بازار شیخ الملوک ملایر؛ بازمانده ای از عهد قاجار

ساختمان و بازارهای زیادی از عهد قاجار به جا مانده اند که یکی از آنها، بازار شیخ الملوک ملایر است. قدمت این بازار قدیمی به حدود سال 1263 قمری بر می گردد و بخش اصلیش در دوره شیخ الملوک ساخته شده است. افزایش داد و ستد در این مکان باعث شد تا مهر علیخان، ابوالقاسم خان نوری و میرفتاح آن را گسترش دهند و به زیبایی هایش اضافه کنند. شیخ الملوک با نام اصلی شیخ محمدعلی میرزا دولتشاه، فرزند فتحعلیشاه بوده است و بانی این بنا بحساب می آید. با ما در این مقاله جذاب و خواندنی همراه باشید تا شما را بدانید بازار قدیم ملایر کجاست و پی به زیبایی هایش ببرید.

معماری

بازار شیخ الملوک ملایر در بافت قدیمی شهر قرار دارد و از یک بازار اصلی، دو بازار فرعی و چندتایی هم تیمچه و سرا تشکیل شده است. مانند هر بازار قدیمی دیگری، این بازار هم دارای راسته هایی مختلف بوده که نامهایی روی آنها گذاشته شده است. اصلی ترین راسته ها، راسته شیخ الملوک، بازار خان، بازار مهر علیخان، بازار کفاش ها، سرای میرفتاح، سرای خان، چهارسوق بزرگ و کوچک بازار و زورخانه بابک هستند. براساس مقاله بازار قدیم ملایر کجاست باید بدانید که در عهد قاجار یک حوض در وسط مهمانسرا قرار داشته و یک برف انداز در قسمت شمال غربی دیده می شود که برای پارو کردن و ریختن برفهای پشت بام طراحی شده بود.

در ساخت بازار قدیم ملایر، از شیوه خطی و منظم استفاده شده است، بطوریکه یک در ورودی به یک راسته اصلی و طولانی در جهت شمال غربی باز می شود. راسته ای کوچکتر در جهت غربی شرقی قرار دارد که در محلی به نام چهارسوق به یکدیگر می رسند. چهار قسمت اصلی بازار به چهار قسمت مختلف شهر منتهی می شوند. از آنجا که بازارها، محل گذر تاجران بزرگ دیگر شهرها هم بوده، مکانی برای استراحت آنها در نزدیکی بازارها یا درون آنها قرار داشتند. در این بازار هم دو کاروانسرا قرار دارد: یکی کاروانسرای میرفتاح که به حلاج ها هم معروف است و در سمت غربی راسته اصلی بازار قدیمی ملایر قرار دارد و دیگری، کاروانسرای شیخ الملوکی که در همان راستا و در شمال غرب راسته اصلی بوده و قدیمی تر از میرفتاح است.

بازار در چه حال است؟!

اگر به جاذبه های گردشگری دقت بیشتری شود، بازار شیخ الملوک هم می تواند یک اثر باستانی درخشان باقی بماند. اما، در این بازار نصب وسایل متفرقه بسیار از جمله تابلو و کرکره های معکوس و لوازم مغازه ها آسیبی جدی به بافت اصلی وارد کرده و اگر بصورت جدی به آنها رسیدگی نشود، این بنای زیبا بزودی تخریب خواهد شد. استفاده از برق در مغازه ها و بروز بودن آنها باعث شده تا فضای مغازه ها به حالت خوبی برسند، اما اینها کافی نیستند. این بازار قدیمی در سال 1355 به شماره 1286/3 در فهرست آثار ملی و تاریخی ایران ثبت شده و در حال حاضر، جز میراث فرهنگی بحساب می آید.