تبدیل بازار قلعه محمود به پاتوق و گذرگاهی برای معتادان

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبرهای واصله، تبدیل بازار قلعه محمود به پاتوق و گذرگاهی برای معتادان صورت گرفته است.

از گذر فرهنگی تا گذرگاه معتادان

کرمان از جمله شهرهای ایرانی بوده که نامش با تاریخ گره خورده است. مورخان دلیل ایجاد کرمان کنونی را توسعه یکجا نشینی پیرامون بازار این شهر می دانند. این بازار به عنوان طولانی ترین راسته بازار ایران شهرت دارد و متشکل از ده ها راسته بازار است که هر یک در یک دوره تاریخی ساخته شده و معماری منحصر به فرد خود را دارد. به همین دلیل هم از بازار کرمان در مباحث آکادمیک تاریخی به عنوان کلکسیونی از معماری اعصار مختلف ایران نام برده می شود.

گفته می شود بازار بزرگ شهر به تدریج پیرامون هسته اولیه شکل گرفته و با عبور کاروان های جاده ادویه و جاده ابریشم از هند و پاکستان و آسیای میانه به سمت بندرعباس توسعه یافته است، وجود ده ها کاروانسرا، سراچه و راسته بازار و حمام و آب انبار یکی از بزرگترین مجموعه های تاریخی ایران را در بافت تاریخی شکل داده که بخشی از آن قلعه محمود نام دارد؛ بازاری که بعد از احداث خیابان امام از بازار اصلی جدا شد و حالا در دست فراموشی و وعده های فراوان مسئولان رها شده است.

بازار کرمان گرفتار کویید 19 شد

چند ماه قبل بود که در حرکتی نمادین و البته قابل توجه پنجشنبه بازار صنایع دستی در این بازار شکل گرفت و این امید در دل مردم کرمان زنده شد که شاید این حرکت فرهنگی فعالان صنایع دستی موجب می شود مسئولان به بخشی از وعده های خود در راستای احیای این بازار جامه عمل بپوشند، اما بعد از شیوع کویید 19 پنجشنبه بازار به دست فراموشی سپرده شد.

اما حال این بازار این روزها از همیشه بدتر است، بازدید روز گذشته ام از بازار وضعیت شوکه کننده ای را مقابل چشمانم قرار داد که در صورت حضور گردشگران در کرمان و مشاهده چنین تصاویری می تواند به یکی از چالشهای فرهنگی عمده شهر تبدیل شود.

بازاری که روزگاری مرکز تجارت و رونق و پویایی این شهر بود و قرار بود به بازار صنایع دستی استان تبدیل شود این روزها به اندازه ای فراموش شده که عابران اندک بازار و حتی معتادان نمی خواهند در قاب دوربینم قرار گیرند.

از سمت خیابان پیروزی وارد کوچه منتهی به بازار قلعه محمود می شود ابتدای کوچه سنگ فرش شده و کمی بعدتر به آسفالت ختم می شود. محله از جز محله های قدیمی شهر کرمان است بعد از مدتی به یکی از درب های بازار می رسم.

سوت و کور است تمام مغازه ها به جز یکی بسته است، بازار تاریک و از لای نورگیرهای سقف گنبدی ها ده ها پرتو نور در میانه تاریکی رسوخ کرده است، کمی می گذرد که به نور عادت می کند. مغازه لحاف دوزی در کمر بازار باز است.

دربهای بسته حجره ها و نگاه های سنگین معتادان

کمی جلو تر جوانی برای کرایه یکی از مغازه ها به عنوان انبار با صاحب خانه که ظاهرا از اتباع افغانستانی است صحبت می کند و کمی بعد خواهش می کند که از قاب دوربین حذفش کنم دلیل این در خواست را نمی فهمم تا اینکه چشمم به نور بازار عادت می کند.

گوشه گوشه بازار مملو از معتادانی است که پشت حجره ها کز کرده اند و در لاک خود فرو رفته اند. بوی استعمال مواد مخدر فضای بازار را فرا گرفته و معتادان با تعجب به من می نگرند و سوال می کنند که دنبال چه می گردم.

سکوت بازار را صدای فندک و پچ و پچ معتادان می شکند و از درب دوم میانه بازار که روبرویش یک کوچه که در آن چند ساختمان نیمه ویران قرار دارد خارج می شوم و قصد می کنم از درب اصلی بازار وارد شوم.

مسئولان در خصوص وعده هایشان به مردم گزارش دهند

طول این بازار بیش از 500 متر است و در دو سویش صدها حجره قرار دارد، سقف بازار گنبدی و دارای گچ بری است و یک حمام تاریخی نیز در میانه بازار قرار دارد.

از سمت کوچه به طرف درب اصلی بازار و یک راست سراغ قصابی مجاور درب اصلی می روم، از مغازه دار می خواهم در مقابل دوربین از مشکلات بازار بگوید اما امتناع می کند و به جمع مغازه داران رو بروی این راسته بازار می رود.

با تعجب می پرسم چرا این بازار مملو از معتاد است، یکی از مغازه داران می گوید: نمی خواهیم مقابل دوربین صحبت کنیم چون بعدا همین معتادها برای ما دردسر درست می کنند، بارها مسئولان آمده و رفته اند و هیچ کاری به جز وعده دادن انجام نمی دهند و حالا هم با وجود اراذل و اوباش و معتادان وضعیت بدتر و ناامن شد، الان خوب است که طرف صبح بیایی تعدادشان بیشتر است و به راحتی در بازار مواد مخدر استعمال می کند.

با اصرار و همراهیش از درب اصلی وارد بازار می شوم و تعدادی از معتادان را از ورودی بازار دور می کند، حجره های این سمت بازار هم همه بسته است و فقط همان لحاف دوزی از دور مشخص است.

در گوشه گوشه بازار می توان رد مواد استعمال شده و ته سیگارهای معتادان را دید، دربهای شکسته و دیوارهایی که از آتش سیاه شده اند. درب برخی از این حجره ها سالهاست باز نشده و یک دفتر کار که گویا مربوط به صنایع دستی بوده و در میانه بازار احداث شده است.

مسئولان با دوربین هایشان سلفی می گیرند و می روند

درب یکی از ساختمانها باز می شود و تعدادی از بچه های افغانستانی با تعجب دور و برم جمع می شوند و سوال می پرسند که اینجا چه می کنم اما خیلی زود مادرشان جمعشان می کند و با نگاه کش دار و متعجب درب را می بندد.

بار دیگر در جمع مغازه دارهای اطراف بازار اضافه می شوم و می پرسم مگر قرار نبود اینجا گذر فرهنگی و صنایع دستی استان شود.

یکی از مغازه دارها پیرامون تبدیل بازار قلعه محمود به پاتوق و گذرگاهی برای معتادان می گوید: هر از چند گاهی مسئولان میراث فرهنگی و استانداری می آیند و قول هایی می دهند و عکس یادگاری می گیرند و می روند اما هیچ وقت این بازار رونق نگرفته است، امنیت مهمترین عامل رونق بازار است اما کدام آدم عاقلی با وجود این همه معتاد جرأت می کند وارد بازار شود چه برسد که مغازه راه بیندازد. اینها امنیت محله را هم تحت الشعاع قرار داده اند.

یکی دیگر از کاسبان محله قلعه محمود می گوید: برای مدتی روزهای پنجشنبه فعالان صنایع دستی اینجا جمع می شدند و همین حرکت که روزهای پنجشنبه انجام می شد موجب شد مردم محله تصور کنند قرار است اینجا یک اتفاق فرخنده روی دهد اما بعد از کرونا و بسته شدن بازار همه رفتند و معتادان آمدند.

وی گفت: این روزها خبری از گردشگران هم نیست و تعدادی تبعه خارجی محدود خانه های موجود در بازار که بیشتر شبیه خرابه اند را اجاره کرده اند و در آنها زندگی می کنند.

یکی دیگر از ساکنان این محله قدیمی شهر کرمان می گوید: در مقطعی بخش هایی از بازار مرمت شد به خصوص بدنه قلعه محمود به شک کنونی احیا شد اما وقتی رونقی در بازار نیست و تمام حرف ها برای ایجاد بازارچه صنایع دستی وعده های پوچ از کار درآمد بخش های مرمت شده هم کم کم فرسوده شد.

فراموشی سرنوشت بنای تاریخی

در سیاهی درون بازار نورگیرها تا انتهای این بنا را روشن کرده اند و بازاری که روزگاری مملو از شور و هیجان حالا در گوشه گوشه اش فراموشی و اعتیاد موج می زند.

ساکنان محله می گویند قلعه محمود هزار سال قدمت دارد و از کهن ترین بخش های بازار محسوب می شود اما این بازار به شکل کنونی یکی از آثار به جای مانده از دوران قاجار است. به گفته مردم این محله بازار در زمان قاجار مرمت و توسعه یافت.

وجود این بازار در بافت تاریخی شهر و تناسبی که بافت مسکونی اطراف دارد، می تواند این بنای زیبا را به یکی از مهمترین گذرهای فرهنگی و تفریحی کرمان تبدیل کند. این فضای زیبای تاریخی می تواند پس از احیا به قطب جذب گردشگر و خلق ثروت تبدیل شود اما هم اکنون ساکنان این بازار معتادان هستند.