مطرح شدن مساله امنیت در موزه های کشور

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، مساله امنیت در موزه های کشور جدی هست.

داستان چیست؟

دست کم از چهار ماه گذشته تا امروز کرونا نه تنها زنگ خطر بزرگی برای جان انسانها بوده، بلکه خطر دست درازی به بناهای تاریخی، تخریب یا آسیب وارد کردن به آنها نیز در طول این مدت، آنقدر رشد داشته و حتی به عنوان یک هشدار مطرح شده که امروز دیگر توجه همه متولیان فرهنگی را می طلبد، چه تخریب بنایی تاریخی در قرنطینگی کرونا و چه سرقت از موزه ها که همان خلوتی موزه ها عامل طبیعی آن است.

اتفاقاتی که به یک تحلیل همه جانبه برای برطرف کردن روزنه های نفوذ آسیب به بناهای تاریخی نیاز دارد و نشان می دهد یک اتفاق هر چند کوچک در یک جامعه ی محلی کوچکتر در پایتخت نیز این زنگ خطر را به گوش همه می رساند.

وقتی حرف از موزه می شود، یک حلقه شناخته شده به ذهن می آید

رضا دبیری نژاد، مدیر موزه ملی ملک پیرامون مساله امنیت در موزه های کشور ادامه می دهد: وقتی حرف از 600 یا 1000 موزه در ایران می زنیم، متاسفانه آنها فقط معطوف می شوند به چند موزه اصلی یعنی در نهایت 20 موزه حساس و از سوی دیگر درصد بالایی از آنها نامهای غیرآشنا یا ناشناخته ای هستند دور از دید که کمتر به عنوان موزه شناخته شده اند.

وی با اشاره به شعارهایی که در طول چند سال گذشته برای ایجاد یک موزه در یک هفته مطرح می شوند، می افزاید: واقعیت این است در جامعه ای که تا این اندازه به آمارها بسنده می شود، باید به همه موزه ها توجه کنیم، وقتی نگران بحث استاندارد و حفاظت از موزه ها هستیم باید یادمان باشد مجموعه میراث های ما، میراث هایی هستند که در همه موزه ها قرار داده شده اند.

مدیر موزه ملی ملک پیرامون مساله امنیت در موزه های کشور ادامه می دهد: نمی توان به راحتی اینطور برداشت کرد که فقط خوشحال باشیم تعداد موزه ها در آمارها می آیند و فقط به لحظه گشایش آنها توجه کنیم و با صدور یک مجوز، موزه ای افتتاح شود. از سوی دیگر اگر قرار به این اتفاق باشد، بخشی وظیفه نهادهای مرجع مانند اداره کل موزه هاست که نقش نظارتی باید داشته باشند.

در هشدارهای استانداردها، مانند آتش نشانی می توان عمل کرد

او نمونه این نقش نظارتی را عملکرد سازمان آتش نشانی برای مراکز و ساختمان ها تعریف می کند و ادامه می دهد: این عملکرد را می توان به هشدارهای آتش نشان ها درباره وضعیت استانداردهای ساختمانی یا اداره برق یا حتی معاونت مطبوعاتی یا خانه مطبوعات که نقش استانداردی دارند، تعمیم داد.

دبیری نژاد تاکید می کند: نهادهای مرجع مانند اداره کل موزه ها یا وزارتخانه میراث فرهنگی در معنای نقش حاکمیتی خود، یا نهادهای دیگر مانند ادارات مستقر در شهرداری تهران، نباید به موزه ها فقط به عنوان یک مکان یا بخش خروجی و درآمدی و گشایشی نگاه کنند، چون ایجاد هر موزه، ایجاد مسئولیت هایی چند جانبه است.

او با بیان اینکه به نظر می آید برخورد با موزه ها در طول سالهای گذشته تقلیل پیدا کرده، ادامه می دهد: متاسفانه، نگاهمان نسبت به ایجاد استانداردها به شدت کاهش پیدا کرده و فقط به پوست ظاهری آن توجه می کنیم. به همین دلیل نیز سطح استاندارد حفاظتی در همه موزه ها تقلیل یافته است. در واقع، هرقدر تلاش کردیم تا به وضعیت موزه و استانداردها بیشتر توجه کنیم، میزان توجه مان کمتر شده است.

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر به بهانه هایی چون مشکلات و بحران مالی و نبود امکانات، امروز بسیاری از موزه ها استانداردهای لازم از دوربین های مدار بسته تا آلارم های امنیتی را ندارند، می افزاید: حتی گاهی اوقات باید پرسید که اتفاقات در حال رخ دادن، از منظر آتش نشانی و حفاظتی نیز بسیار جدی هستند.

این موزه دار با اشاره به تذکرهای مطرح شده در موزه های دنیا برای ایجاد استانداردهای لازم بعد از وقوع آتش سوزی در دو موزه مختلف در جهان؛ به اتفاقات مشابه رخ داده در برخی از بناهای تاریخی در کشور نیز اشاره می کند و می گوید: نخست باید این مطلب را بررسی کرد که چقدر به تناسب استانداردها، موزه ها و فضاهای کنونی را بررسی کرده ایم.

خارج از حلقه شناخته شده موزه ها، از نظر حفاظت و امنیت مشکل داریم

او تاکید می کند: وقتی به موزه های میراث فرهنگی توجه می شود، کمتر موزه های خارج از موارد مطرح و نام آشنا زیر ذره بین قرار گرفته و ارزیابی می شوند، که فقط همان موزه ها تلاش می کنند تا کیفیت خود را بالا ببرند، به همین دلیل به نظر می آید دست کم خارج از حلقه شناخته شده و مشهور موزه ها در اکثر نقاط، از نظر حفاظت و امنیت دچار بحران هستیم.

دبیری نژاد با بیان اینکه از سوی دیگر در برخی از موزه های بزرگ با دستگاه های از کار افتاده امنیتی و کمبود موارد دیگر مواجهیم، اظهار می کند: هر سال به بهانه مشکلات مادی و موارد دیگر، این موزه ها نیز به مرور از مرکز توجه ها خارج می شوند یا کمتر به آنها اعتنا می شود.

وی با اشاره به بازتاب خبری ایجاد شده بعد از خبر سرقت از یک موزه محلی در تهران بیان می کند: واکنش ها نشان داد که همه موزه ها مهم هستند، حتی موزه هایی که شاید مانند موزه مردم شناسی آثارشان را بیشتر در سطح یک مانکن از لباس محلی یا آثاری نسبتا ارزشمند مانند وسایل زندگی می دانیم و به راحتی از کنار آنها می گذریم.

او با اشاره به کارکرد حمام ها و خانه های تاریخی در چند سال گذشته که بعضا به عنوان موزه مردم شناسی با یکسری وسایل دم دستی زندگی فعالیت می کردند، می افزاید: واقعیت این است که به آن لایه های زیرین و دیگر در این نوع از موزه ها توجه نمی شود.

اتفاقی که یک تذکر و تلنگر جدی به همه موزه های کشور بود

این موزه دار با اشاره به برخورد و نگاه تک وجهی در زمان راه اندازی موزه ها ادامه می دهد: هنوز فکر می کنند به راحتی و با هر نگاه ساده یا قدیمی می توان موزه راه اندازی کرد، در حالیکه موزه یک امر چند جانبه و تخصصی است.

دبیری نژاد با تاکید بر اینکه هر اتفاقی تذکر بزرگتری را بدنبال دارد، بیان می کند: سرقت از یک موزه محلی؛ تذکری بسیار جدی به همه موزه های کشور بود. از سوی دیگر باید این نکته را نیز در نظر گرفت که به همین نسبت این اتفاق را به بسیاری جاها می توان تعمیم داد. که آیا به همین نسبت در دیگر موزه های کشور می توانند به راحتی تردد کرده یا به ویترین ها دسترسی داشته باشند یا اصلا اتفاقاتی از جنس دیگر برای آنها رخ دهد؟

او ادامه می دهد: از این جهت بسیار جدی است که همه جوامع موزه داری ما این تلنگر را به خود بگیرند و جدی تر برخورد کنند، به ویژه در نهادهایی که موزه همه دغدغه آنها نیست، مانند شهرداری که بدلیل مشکلات موجود؛ درد موزه برای آنها دست چندم محسوب می شود و به همین دلیل نیز می تواند گاهی اوقات از اولویت آنها خارج باشد؛ در نتیجه وقتی خود موزه از این اولویت خارج می شود، توجه به مسایل استاندارد موزه ای در مرحله بعدی بسیار ضعیف تر می شود.

او تاکید می کند: در این شرایط به نظر می آید این که همه نهادها مانند شهرداری ها با همت خود موزه هایی در بناهای تاریخی در اختیار خود ایجاد کردند، عملی بسیار خوب است، اینکه مراکز ما چند منظوره باشند و خانه های تاریخی به نام موزه ها احیا شوند، نیز کار خوبی است یا اینکه در چنین مواقعی تلاش هایی انجام شده باید یک کار جدی تر رخ دهد.

نیاز موزه های کشور به درجه بندی بحران امنیتی

مدیر موزه ملی ملک، با تاکید بر لزوم سنجش موزه های موجود دست کم برای یکبار با هدف درآوردن نقاط ضعف و خطر امنیتی آنها ادامه می دهد: حتی درجه بندی موزه ها می تواند اتفاقی مناسب برای بررسی آنها باشد.

او با طرح این پیشنهاد که همه نهادها با همکاری اداره کل موزه ها، این فضاهای فرهنگی تاریخی را از نظر بحران امنیتی درجه بندی کنند، ادامه می دهد: باید بگویند کدام موزه ها امن و کدام موزه ها در معرض خطر هستند و حتی یک آلارم جدی به همه متولیان داده شود. اگر این درجه بندی انجام شود اداره کل موزه ها می تواند با اشاره به تذکر مطرح شده خود از سازمان های متولی و حامی این امر بخواهد تا بار دیگر علاوه بر بازنگری در استاندارهای موزه ای این بحث را به صورت جدی دنبال کنند.

دبیری نژاد تاکید می کند: یادمان باشد که اکنون بسیاری از نهادها مانند شهرداری ها بدلیل نقش اجتماعی که دارند، ممکن است بسیاری از موزه های خود را واگذار کنند یا در کنار آن بخواهند بهره برداری های رفاهی و درآمدزایی نیز داشته باشند، بنابراین اگر این بهره برداری ها و کارهای چند منظوره با سنجش جدی آن اتفاق نیفتد، خود می تواند موزه ها را در معرض خطر قرار دهد.