شرایط سفرهای کرونایی چگونه باید باشد؟

ایسنا/ براساس آخرین اخبار واصله، با شرایط موجود پاسخ دادن به پرسش "شرایط سفرهای کرونایی باید چگونه باشد؟" دشوار بنظر می رسد.

داستان چیست؟

مدت زیادی است که گردشگری حال خوبی ندارد و این بار با شیوع ویروسی به نام Covid-19 آسیب های جدی به آن وارد شد و خسارت های زیادی را به بار نشاند. خسارت های ناشی از شیوع این بیماری فقط به سفرهای تعطیلات بهمن و نوروز 99 محدود نیست، بلکه تمام هزینه های مربوط به بازاریابی ها و مارکتینگ به روش های مختلف یا هزینه های مربوط به حضور در نمایشگاه های بین المللی در سال 2019 جزیی از این خسارات است و اینکه پس از کنترل شیوع بیماری چه در داخل کشور و چه در مجامع بین المللی لازم است هزینه های زیادی برای احیای گردشگری صرف شود. با توجه به آسیب های اقتصادی ناشی از شیوع این بیماری به مردم و در نتیجه کاهش شدید درآمد خانوار، مطمئنا تصمیم گیری برای رفتن به سفر در اولویت نخواهد بود و باید بررسی کرد که سفر به معنی واقعی گردشگری چگونه می تواند احیا شود و اولویت سفر بعد از کنترل بیماری در چه سطحی از نیازهای مخاطبان قرار می گیرد و تمایل مخاطبان به انجام سفر تا چه میزان خواهد بود.» محمدمنظرنژاد، مدرس گردشگری در نوشتاری با این مقدمه، به بررسی شرایط سفرهای کرونایی پرداخت. در ادامه یادداشت منظرنژاد پیرامون شرایط سفرهای کرونایی آمد: باید توجه داشته باشیم که از زمان شیوع بیماری در کشور و نیز در جوامع بین الملل با توجه به اخبار در رسانه و شبکه های مجازی و توصیه های ایمنی و بهداشتی تا حدود زیادی الگوهای رفتاری تغییر پیدا خواهد کرد، برای مثال، شستن دست ها، دست ندادن و روبوسی نکردن از اولین نکات در ایمنی فردی بود که به همگان توصیه شد و سپس وجود فاصله ایمنی فردی تا یک و نیم متر و عدم خروج غیر ضروری از منزل و استفاده از شوینده ها و مواد ضدغفونی کننده و نیز استفاده از ماسک ها و انواع دستکش های بهداشتی برای ایمنی بیشتر از نکاتی بود که به همه توصیه شد. در این مدت بسیاری از خانواده ها ناخودآگاه پروتکل هایی را برای سلامت خانه و خانواده قرارداد کرده و همه افراد خانواده به اجرای آن موظف شدند و این موضوع در بسیاری از خانواده ها قابل مشاهده است. به نظر می رسد این تغییر رفتار با توجه به مثبت بودن آن در رویه زندگی برای مدت زیادی ماندگار باشد و افراد زیادی حتی برای همیشه این عادت بهداشتی را داشته باشند، برای مثال در روابط اجتماعی دقت بیشتری می کنند و از دست دادن و روبوسی کردن پرهیز خواهند کرد یا در زمان رفتن به بیرون از خانه دستکش و ماسک خواهند داشت و در آداب غذاخوردن و رژیم غذایی و بسیاری موارد دیگر که در این مدت طبق توصیه های انجام شده در رسانه ها به مردم آموخته شد، دقت نظر و حساسیت بیشتری خواهند داشت. برای مثال، در عرصه گردشگری اگر تامین کننده ها را به هفت قسمت تقسیم کنیم، هر کدام از این تامین کننده ها برای شروع فعالیت، در ابتدا با دانش به توصیه های وزارت بهداشت و بررسی تغییر الگوهای رفتاری مردم، باید پروتکل هایی را وضع کنند تا مشتری با اطمینان خاطر به استفاده از خدمات اقدام کند. چه بسا که نیاز باشد متولی گردشگری اقدام به ایجاد اتاق فکر و یک کمیته مقرراتی با حضور نماینده وزارت بهداشت کند و پروتکل های بهداشتی را برای تامین کننده های تحت مدیریت وزارتخانه وضع کند.

حمل و نقل

موارد زیادی را می توان پیرامون شرایط سفرهای کرونایی اشاره کرد که مدیران هر بخش می توانند در کنترل شیوع بیماری اقدام به وضع پروتکل های مشخص کنند. برای نمونه، در حمل و نقل هوایی در محل فرودگاه، می توان قبل از ورودی ها فضایی برای ضدعفونی کردن کفش ها و چرخ های چمدان قرار داد یا قبل از ورود چمدان ها به داخل دستگاه Xray می توان چمدان ها را ضدعفونی کرد یا قبل از ورود افراد به سالن فرودگاه و در بدو ورود، تونل های ضدعفونی ایجاد کرد تا افراد از آن بگذرند و بدن آن ها و البسه ایشان ضدعفونی شود. در زمان بازرسی بدنی مسافر و چک پاسپورت می توان پروتکل های بهداشتی منظور کرد. همچنین ضدعفونی سرویس های بهداشتی عمومی در فرودگاه و ضدعفونی چرخ های مخصوص حمل بار می تواند از موارد مهم در پروتکل های بهداشتی باشد. با توجه به نظرات پزشکان و وزارت بهداشت درباره علائم پنهان در فرد ناقل، تب سنجی به تنهایی روش مناسبی برای کنترل نیست و مطمئنا ایجاد پروتکل های بهداشتی می تواند ریسک را کمتر کند. اگر فردی بدون علائم و به صورت یک ناقل وارد فرودگاه شود می تواند با قرار دادن چمدان در دستگاه XRay و نیز چرخ حمل بار و ارائه پاسپورت به مامور بررسی و ارائه آن به مسئول صدور کارت پرواز و نیز با نشستن روی صندلی های فرودگاه و بسیاری موارد دیگر، ناخودآگاه به پخش این ویروس در تمام فرودگاه اقدام کند، ولی می توان با انجام اقدامات زیرساختی و بررسی های کامل، تاسیسات خاص ضدعفونی از ابتدای ورود مهمان به همراه چمدان ها تا هنگام سوار شدن در هواپیما و بارگیری وسایل مسافر را ایجاد کرد. همین الگو را می توان برای مهمانان ورودی به فرودگاه منظورکرد؛ از زمان خروج از هواپیما با گذر از تونل های ضدعفونی و تب سنجی و انجام غربالگری و جداسازی افراد مشکوک تا زمانیکه وارد اتوبوس شده و به سالن فرودگاه منتقل شوند. وسایل و چمدان های مهمانان نیز به همین شکل بعد از ضدعفونی روی ریل مخصوص قرار گرفته تا به دست مهمان برسد. مرحله ضدعفونی چرخ های دستی ویژه حمل بار به خاطر استفاده مکرر توسط مسافران، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در تونل های ضدعفونی تجهیزات مخصوصی همچون دستکش های بهداشتی و ژل ضد عفونی دست در اختیار مسافر قرار گیرد. مواردی که مورد بحث قرار گرفت، مطمئنا برای حمل و نقل ناوگان اتوبوس رانی و ریلی نیز باید مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مسافر قطار در مسیرهای طولانی این بخش از شرایط سفرهای کرونایی نیز مطرح است که در کوپه های چهار تخته و شش تخته با توجه به حساسیت های موجود و توصیه های وزارت بهداشت مبنی بر فاصله گذاری تا یک ونیم متر تا چه میزان این استاندارد در استقرار افراد در قطار می تواند رعایت شود؟

اقامتگاه ها

یکی از مهمترین تامین کنندگان خدمات گردشگری، اقامتگاه ها هستند که لازم است تا مدیران این بخش ها با دقت عمل بیشتری پروتکل های داخلی را ایجاد و اجرا کنند. پیرامون شرایط سفرهای کرونایی باید بدانید که مطمئنا مهمانان بعد از کنترل این بیماری با حساسیت بیشتری به خدمات توجه می کنند و مدیران لازم است با جزئیات برای تمام بخش ها یک پروتکل بهداشتی تهیه کنند. برای نمونه از زمان ورود مهمان به هتل و برای جابجایی چمدان ها باید برنامه ریزی کنند و برای خانه داری و سرویس اتاق ها در هر بار استفاده مهمان، قوانینی را وضع کنند. سوالی که پیرامون شرایط سفرهای کرونایی پیش می آید این است که اتاق ها تا چه میزان ضدعفونی شده اند؟ دستگیره درها و کمدها، صندلی و مبل ها، کنترل تلویزیون، جاسیگاری، سطل ها و ... تا چه میزان ضدعفونی شده است؟ آیا برای صبحانه می توان به سلف سرویس بودن خوراکی ها اعتماد کرد؟ فقط کافی است یکی از مهمانان ناقل پنهان باشد... مدیریت و برنامه ریزی یک پروتکل بهداشتی و رفتاری برای خدمه هتل و اقامتگاه ها و نیز مهمانان کاری بسیار سخت و زمان بر است، ولی مطمئنا می تواند راهی اثرگذار در کنترل بیماری باشد. از نظر بنده به عنوان یک شهروند و در عین حال ارائه دهنده خدمات گردشگری و نیز مصرف کننده خدمات گردشگری، بسیار خوشایند است که سطح بهداشتی را بالا ببرم و قوانین بهداشتی را برای سلامت خود، خانواده و جامعه رعایت کنم، بنابراین تمام تاسیسات خدماتی باید این موضوع را به صورت بهینه برنامه ریزی کرده و برای همیشه این پروتکل را در کنار قوانین میزبانی و مهمان نوازی خود قرار دهند. در کنار هتل ها باید به اقامتگاه های بومگردی نیز اشاره شود، از آنجا که اقامتگاه های بومگردی به واسطه ساختار بومی دارای امکانات محدودی به نسبت هتل ها هستند، لذا حساسیت مدیران این اقامتگاه ها در مدیریت بهداشت و ایجاد یک پروتکل بهداشتی باید بسیار دقیق تر و با حساسیت بیشتری انجام شود. برای مثال، با توجه به وجود سرویس های بهداشتی و حمام مشترک باید پروتکل های بهداشتی و اخلاقی را هنگام پذیرش مهمان و نیز برای خدمه مجموعه مشخص کنند تا مهمانان در حین استفاده از خدمات، موظف به رعایت آن باشند و نیز خدمه اقامتگاه نسبت به رعایت آن ملزم شوند.

خدمات پذیرایی و بین راهی ها

یکی از بخش های مهم شرایط سفرهای کرونایی، مجتمع های پذیرایی و خدماتی بین راهی است که بعضا در بسیاری از مواقع با توجه به یک رویداد گردشگری شاهد حجم زیادی از مهمانان در این مجتمع ها هستیم. حتما این سوال پیش می آید با توجه به فاصله گذاری اجتماعی برای حضور افراد در اماکن عمومی تا چه میزان افراد و گردشگران نسبت به این الگوها پایبند بوده و آن را رعایت می کنند؟ بر این عقیده ام که تعدادی از این الگوها در رفتار اجتماعی باید به قانون تبدیل شود؟ از آنجا که سطح بهداشت انفرادی و رفتارهای بهداشتی افراد متفاوت است، این موضوع در ابتدا باید به صورت یک اصل آموزشی در تمام مقاطع آموزشی قرار گیرد تا در نهایت تبدیل به یک فرهنگ همگانی شود. از آنجا که بسیاری از گردشگران به منظور به جا آوردن فریضه نماز و خرید سوغات و یا استفاده از سرویس بهداشتی در مجتمع های خدمات پذیرایی و بین شهری توقف می کنند، لازم است مدیران این مجتمع ها یک پروتکل بهداشتی برای ورود و خروج مهمانان و خدمه داشته باشند. موکدا براساس شرایط سفرهای کرونایی توصیه می شود کارشناسان وزارت متولی گردشگری به همراه نماینده و کارشناسان وزارت بهداشت باید برای هریک از تاسیسات و با توجه به حساسیت ها یک پروتکل رفتاری و بهداشتی و ایمنی مجزا تهیه و ابلاغ کنند و نیز در شیوه نامه های تاسیس هرکدام از تاسیسات گردشگری این موضوع را لحاظ کنند. به عنوان یک راهنمای گردشگری و یک فعال در زمینه برنامه ریزی سفر همیشه از خدمات پذیرایی سلف سرویس برای صرف صبحانه و ناهار استقبال می کردم و امروز با توجه به شیوع این بیماری بر این فکر هستم که اگر فردی بدون علائم و ناقل این بیماری در رستوران برای صرف صبحانه از سلف استفاده کند در حین حرکت در کنار میز سلف می تواند یک به یک تمام ظروف را آلوده کند، آیا با توجه به تمام توصیه های موجود می توان با اطمینان از سلف سرویس استفاده کرد؟ نمی دانم این یک وسواس است که نمود کرده یا نگاه مان به جزئیات صحیح است ولی، براساس شرایط سفرهای کرونایی توصیه می کنم مدیران تاسیسات گردشگری با توجه به حساسیت بوجود آمده و یا وسواس بهداشتی، برای این مورد ترتیبی اتخاذ کنند. برای مثال شاید بهتر باشد نیروی انسانی خود را افزایش دهند و در کنار میز سلف چندین نفر از پرسنل سلامتِ خود مجموعه از مهمانان پذیرایی کنند و سلف با یک حفاظ شیشه ایی از مهمانان فاصله داشته باشد تا در صورت صحبت و درخواست مهمان یا بروز عطسه یا سرفه، ترشحات دهان پخش نشود. بسیار مهم است که هرکدام از مدیران خدمات و تاسیسات با جزئیات به کار خود توجه کنند و برنامه ریزی های آتی را بر اساس پروتکل های بهداشتی ترتیب دهند.

جاذبه ها و اماکن بازدیدی طبیعی، تاریخی، روستایی و ...

مطمئنا یکی از اساسی ترین دلایل سفر مشاهده جاذبه هایی است که در مقصد وجود دارد، با توجه به تمام توصیه های پزشکی برای نقل و انتقال و شیوع این ویروس باید پروتکل های بهداشتی برای ورود مهمانان به یک سایت را برنامه ریزی کنیم. شاید بهتر باشد از واژه ضریب برد استفاده شود. همیشه برای بازدید از مناطق طبیعی و مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان محیط زیست از این واژه استفاده می شود که به حداکثر تعداد نفراتی که در یک روز می توانند وارد یک منطقه طبیعی شوند و حداقل اثرات تخریبی را داشته باشند ضریب برد می گویند. حال به نظر می رسد برای بازدید از موزه ها و سایت ها با توجه به فاصله گذاری اجتماعی بهتر است حداکثر تعداد نفرات بازدیدکننده در هر سایت گردشگری در یک ساعت مشخص شود و بازدیدکنندگان را پیش از ورود غربالگری کرد.

شرکت های خدمات مسافرتی و هواپیمایی و زیارتی

همچنین شرکت های خدمات مسافرتی و هواپیمایی و زیارتی با ایجاد بسترهای الکترونیکی می توانند تا حد زیادی از ترافیک حضوری مهمانان در شرکت ها جلوگیری کنند و با توجه به توصیه های وزارت بهداشت به چاپ برگه های پروتکل های بهداشتی اقدام کنند تا توجه مهمانان جلب شود. به نظر می رسد برای سفرهای گروهی توسط شرکت های خدمات مسافرتی باید به تهیه پروتکل های بهداشتی با توجه به تغییر الگوهای رفتاری جامعه اقدام کرد. لازم به ذکر است تشخیص فرد ناقل با توجه به پنهان بودن علائم، کاری غیرممکن است، بنابراین باید ضمن بررسی علائم تب در زمان حضور مهمانان، پروتکل های بهداشتی را اجرا کرد. برای مثال، ضمن ضدعفونی صندلی های اتوبوس و فضای قرارگیری کیف های دستی اقدام به قرار دادن دستکش های بهداشتی کرد و محفظه بار اتوبوس را ضدعفونی کرده و سپس هرکدام از چمدان های مسافران را قبل از قرارگیری در محفظه اتوبوس ضدعفونی کرد. برای انجام فریضه نماز و استفاده از سرویس های بهداشتی، محل هایی را از قبل مشخص کرد که از نظر بهداشتی الگوهای وزارت بهداشت را رعایت می کنند، توصیه می شود تا در اتوبوس ها مایع ضدعفونی قرار داده شود تا مهمانان در هر بار استفاده از سرویس های بهداشتی و قبل از ورود به اتوبوس، دست های خود را ضدعفونی کنند. ممکن است برخی از افراد با دقت بیشتر و حساسیت عمیق تر سوال کنند کفش ها در هر بار ورود به اتوبوس می تواند آلوده باشد و چگونه می توان از ورود آلودگی به اتوبوس جلوگیری کرد؟ جزئیات زیادی برای کنترل شیوع بیماری وجود دارد و شاید برخی افراد از بررسی این جزئیات ایراد گرفته و کلمه وسواس را برای آن جایگزین کنند، ولی لازم به یادآوری است اگر در شیوع این ویروس به تاریخ و چگونگی شیوع آن توجه کنیم متوجه خواهیم شد که باید در اینگونه موارد جزئی نگر باشیم. وضع کردن پروتکل های بهداشتی در هر بخش باید توسط مدیران مربوط به همان ارگان و سازمان انجام شود و وزارت بهداشت اقدام به ایجاد پروتکل های کلی تر کند. توصیه ام بر این است همانگونه که افراد در خانه و زندگی خود پروتکل های بهداشتی را منظور کرده اند، می توانند در محل کار و تاسیسات و خدمات خود نیز این پروتکل ها را اجرا کنند.

راهنمایان گردشگری

راهنمایان گردشگری به عنوان رهبران اجرای سفرهای گروهی دارای نقش بسیار مهمی پیرامون شرایط سفرهای کرونایی هستند. کمی با جزئیات به نقش راهنمای گردشگری نگاه کنیم؛ مثلا یکی از الگوهای راهنمایان گردشگری انجام معارفه در سفر است که حین آن میکروفن بین مسافران دست به دست می شود یا در جریان سفر بین مسافران، آب معدنی، میوه، شیرینی و چای و قهوه توزیع می کنند، بعضا بطری های آب معدنی را در یخچال اتوبوس و بسته های پذیرایی را در محفظه بار اتوبوس قرار می دهند که باید در نگهداری وسایل پذیرایی بسیار دقت داشته باشند و حتی در معارفه مهمانان از روش های ایمن در سلامتی افراد استفاده کنند. مطمئنا تذکرات بهداشتی راهنما و انتخاب رستوران های مناسب و توقف در مجتمع های خدمات پذیرایی بین راهی می تواند سلامت مهمانان را رقم بزند و تا حد زیادی در ممانعت از انتقال این ویروس از فرد ناقل به دیگر مسافران تاثرگذار باشد. شرکت های خدمات مسافرتی، هتل ها و تمام تاسیسات گردشگری می توانند هرکدام پروتکل های مرتبط با شرایط فعلی را تهیه کنند و مطمئنا برای یک شرکت خدمات مسافرتی ایجاد پروتکل های بهداشتی و الزام آور و مجهز کردن وسایل نقلیه به تجهیزات بهداشتی مانند شوینده های دست، مایع ضد عفونی کننده، دستکش و ماسک می تواند یک مزیت نسبی باشد و مطمئنا سیاست های دیگری می توان برای خاص کردن خدمات در نظر گرفت تا مهمان با اطمینان خاطر از خدمات استفاده کنند. یادآور می شوم که پروتکل های رفتاری و بهداشتی با توجه به اثرات مثبتی که دارد می تواند به صورت یک شیوه نامه و یک اصل در تاسیسات گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. مطمئنا در رسانه ها دیده ایم که برای استفاده از آسانسور الگوهای رفتاری خاصی از افراد خلاق پیشنهاد شده بود تا ارتباط دست را با دکمه های آسانسور کمتر کند و این موضوع در کشورهای دیگر به مراتب مورد استفاده قرار گرفت و یا در مراودات مالی متوجه شده اید که تبادل وجه نقد در تمام فروشگاه ها و بین افراد به حداقل ممکن رسیده و حتی در این دوران تعدادی از تاکسی ها و خودروهای حمل و نقل از سامانه های الکترونیکی پرداختی استفاده می کنند تا با تبادل وجه نقد این بیماری منتقل نشود. قابل توجه است که در قدیم و قبل از ورود ویروس Covid-19، اسکناس و سکه یکی از آلوده ترین وسایل بود که همیشه به این موضوع اشاره می شد و کمتر کسی به آن توجه می کرد ولی با همه گیر شدن این ویروس در کشورهای مختلف مردم به این موضوع بیشتر توجه کرده و در نتیجه تبادل وجه نقد به مراتب و به طور قابل توجهی کمتر شد تا حدی که به برخی بانک ها هم گفته شد تا اطلاع ثانوی از پذیرفتن وجه نقد خودداری کنند. این موضوع به عنوان یک فرهنگ می تواند در رفتار انسان ها باقی بماند و جای آن را سامانه های الکترونیکی بگیرد تا تبادلات مالی برای افراد به آسانی قابل انجام باشد.

مؤسسه ها و آموزشگاه های گردشگری

موسسات آموزشی نیز باید برای شروع دوباره فعالیت های گردشگری به تهیه پروتکل بهداشتی و اخلاقی برای هنرجویان پیرامون شرایط سفرهای کرونایی اقدام کنند و فاصله گذاری اجتماعی را در برنامه های آموزشی خود و در کلاس های درسی رعایت کنند. باید به جزئیات بیشتر توجه نشان داد مثلا دست به دست شدن یک ماژیک تا چه میزان می تواند در انتقال این بیماری موثر باشد یا سرویس بهداشتی عمومی در آموزشگاه ها و خدمات پذیرایی باید از چه امکانات بهداشتی برخوردار باشد که ریسک انتقال بیماری را به حداقل برساند و یا حتی در کنترل این بیماری بهتر است در آموزشگاهی که تردد افراد زیاد است غربالگری انجام شود یا با ارائه یک پروتکل به هنرجویان از ایشان خواست تا در صورت بروز علائمی مانند سرفه، عطسه و تب از حضور در کلاس ممانعت کنند. با توجه به اهمیت سفرهای یک و دو روزه در موضوع آموزش های گردشگری بویژه راهنمایان، تهیه پروتکل های بهداشتی در ارتباط با چگونگی حضور هنرجویان در کلاس های عملیاتی ضرورت دارد. در این مدت با توجه به شیوع این پاندمی آموزش های مجازی تا حدودی توسعه یافت و از شبکه های مختلف برنامه های درسی پخش شد و یا از بستر شبکه های مجازی و یا نرم افزارهای مختلف برای آموزش آنلاین استفاده شد و چه بسا باید در زمینه این شیوه تدریس بیشتر کار شود تا شاید بتوان روزی در کنار آموزش های حضوری، شبکه های آنلاین آموزشی را برای دوره های تکمیلی راه اندازی کرد. از زمان شیوع این بیماری در چین با توجه به حجم خبرها در رسانه ها و بعد از شیوع این بیماری در کشورهای دیگر از جمله ایران و با در نظر گرفتن توصیه های پزشکی و تذکرهای اکید درباره فاصله اجتماعی، شستن دست ها، ضدعفونی سطوح، دست ندادن و روبوسی نکردن با یکدیگر و بسیاری موارد دیگر، این حساسیت ها دیگر یک وسواس نیست، وقتی در خصوص ماندگاری این ویروس و مدت زمان آن روی سطوح صحبت می شود و یا وقتی در خصوص همه گیری این بیماری و راحتی شیوع آن تذکر داده می شود، حساسیت ها آنقدر زیاد می شود که بسیاری از هنجارهای قبلی زندگی را تبدیل به ناهنجاری می کند و هنجارهای جدیدی را وارد زندگی می کند و الگوهای زندگی را تغییر می دهد تا جایی که بعضی از خدمات که تا کنون در زندگی خود استفاده می کردیم دیگر اولویتی ندارند و نیاز آن کمرنگ تر از قبل می شود. اینک، با توجه به توصیه های وزارت بهداشت باید بپذیریم که رفتار ما در کنترل شیوع بیماری و ممانعت در انتقال آن بسیار تاثیرگذار است، در نتیجه خود را مسئول رفتارهای شخصی بدانیم و برای حفظ سلامت جامعه با وزارت بهداشت همکاری کنیم و حداقل به توصیه ها عمل کنیم.