داخلی چشم را نیز به عهده دارد. یعنی مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه چشم فراهم می کند و مواد دفعی را نیز جمع آوری کرده و از طریق خون دفع می کند. حال اگر به دلایلی این مایع زلالیه زیاد از حد تولید شود و یا در دفع آن از چشم مشکلاتی وجود داشته باشد، موجب می شود که فشار داخلی چشم بالاتر از حد طبیعی شود و این فشار بالا ممکن است به تدریج و آرام آرام بدون اینکه خود فرد متوجه شود به قسمت هایی از عصب بینایی که مربوط به دید محیطی و میدان بینایی هستند آسیب بزند.

رئیس انجمن اپتومتری ایران، تاکید کرد: فشار بالای چشم اگرچه دردی گنگ در چشم ها و اطراف آن ایجاد می کند، ولی در شدت های درد کمتر، عادت به درد توسط بیمار، بی توجهی به موضوع ممکن است سال ها فشار چشم بالا باشد و فرد نسبت به آن غفلت کند به طوری که به تدریج بینایی فرد ابتدا در نواحی محیطی و سپس در نواحی مرکز بینایی ایجاد اختلال کند به همین علت گاهی بیماری گلوکم یا آب سیاه را «دزد پنهانی بینایی» می نامند. یعنی در غفلت کامل بیمار، بینایی وی اندک اندک بدون اینکه متوجه شود، تخریب می شود و چون تغییرات تدریجی است و اختلالات در دو چشم یکسان نیست شانس توجه فرد به موضوع در حالی که همه چیز را با دو چشم می بیند نیز اندک است.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، گفت: گاهی اوقات فشار اندکی بالا است، ولی در طول زمان به تدریج تأثیرات منفی خود را روی عصب بینایی می گذارد و گاهی به ندرت اصلاً فشار ظاهراً و در اندازه گیری ها بالا نیست و بیمار هیچ علامتی را گزارش نمی کند، ولی بیماری آب سیاه وجود دارد به همین علت معاینات دوره ای و سالانه به خصوص پس از سن 40 سالگی و در کسانی که سابقه بیماری گلوکم در خانواده دارند، بسیار حائز اهمیت است.

امکان سنجش تخصصی بینایی به طور دوره ای توسط یک اپتومتریست

او افزود: سنجش تخصصی بینایی به طور دوره ای توسط یک اپتومتریست با حوصله که وقت کافی برای معاینه دقیق شما اختصاص می دهد این امکان را فراهم می کند تا با اندازه گیری فشار چشم و دیگر تست های کلینیکی احتمالات وجود بیماری گلوکم بررسی شود و در صورت وجود شواهدی در این زمینه فرد جهت درمان تخصصی به متخصصین ذی ربط ارجاع شود.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، تاکید کرد: درمان گلوکم یا آب سیاه یک درمان تخصصی است که توسط چشم پزشک متخصص صورت می گیرد. در این راستا بررسی سلامت دید و نمره عینک توسط یک اپتومتریست به طور منظم موجب می شود تا در صورت وجود علائم گلوکم تشخیص به موقع و درمان به طور مؤثر اجرا شود.

او افزود: اپتومتریست ها در کنار ارزیابی بینایی شما سلامت عمومی چشم های شما از جمله فشار چشم و احتمال بیماری آب سیاه را نیز بررسی می کنند؛ بنابراین با توجه به اینکه در نمرات عینک بالا اعم از نزدیک بینی و دوربینی احتمال وقوع گلوکم یا آب سیاه بیشتر است در هنگام تعویض عینک خود حتی اگر از بینایی خود با عینک فعلی تان رضایت دارید حتماً قبل از ساخت و سفارش عینک جدید از اپتومتریست خود معاینه مجدد خود را مطالبه کنید.

میرزاجانی گفت: در نوع مادرزادی این بیماری، بزرگ بودن اندازه قرنیه یا چشم، اشک ریزش و ترس از نور شدید می تواند نشانه آب سیاه باشد و در نوع آب سیاه اکتسابی علائمی از جمله قرمزی چشم، چشم درد، سرگیجه، سوزش چشم، دید محدود، تهوع یا استفراغ مهم هستند.

او ادامه داد: راه های درمان آب سیاه شامل استفاده از دارو، لیزر درمانی و جراحی است که البته هنگامی مؤثر هستند که هنوز آسیب های بینایی ایجاد نشده باشد. متأسفانه نواحی از میدان بینایی که در اثر آب سیاه تخریب شده باشد، دیگر قابل برگشت نیست و روش های درمانی یا باید به موقع و با تشخیص اولیه صورت گیرند و یا تنها می توانند باقیمانده بینایی محیطی و مرکزی فرد را حفظ کند.