معبد آناهیتا کرمانشاه؛ بنایی تاریخی که بی مهری بسیاری دید

معبد آناهیتا در کنگاور قرار گرفته است. این شهر در نقشه راه های امروزی کشور، در بین راه همدان-کرمانشاه و بر سر جاده تاریخی هگمتانه-تیسفون واقع شد. معبد آناهیتا کرمانشاه بعد از تخت جمشید، عظیم ترین بنای سنگی ایران عنوان گرفته و امروزه، از این بنای عظیم و شکوهمند چیز زیادی باقی نمانده است. با ما در مقاله معبد آناهیتا کجاست همراه شوید تا شما را با ویژگی های معبد آناهیتا و همچنین گوشه ای از تاریخچه معبد آناهیتا آشنا کنیم.

معماری معبد

این معبد عظیم بر روی تپه ای به ارتفاع 32 متر و در ابعاد 209 در 224 متر مربع ساخته شد. همچنین، ستونهای این بنا به قطر 3 در 1 بوده که همین امر، سبب جذابیت بیشتر معبد آناهیتا کرمانشاه و همچنین جدا شدن این معبد از سایر معابد جهان می شود. پیرامون ویژگی های معبد آناهیتا جالب است بدانید که هر ضلع از چهار ضلع آن، به شکل صفحه ای با قطر 18 متر بوده که با لاشه سنگها و ملات گچ ساخته و پرداخته شده اند. نمای بیرونی این معبد با سنگهای بزرگ تراشیده شده و بصورت خوشه وار پوشش داده شده است. در این معبد گاهی برای اتصال برخی بلوکها از بستهای آهنی و سربی استفاده شد. در قسمت جنوبی این بنا، پلکان دو طرفه ای به طول 154 متر بچشم می خورد که هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده اند!

معنای نام آناهیتا در زبان پارسی

آناهیتا، آناهید یا ناهید که در پارسی به معنای پاکدامنی و دور از آلودگی بوده، نام ایزدبانوی آب و باران و یکی از شاخصهای اصلی در مذاهب ایران باستان است که ایرانیان برای آن احترام زیادی قائل هستند. لازم به ذکر است که در دوران ساسانیان این الهه به یکی از الھه ھای مورد پرستش ایرانیان تبدیل شد.

تاریخ معبد

آنچه در تاریخچه معبد آناهیتا آمده است، نشان می دهد که نخستین حفاری باستان شناسان بر روی این بنا در سال 1347 انجام گرفت که طبق تحقیقات اولیه، این بنای عظیم را مکانی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانیان دانستند. در سال 1354، کاوشھای بعدی و پیدا شدن سنگ کنگره ای مشابه طاق گرا سرپل ذھاب این نظریه را مطرح نمودند که ممکن است این بنا باقی مانده یکی از کاخھای خسرو پرویز در دوره ساسانیان باشد که البته وجود شواھد دیگر به نظریه اول قوت بیشتری می بخشند!

براساس مقاله معبد آناهیتا کجاست باید بدانید که این معبد از دوران اشکانیان قابل احترام بود و پادشاھان اشکانی در معبد آناھیتا تاج گذاری می کردند. معبد آناھیتا در دوره ساسانیان ھم مورد استفاده بوده و بازسازی شده است. کاوشھا نشان دادند که از آناهیتای عظیم در ادواری نظیر سلجوقیان، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورھای دیگر استفاده می شد و از ھر کدام از این ادوار تاریخی، اثری در معبد به جای مانده است. در نیمه اول قرن یکم بعد از میلاد مسیح، ایسیدور خاراکسی، جغرافیدان یونانی اولین کسی بود که معبد را در کتاب خود قید نمود و آن را معبد آرتمیس نامید.

توضیحات مفصل راجع به تاریخچه معبد آناهیتا به وسیله یاقوت الحماوی در کتاب معجم البلدان در قرن سیزدھم نوشته شدند. ابودولاف، مورخ اسلامی که از کنگاور در قرن دھم میلادی دیدن نمود، معبد آناھیتای کرمانشاه را در تاریخ ھفت ناحیه خود توصیف نمود: "من به قصرالصوص ( کنگاور) رفتم، ساختمان قصر عجیب است، قصر بر روی یک ایوان آجری با ارتفاع بیست پا ساخته شده است. ھمچنین ایوانھا، عمارتھا و خزانه ھای زیبای دیگری ھم وجود دارند که باشکوه تر و جذابتر از ھمه قصرھایی بوده که تاکنون شنیده ایم. زیبایی و دکوراسیون قصر حقیقتا ھر بیننده ای را مسخ می نماید.

در قرن نھم بعد از میلاد مسیح، محمد از طوس در کتاب عجایب المخلوق، کنگاور را اینگونه توصیف می کند: قصر (معبد) شھری است که کنگور نامیده می شود، زیرا ساختمانھای عجیبی دارد که از سنگھای خیلی بزرگ و غیر قابل تصور ساخته شده که فقط خدا می داند چگونه و با چه قدرتی برپا شده اند!

کلام آخر

از معبد آناهیتا کرمانشاه بخاطر گذر زمان و البته زلزله ای که در سال 1336 اتفاق افتاد، تقریبا چیزی باقی نمانده است که حتی قابل بازسازی باشد! از دلایل طبیعی که عبور نماییم، به بی مهری مردم به این معبد تاریخی می رسیم که اوج نامهربانی های خودشان را با دیوار نویسی بر روی تکه سنگ های این معبد نشان داده اند. غم انگیز است که با یکی از قدیمی ترین و مهمترین جاذبه های ایران چنین کرده اند! در پایان مقاله معبد آناهیتا کجاست، باید گفت که این بنا در فهرست پیشنهادی یونسکو به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسید.