ساخت خندق های سنگی ابرکوه و راز آنها

ایسنا/ ساخت خندق های سنگی ابرکوه یکی از رازهای مهم این منطقه از کشورمان هست و وجودشان جلوه ای خاص بدان بخشیده است.

داستان چیست؟

ابرکوه در استان یزد یکی از 14 شهر نمونه گردشگری کشور است که با وجود جاذبه هایی همچون سرو 4500 ساله به عنوان پیرترین موجود زنده ایران و بناهای تاریخی یخچال های خشتی، گنبد عالی و خانه تاریخی آقازاده با بادگیرهای دو طبقه که به روی اسکناس های 2000 تومانی به تصویر کشیده شده است، دیدنی های کمتر شناخته شده ای نیز دارد که معرفی آنها در شرایطی که این روزها همه برای شکست کرونا ویروس، در پویش سراسری در خانه ماندن شرکت کرده اند خالی از لطف نیست. از جمله این جاذبه های ابرکوه «خندق های سنگی» بوده که پس از گذشت سال های فراوان، هنوز کسی به رمز و راز چگونگی ساخت آن ها پی نبرده و شاید بتوان گفت تنها اهالی همین شهرستان آن را می شناسند. از ویژگی های منحصربه فرد شهر ابرکوه بنا شدن به روی یک بستر و لایه سنگی از جنس کنگلومراست که امروز وجود خانه های قدیمی بر فراز تخته سنگ ها، این گفته را تأیید می کند. هر چند امروز ابرکوه به عنوان یکی از شهرهای خشک و کویری شناخته می شود که با بحران آب مواجه است، اما روزی این شهر رونق فراوان داشته و شدت سیلاب های ناشی از بارش های فصلی موجب شده بود تا ساکنان اولیه شهر، خانه های خود را روی نقاط مرتفع و بسترهای سنگی بنا کنند تا از خطر این سیلاب ها در امان باشند. اما از عجایب هنر دست بشر و ساکنین شهر ابرکوه، حفر خندق های سنگی در اطراف قلعه های مسکونی برای حفظ کردن خود از انواع آسیب های طبیعی و انسانی بوده که در آن زمان بدون در اختیار داشتن هیچگونه ابزار پیشرفته ای و تنها با دست، قریب به هزار متر خندق را در دل سنگ سخت حفر کرده اند. یکی از معروف ترین خندق های سنگی ابرکوه مربوط به محله درب قلعه و خندق معروف به قلعه سرور خان است که روزی به عنوان یکی از ورودی های شهر ابرکوه شناخته می شد و قریب دو هزار سال از ساخت آن می گذرد. این خندق های سنگی یک متر و در قسمت هایی نیز تا شش متر ارتفاع دارد که آن زمان گرداگرد شهر را محاصره می کردند و امروز رهگذران با نگاه های متفاوت می توانند ردپای ابزارهای مختلف بر پیکر این خندق های سنگی را مشاهده کنند که حتی امروز هم با پیشرفت تکنولوژی کمتر می توان چنین سازه هایی را ایجاد کرد. با توجه به آنچه ذکر شد، بدیهی است بستر شکل گیری بناها و بافت تاریخی ابرکوه بسیار مستحکم است، همچنین می توان این گونه استنباط کرد که وجه تسمیه ابرکوه نیز می تواند تعبیر این لایه سنگ، به کوه باشد و شهر شکل گرفته بر روی آن را برکوه (روی کوه) دانست. خندق های قلعه سرورخان ابرکوه در 24 اسفندماه سال 1383 با شماره 11652 به ثبت آثار ملی رسیده اند.