چرا گروه خونی O مثبت فراوانی بیشتری نسبت به AB منفی دارد؟

دیجیاتو/ بسیاری از ما اولین بار با سوال از والدین، نسبت به نوع گروه خونی خودمان آگاه شدیم و شاید هم مثل برخی از افراد، نسبت به گروه خونی خود یک نوع احساس غرور داشته باشید. جدا از این مسائل و مطالب متفرقه درباره ویژگی های منحصر به فرد هر نوع گروه خونی که در محافل اینترنتی باب شده، درصد فراوانی گروه های خونی مختلف نسبت به یکدیگر تفاوت دارد. به عنوان مثال فراوانی گروه خونی O مثبت نسبت به گروه خونی AB منفی بیشتر است. در این یادداشت قرار است نگاهی داشته باشیم بر این موضوع که چرا این نسبت برقرار شده و بر اساس چه فاکتورهایی، گروه های خونی هر فرد با دیگری ممکن است تفاوت داشته باشد.

گروه خونی ABO

خون از مجموعه عناصری تحت عنوان گلبول های خونی قرمز و سفید، پلاکت ها و پلاسما تشکیل می شود اما نوع گلبول قرمز در بدن من و شما ممکن است تفاوت داشته باشد. گروه های خونی بر اساس وجود یا فقدان آنتی ژن های مشخصی تعریف می شود. آنتی ژن ها بر اساس تعریف سازمان صلیب سرخ امریکا، عناصری خارجی هستند که دستگاه ایمنی را وادار به عکس العمل دفاعی می کنند.

آنتی ژن های موجود در خون اهدایی می توانند دستگاه ایمنی بدن مان را تحریک کنند تا گلبول های سفید به خون پیوندی حمله ور شوند. به همین خاطر دانشمندان و پزشکان پس از آزمون و خطاهای بسیار زیاد دریافتند که در حال حاضر این قدرت را ندارند هر نوع خونی را به فرد دیگر تزریق کنند.

چهار نوع گروه خونی بر اساس وجود دو نوع آنتی ژن طبقه بندی می شوند. این دو نوع آنتی ژن را A و B نامیدند که روی سطح گلبول های قرمز خونی وجود دارند. بر این اساس:

گروه خونی A: تنها آنتی ژن A روی سطح گلبول قرمز خون وجود دارد و آنتی بادی B در پلاسما وجود دارد.

گروه خونی B: تنها آنتی ژن B روی سطح گلبول قرمز خون وجود دارد و آنتی بادی A در پلاسما وجود دارد.

گروه خونی AB: هر دو آنتی ژن A و B روی سطح گلبول های قرمز خون وجود دارند. درون پلاسمای این گروه، آنتی بادی A و B وجود ندارد.

گروه خونی O: هیچ آنتی ژنی روی سطح گلبول های قرمز خون وجود ندارد. درون پلاسمای این گروه، دو آنتی بادی A و B وجود دارد.

علاوه بر این دو آنتی ژن اصلی، آنتی ژن سومی نیز تحت عنوان «عامل Rh» در خون وجود دارد که در برخی از افراد، عامل Rh در خون وجود ندارد. پس این که می گویند شما دارای گروه خونی +A هستید، به این معناست در بدن شما دو آنتی ژن Rh و A وجود دارد. بنابر همین اساس، در گروه -A عامل Rh وجود ندارد.

جالب است بدانید گروه خونی Rh منفی تنها می تواند به Rh منفی دیگر خون بدهد. در صورتیکه فردی با گروه خونی Rh مثبت می تواند به هر دو گروه خون اهدا کند. البته اهدای خون به این سادگی نیست و طبق قوانین مشخص و ثابتی تعیین می شود که آیا شما قادر هستید مقداری از خون خودتان را به فرد دیگری اهدا کنید یا سلامتی بیمار به خطر میافتد.

چرا گروه خونی O مثبت، فراوان ترین گروه خونی است؟

گروه های خونی در نژادهای مختلف تفاوت دارد. بر اساس گزارش صلیب سرخ امریکا، 37 درصد از جمعیت ایالت متحده از گروه خونی O مثبت برخوردار هستند. در گذشته گروه خونی O بیشتر در افراد اسپانیایی رویت شد. در حالیکه مردمان آسیایی احتمال می رود بیشتر گروه خونی B داشته اند. از طرفی دیگر جالب است بدانید بیشترین اهدای خون در مقیاس جهانی متعلق به گروه خونی O منفی است. با این تفاسیر این سوال مطرح است چرا گروه خونی O مثبت فراوان ترین گروه به شمار می رود؟

در مبحث ژنتیک، این نکته مطرح است که الل ها با درصد احتمال مساوی بیان نمی شوند.

در جواب به این سوال ابتدا باید دو اصطلاح غالب و مغلوب را تعریف کنیم. هر ژن (به جز کروموزوم Y) به صورت جفت در هسته هر سلول قرار دارد. در واقع ما دو کپی از هر ژن در سلول های خود داریم. اصطلاح «غالب» به این معناست که وجود یک کپی برای بیان شدن کافیست. در حالیکه در وضعیت مغلوب، ما به هر دو کپی نیاز داریم تا اصطلاحا بیان شود.

یک چارت ساده درباره قوانین اهدا و دریافت خون در گروه های خونی. ستون ستون سمت راست، گیرنده و ستون سمت چپ اهداکننده خون است. (برای مشاهده تصویر با ابعاد صحیح، روی عکس کلیک کنید)

همانطور که تا این لحظه یاد گرفتیم، فردی با گروه خونی AB، یک ژن A برای بیان آنتی ژن A و یک ژن B برای بیان آنتی ژن B از پدر و مادرش دریافت می کند. بر اساس داده های آماری در مقالات مختلف، تقریبا 0.6 درصد از جمعیت جهانی دارای گروه خونی AB منفی و 3.4 درصد گروه خونی AB مثبت هستند. با این اوصاف بد نیست بدانید بیشترین اهدای پلاسمای خون، متعلق به گروه خونی AB مثبت است. چرا که پلاسمای این دسته از افراد، قابل اهدا به هر بیمار خواهد بود.

اما چرا گروه خونی AB منفی بسیار کمیاب است؟ چون به نسبت 1 به 167 در هر نژاد وجود دارد. به همین خاطر الل های کمتری نیز یافت می شود تا بیان ژن A و B صورت پذیرد و هر دو والد با ازدواج و فرزنددار شدن، این دو الل را منتقل کنند. به همین خاطر میزان احتمال اینکه گروه خونی AB ایجاد شود، به مراتب پایین تر از سایر گروه های خونی است.

نگاهی بر فراوانی سایر گروه های خونی

در ایالات متحده، گروه خونی O مثبت همانطور که گفته شد بیشترین فراوانی و گروه خونی AB منفی، کمترین فراوانی را در میان جمعیت دارند. میزان فراوانی سایر گروه ها در ایالات متحده به این ترتیب است:

34 درصد گروه خونی +A

9 رصد گروه خونی +B

7 درصد جمعیت گروه خونی -O

6 درصد گروه خونی -A

3 درصد گروه خونی +AB

2 درصد گروه خونی -B

میزان فراوانی گروه های خونی در جمعیت مردمان ایالات متحده