تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان

ایسنا/ براساس آخرین اخبار منتشر گشته، تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان صورت گرفت.

محله اهراب یکی از محلات قدیمی و تاریخی شهر تبریز بوده و بنای تاریخی معروف به "کنسولگری سابق آلمان" یا "مدرسه سمیه" در این محله واقع شده است اما این بنای تاریخی امروز به پاتوق معتادان و کارتن خواب ها و...تبدیل شده است.

وقتی به میدان اهراب می رسم، حدود 50 نفر از اهالی محله را می بینم که کنار یک ساختمان متروکه با شیشه های شکسته و دیوارنویسی شده به انتظار ایستاده اند.

روحانی، مدیر یکی از مدارس این محله است که در تماسی با ما از وضعیت ناگوار و اسفبار بنای تاریخی کنسولگری آلمان و معضلات اجتماعی آن برای دانش آموزان محله خبر داده بود و اکنون بعد از هماهنگی هایی با اهالی محله قرار شده تا از نزدیک صحبتهای مردم را بشنویم.

وقتی وارد جمعیت میشوم، خانم روحانی را در میان نگاه های پرسشگر اهالی می بینم که با روی گشاده از من می پرسد «شما خبرنگار هستید؟» بعد از دادن جواب مثبت، می پرسم: «چه کسی اول می تواند آغاز کند؟»

همه اهالی حاضر بی تردید، نام خانم خان بابایی معروف به «خاله خانم» محله را می برند که از سالهای قدیم در این محله ساکن بوده و تاریخ و اتفاقات افتاده در این ساختمان متروک را میداند. او نیز بلافاصله میگوید:« مشکل ما این است که این ساختمان تاریخی تبدیل به محلی برای تجمع کارتن خواب ها شده است. کوچه ما درست در کنار این ساختمان قرار دارد و ما برای رفت و آمد به کوچه و خانه خود باید حواسمان را شش دانگ جمع کنیم. حرف ما این است که اگر این بنا برای میراث فرهنگی است، اقدام به بازسازی کند و به جای این منظره نازیبا، یک گلفروشی و یا کتابخانه بسازد و اگر در دست شهرداری است، این بنا را تخریب و تبدیل به پارک کند. واقعا از اتفاقاتی که در این ساختمان متروک می افتد به تنگ آمده ایم.»

وی پیرامون تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان می افزاید: دوم فروردین امسال بود که پروژه مسیرگشایی در مقابل این ساختمان آغاز شد و این امر باعث شد تا حصارها و دیوارهای اطراف بنا، تخریب شود و اتفاقات افتاده در داخل ساختمان نیز آشکارا دیده شود.

خانم نوروزی، یکی از بانوان حاضر که از حدود هفت سال گذشته ساکن محله است نیز ادامه می دهد: این ساختمان قبلا توسط دیوارها پوشیده شده بود و آن موقع هم کارتن خواب ها و معتادان در این ساختمان جمع می شدند ولی الان آشکارا به این ساختمان رفت و آمد دارند و کارتن خواب های جدید روز به روز در حال افزایش است. در این ساختمان حتی سگ نگهداری می کنند و شبها، صداهای وحشتناکی از سگها می شنویم، انگار که آزار و اذیت می شوند. علاوه بر بچه های محله حتی افراد بالغ و بزرگسال نیز از این شرایط وحشت دارند.

وی پیرامون تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان می افزاید: شب خواب نداریم و می ترسیم که نکند دزد به خانه مان بزند. همان طور که چندین بار هم این اتفاق افتاده است. کارتن خواب ها به راحتی از دیوارهای ساختمان ها می پرند و حتی خودم از پریدن یکی از کارتن خواب ها به داخل حیاط یکی از همسایه ها فیلم گرفتم. وقتی هوا سرد می شود، آتش روشن می کنند و بوی دود و آتش تا خانه اهالی می رسد. الان هم میتوان دیوارهایی که از دود آتش سیاه شده اند را از بیرون ساختمان مشاهده کرد.

وی با اشاره به حیاط این ساختمان می گوید: ساختمان و حیاط محوطه مملو از انواع زباله ها است. درختانی که در این محل خشک شده اند، منظره وحشتناکی را تداعی می کنند و حتی شبها هم نمیتوان از کنار پیاده رو عبور کرد.

نوروزی با اشاره به ساختمان متروک دیگری در جوار ساختمان متروک کنسولگری میگوید: این ملک شخصی بوده و معتادان دیوار حایل بین این دو ساختمان را کنده و به راحتی بین دو ساختمان تردد می کنند.

وی پیرامون تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان ادامه داد: میراث فرهنگی، شهرداری و حتی کارتن خواب ها حقی در این ساختمان دارند و فقط ما اهالی محله هستیم که هیچ حقی برای آسایش در خانه خودمان نداریم.

وی پیرامون تبدیل کنسولگری سابق آلمان در تبریز به پاتوق معتادان می افزاید: از زمان باز شدن مسیر در این محله، قیمت املاک بالا رفته اما کسی خبر ندارد که ما در چه حالی هستیم. ما آسایش می خواهیم و الان هم دنبال خانه دیگری هستیم تا از این محله اسباب کشی کنیم.

هر یک از جمعیت بانوان حاضر از وضعیت کنونی ساختمان گلایه دارند و نگران فرزندان خود هستند که از سر کنجکاوی گاهی به داخل ساختمان سرک می کشند و یا گاهی در کوچه در حال بازی هستند، شاهد ورود و خروج کارتن خواب ها و معتادان به داخل این ساختمان هستند.

عنقایی که از سال 79 در این محل ساکن است، درباره مشکلات این ساختمان قدیمی متروک میگوید: این ساختمان در ابتدا یک مدرسه دخترانه بود اما پس از انتقال مدرسه به جای دیگر، تا به امروز خالی از سکنه و متروک مانده و از همان دهه 80 تاکنون نیز محلی برای تجمع معتادان شده است. الان که دیوارهای ساختمان برداشته شده، معتادان برای تامین مواد مخدر، تمامی آهن آلات و ستون های آهنی ساختمان را کنده اند و ساختمان در معرض ریزش قرار دارد.

وی ادامه می دهد: این ساختمان از نظر ایمنی در وضعیت خوبی قرار ندارد و ستون هایش معلق هستند و برای بچه های محله که هر روز در کوچه بازی می کنند، خطرناک است اما هیچ کسی جوابگو نیست. پیش شهرداری رفتیم اما گفت که میراث فرهنگی اجازه حصارکشی نمی دهد. میراث فرهنگی هم می گوید که کاری با شهرداری ندارد. اصلا شهرداری برای مسیرگشایی در جوار این ساختمان، مجوزی از میراث فرهنگی دریافت نکرده که الان برای حصارکشی مجدد طلب مجوز کند.

وی تاکید می کند: ما تا به حال نتیجه ای از پیگیری ها دریافت نکردیم و الان می خواهیم در دعوای بین شهرداری و میراث فرهنگی، یکی کوتاه بیاید و دیوارکشی کند تا امنیت اجتماعی در محله برقرار شود. این ساختمان به محلی برای تجمع معتادان شده و پلیس نیز چندین بار آمده و معتادان را گرفته است؛ تمامی آنها معروف و چهره شان نیز برای پلیس شناخته شده است.

عنقایی می گوید: این ساختمان که درست در قلب شهر تبریز واقع شده، عملا بی صاحب مانده و صاحب ملک کنسولگری و ساختمان متروک کنار آن نیز بی خیال است.

وی در ادامه فیلمی از دوربین مدار بسته منزل شخصی خود نشان می دهد که در آن، تعدادی پسر نوجوان در کوچه از کودکانی که در حال بازی هستند، می پرسند: چگونه میتوان به داخل ساختمان متروک رفت. کودکان نیز با حضور آنها، دست از بازی کشیده و کنار یکدیگر جمع می شوند.

نظرات مختلفی در خصوص ماهیت این بنای قدیمی وجود دارد و این گزارش در پی کشف حقیقت تاریخی آن نیست و مهمترین موضوع در این گزارش صرفا قرارگیری چنین ساختمان متروک مملو از زباله در کنار مراکز آموزشی و مسکونی است.

اوروش زاده، از دیگر اهالی محله که به تایید اهالی، معلم تاریخ بازنشسته است نیز در خصوص ماهیت این ساختمان میگوید: اینجا کنسولگری آلمان نیست. بر اساس تحقیقات آقای سرابی اقدم، پاساژ پردیس در محله تربیت تبریز، محل سفارت کنسولگری آلمان بود. این موزه گردان معروف تبریزی، سرایدار قدیمی پاساژ را پیدا کرده تا واقعیت را بداند.

وی می افزاید: این ساختمان در ابتدا ساختمان "بریتیش کانسیل" بود و آموزش زبان انگلیسی توسط مربیان انگلیسی زبان انجام میشد و بعد از انقلاب اسلامی نیز تبدیل به دبیرستان دخترانه سمیه شد و پس از انتقال این مدرسه نیز در دهه 70 تا به امروز خالی مانده است.

وی ادامه می دهد: از شهرداری منطقه چهار قدردانی می کنیم که مسیرگشایی را طی 45 روز (اوایل سال 1402) انجام داد و آن زمان نیز قول دادند که مشکل این ساختمان را نیز حل کنند اما تا به حال اقدامی انجام نشده است.

اوروش زاده تاکید می کند: عاجل ترین راه برای بهبود وضعیت این ساختمان، حصارکشی است، چرا که دیوارهای آن در حال ریزش هستند.

وی با اشاره به ترک های دیوار این ساختمان که درست در کنار کوچه و محل تردد افراد قرار دارد، می گوید: اگر امروز یک دیوار ریزش کرده و خون از دماغ کسی بیاید، من اولین کسی هستم که در دادگاه از باعث و بانیان این وضعیت شکایت خواهم کرد.

وی می افزاید: حتی پلیس هم به ستوه آمده است. هر روز کار ما زنگ زدن به پلیس و دستگیری کارتن خواب ها شده اما روز بعد باز با همان منظره تکراری مواجه هستیم.

این معلم بازنشسته تاکید می گوید: وقتی که ما نمی توانیم شب ها با خیال آسوده بخوابیم، میراث فرهنگی کجاست؟! جوانانی که نمی شناسیم، هر روز وارد این ساختمان می شوند. کودکان و دانش آموزان نیز کنجکاو هستند و اشتیاق دارند که ببینند، در داخل ساختمان چه خبر است.

حسن فتح الله زاده که از دوران جنگ تحمیلی در این محل ساکن است، می گوید: آن زمان که شهرها را بمباران می کردند، زیرزمین خانه مان را باز می گذاشتیم تا دانش آموزان مدرسه سمیه وارد پناهگاه شوند و از بمباران در امان بمانند.

وی با اشاره به پیگیری اهالی محله برای بهبود وضعیت این ساختمان می گوید: امیدی به بهبودی وضعیت ندارم. تا به حال چهار نامه به شهرداری و میراث فرهنگی برده ام ولی هیچ ترتیب اثری داده نشده است.

وی می افزاید: برخی شبها، صدای دعوا و جاروجنجال از داخل ساختمان به گوش می رسد، زیرا دزدانی که از محلات دیگر دزدی می کنند، اموال مسروقه را در این ساختمان انبار کرده و بر سر تقسیم آن با یکدیگر دعوا می کنند.

فتح الله زاده در خصوص گذشته این ساختمان نیز می گوید: این بنا، محل کنسولگری آلمان در دوران قبل از جنگ جهانی دوم بود که پس از آن نیز "بریتیش کانسیل" در آن مستقر شد و حتی من نیز زبان انگلیسی در این محل خوانده بودم.

وقتی صحبت با اهالی محله تمام می شود، تصمیم به رفتن می گیرم. وقتی اندکی از محله دور می شوم، دو رفتگر زحمتکش را می بینم و یادم می افتد که از زمان حضور در این محله پا به پای مردم، ایستاده بودند. به آنها خسته نباشید گفته و رد می شوم اما حس کنجکاوی نمی گذارد که قدم دیگری بردارم بنابراین بار دیگر بازگشته و از آنها نیز وضعیت این ساختمان را جویا میشوم.

این رفتگران زحمتکش که از مدتهای قبل به این محله رفت و آمد دارند نیز همان حرفهای مردم اهالی را می گویند و از وضعیت اسفبار این بنای تاریخی و مملو از زباله گله دارند.

تا به این لحظه جرئت رفتن به داخل ساختمان را نداشتم اما وقتی این رفتگران زحمتکش درباره وضعیت داخل ساختمان می گفتند، مصمم شدم که وارد ساختمان شوم و از نزدیک وضعیت آن را ببینم. در این راستا به اتفاق و راهنمایی این عزیزان به داخل ساختمان متروک قدم گذاشتم.

در همان ابتدای ورود، کارتن خوابی به اسم آقا ممد را می بینم که رفتگران جویای حالش می شوند. فردی ساکت و آرام است و کاری به کار کسی ندارد. وقتی می پرسم که چه عجب با این آقا، احوال پرسی می کنید، یکی از رفتگران در جواب می گوید: این آقا، انسان بی آزاری است و بنده خدا جایی ندارد که برود. زباله جمع می کند و زندگیش را می گذارند. همه کارتن خواب ها که آدم خطرناکی نیستند.

با گذر از این فرد، به داخل ساختمان می رویم. شیشه های شکسته، لباس های کثیف، انواع زباله ها، آجرهای ریخته شده و دیوارهایی که کلمات مستهجنی بر روی آنها نوشته شده منظره بسیار زشت دارد.

اتاقهای مختلف، راهروهای خاکی، پشت بامی که پر از تشک و بالشتهای کثیف و محل خواب است، مقاصد بعدی بازدید از داخل این ساختمان است. برای تردد در این ساختمان باید احتیاط بسیاری داشت، زیرا آهن آلات داخل ساختمان ازجمله آهن های اطراف پنجره ها، درها و به خصوص ستون ها کنده شده و احتمال دارد که این ساختمان هر لحظه ریزش کند.

پس از گشت کوچکی، از ساختمان خارج شده و به دور حیاط پرسه ای می زنیم. حیاط ساختمان نیز مملو از زباله است. در این بین بخشی از دیوار ساختمان کنار آن را می بینم که آجرهایش ریخته شده و میتوان به راحتی وارد ساختمان متروک کنار آن شد. از همان دور نیز میتوان آجرهای ریخته و ستونهای کنده شده ساختمان عظیمی را مشاهده کرد.

منظره بسیار بدی دارد. گویی این ساختمان پس از بمباران به این شکل درآمده است.

گفتنی است بخشی از دیوار کنسولگری سابق آلمان در تبریز در روزهای تعطیل نوروز و در جریان مسیرگشایی برای یک خیابان در حالی تخریب شد که این بنا در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

وحید نواداد، معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی گفت: محدوده ای که بنای ثبت شده مدرسه سابق «سمیه» یا کنسولگری سابق آلمان در آن واقع شده، در مسیرگشایی خیابان فلسطین جنوبی قرار گرفته است و شهرداری منطقه 4 تبریز اقدامات عمرانی آن را انجام می دهد. تمام بناهای ثبتی به شهرداری ها و دیگر نهادها ابلاغ می شوند و باید هرگونه اقدامی درباره این خانه ها و بناها با استعلام از میراث فرهنگی انجام شود، اما درباره این بنای ثبت شده استعلامی از میراث فرهنگی گرفته نشده و عملیات عمرانی بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی استان انجام شده است و ما بعدا متوجه شدیم که بخشی از دیوار عرصه این بنای ثبتی تخریب شده است.

او اضافه کرد: به محض اینکه از ماجرا مطلع شدیم، یگان حفاظت از میراث فرهنگی در منطقه حاضر شد و گزارشی از آن تهیه کرد و به دنبال آن اخطاریه ای به شهرداری منطقه 4 تبریز ابلاغ و اعلام شد که این اقدام ممنوع است و نمی توان در عرصه بنای ثبتی مداخله و بخشی از آن را تخریب کرد. اختلاف دیدگاهی در این باره وجود دارد؛ شهرداری گمان می کند وقتی می گوییم بنایی ثبت شده است، منظور فقط ساختمان مرکزی است، در صورتی که تمام عرصه 6 هزار متری و بناهای ملحق به آن ثبت هستند و تفاوتی ندارد که دیوار داخلی باشد یا بیرونی.

نواداد درباره اقدامات بعدی میراث فرهنگی اظهار کرد: در حقیقت وظیفه ذاتی میراث فرهنگی حفاظت است؛ در این راستا هم اقدام قانونی در حال انجام است. باید ابتدا مراحل قانونی طی شود، اما نکته ای که وجود دارد این است که باید عرصه ثبتی به هر نحوی برگردانده شود. این که شهرداری اعلام کرده است که فقط می خواستند دیوار را جابجا کنند، قابل قبول نیست و در چنین حالتی هم باید مراحل مطالعاتی آن، انجام و مجوزهای لازم برای آن گرفته میشد.

معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با بیان اینکه این بنا به نام «مدرسه سمیه» و با شماره ثبت 33280 در سال 1399 در فهرست آثار ملی ثبت شده است، گفت: تا پیش از این اتفاق، مالکیت این بنا با بخش خصوصی بود. در گذشته نیز چندین بار بحث تملک آن مطرح شد که حتی در جریان آن، میراث فرهنگی برای مرمت ساختمان ثبت شده مدرسه و همچنین برای همکاری با سرمایه گذار اعلام آمادگی کرد. این در حالی است که این روزها شهرداری اذعان کرده بخشی یا تمام این ساختمان را تملک کرده است، اما پرونده ای به ما ارائه نشده است و اینکه درباره بناهای ثبت شده اجازه تفکیک مالکیت و تملک بخشی از بنا وجود ندارد و باید تمام بنا تملک شود.

شهرداری تبریز نیز در پاسخ به این اظهارات، در خصوص جابجایی دیوار کنسولگری سابق آلمان به دلیل اصلاح قوس از 6 متر به 24 متر توضیح و جوابیه صادر کرد.

در متن جوابیه شهرداری آمد: اخیرا مطلبی در فضای مجازی با عنوان "تخریب دیوار کنسولگری آلمان در تبریز" منتشر شده است، که به استحضار همشهریان، مدیران محترم و رسانه ها می رساند، باتوجه به قرارگیری بخشی از دیوار این خانه تاریخی در مسیرگشایی خیابان فلسطین جنوبی، شهرداری منطقه چهار با حفظ بنای تاریخی و با هدف برجسته سازی این خانه و به دلیل اصلاح قوس 6 متر به 24 متر "تنها" بخشی از دیوار محوطه را جابه جا کرده که با لحاظ اصلاح قوس، به شکل سابق، بازسازی و نهایتا هویت بخشی خواهد شد.

شهرداری تبریز افزود: این اقدام، پس از تملک این بخش و با هماهنگی مالک این مجموعه صورت پذیرفته است که شهرداری نسبت به بازسازی مجدد تاریخی این بخش از دیوار مذکور همانند شکل اولیه آن، نظارت و اهتمام جدی دارد.

بر اساس این گزارش؛ این بنای تاریخی از اواخر دهه 70 تا به امروز به طور کامل تخلیه و متروک مانده است. این ساختمان تاریخی پس از تخریب حصارهای اطراف آن (همزمان با اجرای پروژه مسیرگشایی شهرداری در جوار این ساختمان) به صورت آشکارا محل تردد معتادان و کارتن خواب ها شده و مردم محله را به ستوه آورده است.

مسائل اداری میان شهرداری و میراث فرهنگی بر سر حصارکشی باعث شده تا آسایش مردم محله قدیمی اهراب سلب شود و دانش آموزان و کودکان محله نیز در معرض آسیب های اجتماعی قرار گیرند. امیدواریم با رفع این مشکلات، آرامش دوباره به این بخش از شهر تبریز برگردد.