آفتاب سوختگی؛ خطرناک تر از آن چه فکر می کنید

تبیان/ آفتاب سوختگی از خیلی جهات آزاردهنده است و خطرات آن فراتر از درد چند روزه و قرمزی و احساس ناراحتی است؛ زیرا بعد از اینکه آفتاب سوختگی ظاهراً برطرف شد، آسیب های ماندگار آن باقی خواهند ماند.

آفتاب سوختگی، پیری پوست را تسریع می کند و علت اصلی بیشتر موارد کارسینومای سلول های ساده، کارسینومای اسکواموس و ملانوما است که کُشنده ترین نوع سرطان پوست محسوب می شود. آفتاب سوختگی اصلاً اتفاق خوبی نیست اما خوشبختانه کاملاً قابل پیشگیری است و بهترین زمان برای شروع، همین امروز است.

آفتاب سوختگی چیست؟

آفتاب سوختگی یک واکنش التهابی نسبت به آسیب های پرتوهای فرابنفش به بیرونی ترین لایه ی پوست است. در لایه ی سطحی پوست، ملانین وجود دارد که رنگدانه ی پوست بوده و به پوست تان رنگ می دهد و از آن در برابر اشعه های خورشید دفاع می کند. ملانین با تیره کردن پوستی که بدون محافظ در معرض نور خورشید قرار گرفته، نقش خود را ایفا می کند. مقدار ملانینی که تولید می کنید، توسط ژنتیک تان تعیین می شود و به همین دلیل است که برخی از افراد آفتاب سوخته می شوند و برخی دیگر برنزه. هم آفتاب سوختگی و هم برنزه شدن، علامت آسیب سلولی پوست هستند. در افرادی که ملانین کمتری دارند، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید و بدون محافظ باعث می شود سلول های پوست شان قرمز، ملتهب و دردناک شود که به آن آفتاب سوختگی می گویند. آفتاب سوختگی می تواند در طیف خفیف تا شدید و تاولی قرار بگیرد.

بعد از آفتاب سوختگی، پوست شروع به پوسته اندازی می کند و این علامت نشان می دهد بدن شما سعی دارد از شر سلول های آسیب دیده خلاص شود. هرگز سعی نکنید خودتان پوست تان را بکنید؛ اجازه بدهید این اتفاق به طور طبیعی روی دهد.

. برخی از افراد بیشتر مستعد آفتاب سوختگی هستند: نوع پوست تعیین می کند تا چه اندازه مستعد آفتاب سوختگی هستید؛ افرادی که پوستی روشن دارند، بیشترین ریسک آفتاب سوختگی را دارند اما هر کسی می تواند دچار آفتاب سوختگی شود.

. حتی بدون آفتاب سوختگی نیز قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند ریسک سرطان را بالا ببرد: حتی اگر شما پوستی تیره داشته باشید و پوست تان زیر آفتاب قرمز نشود، باز هم خورشید می تواند آسیب هایی به سلول های پوست تان بزند که منجر به سرطان شود.

. شاخص UV یک فاکتور مهم است: شدت تابش نور خورشید در فصول مختلف سال، زمان های مختلف روز و مکان های گوناگون جغرافیایی متفاوت است. شاخص بالای UV یعنی اینکه پوست محافظت نشده، شدیدتر یا سریع تر خواهد سوخت. مراقب باشید! خصوصاً زمانی که خورشید قوی ترین تابش را دارد. اما حتی زمانی که شاخص UV پایین است باز هم خطر آفتاب سوختگی وجود دارد. پس تمام روزهای سال از خودتان در برابر نور خورشید محافظت کنید.

. در روزهای ابری هم ممکن است دچار آفتاب سوختگی شوید: حتی وقتی که خورشید مستقیماً نمی تابد و هوا ابری است، باز هم 80 درصد از اشعه های UV می توانند به ابرها نفوذ کنند.

. آفتاب سوختگی خفیف نیز خطرناک است: فرقی نمی کند آفتاب سوختگی تان خفیف باشد یا شدید، هر سوختگی علامت آسیب به پوست است که می تواند منجر به پیری زودرس و سرطان پوست شود.

خطرات آفتاب سوختگی برای شما

. آفتاب سوختگی های مکرر، خطر سرطان پوست را افزایش می دهد: برای افرادی که پوست روشن دارند، خصوصاً آن هایی که از نظر ژنتیکی نیز مستعدند، آفتاب سوختگی نقش بزرگی در ابتلا به ملانوما دارد. پژوهش ها نشان می دهند اشعه های UV که به پوست آسیب می زنند، می توانند یکی از ژن های سرکوب گر تومور را نیز تغییر بدهند، در نتیجه سلول های آسیب دیده، پیش از اینکه سرطان ایجاد شود، شانس کمتری برای ترمیم خود دارند.

. افرادی که در فضای باز کار یا ورزش می کنند بیشتر در معرض آفتاب سوختگی های مکرر هستند و در نتیجه بیشتر احتمال دارد مبتلا به سرطان پوست شوند.

. حتی یک آفتاب سوختگی تاول دار در کودکی یا نوجوانی می تواند احتمال ابتلا به ملانوما در سال های بعدی زندگی را بیش از دو برابر افزایش دهد.

. آسیب پوستی به مرور زمان افزایش می یابد. هر چه بیشتر با آفتاب بسوزید، ریسک سرطان پوست بیشتر خواهد شد. آسیب های مکرر ِ اشعه UV می تواند حتی زمانی که آفتاب سوختگی دیده نمی شود نیز رخ دهد.

. پنج بار آفتاب سوختگی یا بیشتر می تواند احتمال ابتلا به ملانومای کُشنده را بیش از دو برابر افزایش بدهد.

. کاهش ریسک سرطان پوست با مراعات کردن نکات ایمنی به راحتی امکان پذیر است.

پیشگیری از آفتاب سوختگی

هر چند آفتاب سوختگی درمان می شود اما آسیب وارد شده باقی می ماند. پس بهترین اقدامی که می توانید بکنید، پیشگیری از آفتاب سوختگی است، نه فقط در ساحل و استخر، بلکه هر روز و هر جا.

سعی کنید در سایه قرار بگیرید.

از ضد آفتاب استفاده کنید و پوشش و لباستان محافظت کننده در برابر آفتاب باشد.

کلاه لبه پهن سرتان بگذارید.

از چشم هایتان با عینک آفتابی محافظت کنید.

در گرم ترین ساعات روز در فضای باز قرار نگیرید.

هر چند بار که لازم است ضد آفتابتان را تکرار کنید.

اگر دچار آفتاب سوختگی شدید

فورا پوست را خنک کنید

اگر نزدیک استخر آب سرد، دریا یا دریاچه هستید، فوراً به درون آب سرد بروید تا پوست تان خنک شود، اما فقط به مدت چند ثانیه و نه بیشتر. سپس پوست تان را بپوشانید و فوراً از تابش مستقیم خورشید دور شوید. با کمک کمپرس سرد به خنک کردن پوست تان ادامه دهید. می توانید از یخ یا آب یخ برای کمپرس سرد استفاده کنید، اما یخ را مستقیماً روی آفتاب سوختگی نگذارید. می توانید دوش آب سرد هم بگیرید اما نه طولانی مدت چون پوست تان را خشک می کند. ضمناً از صابون قوی استفاده نکنید که پوست تان بیشتر از این تحریک نشود.

وقتی پوست مرطوب است به آن مرطوب کننده بزنید

وقتی پوست تان هنوز رطوبت دارد از یک لوسیون مرطوب کننده ی ملایم (نه وازلین یا مرهم های چرب که سبب حفظ گرما در پوست می شوند) استفاده کنید. تا چند روز استفاده از لوسیون مرطوب کننده را ادامه دهید تا پوست آفتاب سوخته و در حال پوست اندازی تان مرطوب بماند.

بعد از آفتاب سوختگی، پوست شروع به پوسته اندازی می کند و این علامت نشان می دهد بدن شما سعی دارد از شر سلول های آسیب دیده خلاص شود. هرگز سعی نکنید خودتان پوست تان را بکنید؛ اجازه بدهید این اتفاق به طور طبیعی روی دهد

التهاب را کاهش دهید

لازم است که التهاب پوست سوخته تان را کاهش دهید. می توانید با مشاهده ی اولین علامت آفتاب سوختگی از یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین استفاده کنید تا التهاب و ناراحتی تان کمتر شود. شما می توانید استفاده از این دارو را تا زمانی که احساس بهتری پیدا کنید ادامه دهید. همچنین می توانید از کرم کورتیزون یک درصد به مدت چند روز استفاده کنید تا قرمزی و التهاب پوست آفتاب سوخته تان کاهش پیدا کند. آلوئه ورا نیز می تواند پوست آسیب دیده را التیام ببخشد و به طور کلی ضرری ندارد. برای کاهش احساس ناراحتی، کمپرس سرد را ادامه دهید، لباس نخی و سبُک بپوشید و کلاً از خورشید اجتناب کنید تا آفتاب سوختگی تان التیام بیابد.

مایعات زیادی بنوشید

سوختگی پوست باعث می شود مایعات بدن به سمت سطح پوست کشیده شده و در نتیجه از باقی بدن دور می شود؛ بنابراین بدنتان دهیدراته می شود. مهم است که با نوشیدن مایعات بیشتر مانند آب و آب میوه های تازه به بازیابی الکترولیت های از دست رفته ی بدنتان کمک کنید تا پوست تان هم زودتر التیام پیدا کند.

به پزشک مراجعه کنید اگر ...

در صورتی که شما یا کودکتان در قسمت بزرگی از بدن دچار تاول های شدید شُدید، تب و لرز داشتید یا احساس سرگیجه و منگی داشتید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

تاول ها را نترکانید یا نخراشید چون باعث عفونت خواهد شد. علائم عفونت شامل رگه های قرمز یا تراوش چرک می شود.

کلام پایانی

پوست شما التیام خواهد یافت، اما آسیب واقعی ایجاد شده و باقی می ماند. آفتاب سوختگی های مکرر شما را در معرض ریسک قابل توجه سرطان پوست و پیری زودهنگام پوست قرار می دهند. یادتان باشد که شما باید هر روز سال از پوست تان در برابر نور خورشید محافظت کنید.