ناگفته هایی از داوری جشنواره فجر/ سعید راد سیمرغ جواد عزتی را وتو کرد؟

مهر/ عباس بلوندی یکی از اعضای هیات داوران سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر درباره سکوت داوران در برابر اعتراض سعید ملکان و نیز شایعه حذف سیمرغ جواد عزتی با نظر سعید راد، توضیحاتی ارائه کرد.

جشنواره فیلم فجر در سی وهشتمین دوره برگزاری یکی از پرحاشیه ترین دوره های خود را پشت سر گذاشت، حاشیه هایی که در آیین اختتامیه به اوج خود رسید و پس از آن نیز در رسانه ها ادامه پیدا کرد.

از زمان رونمایی از فهرست فیلم های حاضر در دو بخش «سودای سیمرغ» و «نگاه نو» یکی از مهمترین چالش ها برای جشنواره از منظر رسانه ها، داوری این آثار بود. فیلم های راه یافته به جشنواره از استانداردهای قابل قبولی برخوردار بودند و به نظر می رسید این شرایط کار را برای قبول داوری جشنواره دشوار خواهد کرد. همزمانی این شرایط با جریان مجازی «تحریم فجر» حساسیت بر روی این بخش را بیشتر هم کرد.

ابراهیم داروغه زاده اما آن طور که خود بعدها اعتراف کرد، تصمیم گرفت در واکنش به این فشارها، به جای 7 نفر، 9 نفر را به عنوان داور معرفی کند تا پاسخی غیرمستقیم به مدعیان تحریم و عدم همراهی سینماگران با این رویداد ملی هم داده باشد.

اینگونه بود که نرگس آبیار نویسنده و کارگردان سینما، تورج اصلانی کارگردان و مدیر فیلمبرداری، عباس بلوندی طراح صحنه و لباس، رضا پورحسین مدیر فرهنگی، فریدون جیرانی نویسنده و کارگردان، سعید راد بازیگر، محمدمهدی عسگرپور کارگردان و تهیه کننده، طهماسب صلح جو منتقد و مازیار میری کارگردان به عنوان 9 عضو هیأت داوران بخش «سودای سیمرغ» معرفی شدند.

آیین اختتامیه و زمان معرفی آرای این هیأت 9 نفره اما فصل تازه ای از حاشیه ها را به دنبال داشت، از عدم حضور عوامل یکی از فیلم های رکورددار در شکار سیمرغ در مراسم گرفته تا حرف و حدیث هایی که پس از پایان اختتامیه درباره جابه جایی سیمرغ ها در محافل رسانه ای مطرح شد.

با گذشت 10 روز از برگزاری آیین اختتامیه و فروکش کردن موج واکنش های مجازی به متن و حاشیه این رویداد، با عباس بلوندی یکی از اعضای این هیات داوران این دوره از جشنواره فیلم فجر به گفتگو نشستیم.

مشروح گفتگوی خبرگزاری مهر با این طراح صحنه و لباس باسابقه سینمای ایران را در ادامه می خوانید؛

* افزایش تعداد داوران از 7 نفر به 9 نفر یکی از ویژگی های جشنواره سی وهشتم فیلم فجر نسبت به دوره های قبل بود، فکر می کنید این افزایش کمی تعداد داوران تا چه اندازه در داوری ها تاثیرگذار بود؟

زمانی که نظرات بیشتر می شود، تعداد آرا نیز افزایش پیدا می کند و رأی گیری در چنین شرایطی دقیق تر انجام می شود. در واقع حضور داوران با سلایق و تخصص های مختلف کمک می کند که با دقت بیشتری انتخاب ها صورت گیرد و نظرهای بیشتری برای رأی گیری وجود داشته باشد.

خوشبختانه در داوری این دوره از جشنواره چنین شرایطی فراهم بود و حتی معتقد بودم که داوران دیگری از رشته های مختلف سینما باید در این هیات قرار می گرفتند.

* هیات داوران سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر، متشکل از هنرمندان مختلفی از جمله هنرمندان رشته های فنی بود، حضور داوران فعال در رشته های فنی تا چه اندازه به انتخاب و داوری حرفه ای تر کمک کرد؟

حضور داورانی که در رشته های مختلف فنی فعال بوده اند تاثیر قابل توجهی بر داوری بخش های فنی داشت، چرا که هنرمندی که هم داور است و هم تخصصی در حرفه های مختلف سینما دارد، می تواند داوری دقیق تر و کامل تری داشته باشد.

به عنوان مثال من به عنوان طراح صحنه و لباس هر چند در هیات داوری یک رای داشتم اما توانستم درباره بخش طراحی صحنه و لباس تخصصی تر صحبت کنم تا داوران دیگر با آگاهی بیشتری نظرات خود را بیان کنند. اگر در هر بخشی به رشته های فنی و هنری تخصصی نگاه شود بی شک داوری ها نیز به درستی انجام می شود و نگاه سلیقه ای کم می شود.

* براساس کیفیت فیلم هایی که در سودای سیمرغ حضور داشتند، داوری ها تا چه اندازه سخت بود؟

با توجه به فیلم های حاضر در جشنواره امسال داوری فیلم ها در رشته های مختلف بسیار سخت بود. به خصوص که خوشبختانه در بخش های فنی سینما پیشرفت های خوبی داشته ایم که همین مساله داوری را سخت تر می کرد. از جمله رشته هایی که بسیار خوب پیشرفت کرده، بخش فیلمبرداری است، ما در شرایطی قرار داشتیم که باید فیلمبرداری 23 فیلم سینمایی را که هر کدام به نوعی از کیفیت خوبی برخوردار بودند، داوری می کردیم این کار دشواری بود.

خوشبختانه تورج اصلانی که خودش از جمله فیلمبرداران حرفه ای سینمای ایران است، در این دوره به عنوان داور در کنار ما حضور داشت و به خوبی توانست به صورت دقیق و کارشناسانه درباره فیلمبرداری فیلم ها اظهارنظر کند. در چنین شرایطی که کیفیت آثار در رشته های مختلف نزدیک به هم بودند، انتخاب ها سخت تر بود.

تاکید می کنم که دفاع از آرای جشنواره برعهده ابراهیم داروغه زاده دبیر جشنواره فیلم فجر است و درست نیست که هیات داوران در این زمینه ورود پیدا کنند و بیانیه ای صادر کنندمعتقدم که باید در هیات داوران از هنرمندان فنی سینمای ایران به عنوان داور استفاده شود، چرا که با وجود این افراد می توانیم انتخابات خوبی داشته باشیم. البته به عنوان یک داور دوست داشتم که بخش صدا و صداگذاری از هم جدا باشند و هر کدام سیمرغ خود را داشته باشند نه اینکه برای دو بخش صدابرداری و صداگذاری تنها به یک فیلم جایزه اهدا شود. چرا که ممکن است صداگذاری خوب یک فیلم فدای صدابرداری نامناسب آن فیلم شود که البته نتیجه عکس این امر نیز پیش می آید.

* با وجود این دشواری که به آن اشاره می کنید، نتایج آرا نشان می دهد که در این دوره به جوان ها توجه بیشتری داشته اید و خیلی از برگزیدگان به نوعی سیمرغ اولی بودند.

اهدای جوایز سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر براساس لیاقت و کاری که هنرمندان انجام داده بودند صورت گرفت و می توان گفت جوان هایی که در این دوره از جشنواره در رشته های مختلف جایزه گرفتند کاملا لیاقت این جوایز را داشتند.

با توجه به حضور هنرمندان جوان انتخاب بهترین ها سخت می شد، چرا که در چنین شرایطی اگر انتخاب غلطی صورت می گرفت می توانست آینده این جوان ها را تحت تاثیر قرار دهد. هنرمندان جوان سرمایه های سینمای ایران به شمار می روند و آنها هستند که در آینده نزدیک سینما را در دست می گیرند و آن را پیش برند.

* یکی از شایعه هایی که اتفاقاً در برنامه تلویزیونی «هفت» هم یکی از کارشناسان به آن استناد کرد، این بود که از بین 9 داور این دوره از جشنواره، تصمیم نهایی برای اعلام نامزدها و منتخبان را تنها دو نفر گرفته اند، این تا چه اندازه صحت دارد؟

این مساله را کاملا تکذیب می کنم و چنین جوی در میان هیات داوران وجود نداشت. از همان ابتدا نیز قرار نبود که تنها 2 نفر از اعضای هیات داوران درباره لیست نهایی تصمیم گیری کنند. معمولا هر کس که در خارج از گود قرار دارد فکر می کند که شرایط خاصی حاکم بر داوری وجود دارد و انتخاب ها درست انجام نشده است. این نوع از تفکر البته کاملا هم طبیعی است. اما در این دوره از جشنواره که بنده به عنوان داور حضور داشتم، می توانم با جرات بگویم که انتخاب ها به هیچ عنوان سفارشی نبوده و هیچ نهادی یا فردی ما را مجبور به انتخاب یک فیلم یا یک هنرمند خاص نکرده است.

رای ها در این دوره از جشنواره کاملا مستقل اعلام شد. داوران برای همه رشته ها و بخش های مختلف بحث ها و گفتگوهای زیادی با هم داشتند تا همه به یک نتیجه نهایی برای نامزدها دست پیدا کنند. البته نظرها با هم متفاوت بود و طبیعتاً این تفاوت های جزو ذات داوری به شمار می رود.

بازهم تاکید می کنم که تحت هیچ شرایطی انتخاب های نهایی تنها توسط 2 نفر از داوران انجام نشده و فرد یا گروهی داوری ها را به هیچ سمت و سویی هدایت نکرده اند.

* غیبت اعتراضی سعید ملکان و عوامل فیلم «روز صفر» در آیین اختتامیه حواشی بسیاری به همراه داشت و برخی حتی این انتظار را مطرح کردند که باید در همان مراسم و با توجه به حضور همه داوران بر روی سن، جوابی به این اقدام که به نوعی توهین به هیأت داوران هم بود، داده می شد؛ چرا هیات داوران نسبت به این اعتراض هیچ واکنشی نشان نداد؟

در روز اول داوری صحبت هایی با دبیر جشنواره فیلم فجر داشتیم و به ما اعلام شد که باید داوری ها جدا از هرگونه مسائل و حاشیه هایی مانند تحریم کردن جشنواره توسط هنرمندان انجام شود. هیات داوران قرار بود داوری تخصصی فیلم ها را برعهده بگیرد و بحث ممیزی و یا هرگونه تغییری در فیلم ها وظیفه ما نبود. ما نیز همین کار را کردیم.

تاکید می کنم که وظیفه ما داوری بود و فیلم «روز صفر» سعید ملکان هم از این امر مستثنی نبود، داوری این فیلم در رشته های مختلف انجام شد و جوایزی هم دریافت کرد و اینکه سعید ملکان در اختتامیه حضور نداشت و یا هر مشکلی که با آرا داشت به هیأت داوران مربوط نبود. این مساله برعهده دبیرخانه جشنواره فیلم فجر بود. معتقدم وظیفه هیات داوران این دوره از جشنواره فیلم فجر، این نبود که جوابیه یا واکنشی نسبت به این برخورد و اعتراض این کارگردان داشته باشد.

تاکید می کنم که ما یک هیات داوری تخصصی بودیم و واکنش نشان دادن نسبت به چنین برخوردهایی، باید توسط شخص دبیر جشنواره صورت گیرد. سعید ملکان هم در بیانیه خود اعلام کرد که مشکلی با داوران نداشته و تنها با مسئولان فرهنگی و هنری کشور مساله دارد.

کنار گذاشتن جواد عزتی به خاطر نظر سعید راد نبود بلکه در این زمینه بحث های زیادی شد که در نهایت نتیجه آن در شب اختتامیه مشخص شد. البته یکی از گزینه های اصلی ما در نقش مکمل مرد جواد عزتی بود و باید بگویم که بازی این هنرمند در فیلم «آتابای» بسیار خوب است اما راگیری نهایی به نفع این بازیگر تمام نشدبرخی از دوستان بعد از داوری به ما می گویند که مثلاً فیلمبردار فیلم ایکس باید چه کاری می کرد که شما به آن جایزه دهید و من می گویم که شما تنها یک فیلم را می بینید در صورتی که انتخاب هیات داوران براساس تماشای 23 فیلم صورت گرفته است. یک جمع 9 نفره هیات داوران، با نظرهای مختلف فیلم ها را داوری کردند و فیلم سعید ملکان نیز جدا از این امر نبود.

درست است که معمولا بسیاری از دوستان در سینما از داوران انتظار دارند که به فیلم و یا رشته هایی که در آن حضور دارند بیشتر توجه شود، خود من 48 ساعت مانده به پایان داوری تلفن خود را خاموش کردم تا مجبور به جواب دادن به کسی نباشم که بعد نتوانم خواسته آن ها را عملی کنم.

تاکید می کنم که داوری ها و نتیجه آن براساس یک خرد جمعی صورت گرفت و داوری هیچ رشته ای از این امر مستثی نبود. در این میان 2 مورد در رشته های مختلف داشتیم که به 2 بار رأی گیری رسید چرا که هیات 9 نفره داوران سه رای به سه فیلم داده بودند که این خود مشکل ساز می شد به همین دلیل دوباره رای گیری می کردیم تا بتوانیم به یک نتیجه نهایی برسیم.

می خواهم بگویم که برای انتخاب برگزیدگان نهایی همه موارد مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت لیست نهایی اعلام شد. در چنین شرایطی اعتراض از سوی یک هنرمند نسبت به داوری یا هر چیز دیگر را درک نمی کنم. البته این را هم باید بگویم معمولا داوری های جشنواره فیلم فجر در دوره های مختلف همواره با حاشیه همراه بوده است چرا که سلیقه ها و نگرش ها در سینمای ایران مختلف است.

در نهایت تاکید می کنم که دفاع از آرای جشنواره برعهده ابراهیم داروغه زاده دبیر جشنواره فیلم فجر است و درست نیست که هیات داوران در این زمینه ورود پیدا کنند و بیانیه ای صادر کنند.

* یکی دیگر از حاشیه ها درباره برگزیدگان این دوره، این بود که برخی رسانه ها اعلام کردند جواد عزتی با نظر هیأت داوران به عنوان برگزیده بخش بهترین بازیگر مکمل برای فیلم «آتابای» انتخاب شده بود اما به دلیل مخالفت سعید راد سیمرغ این بخش به امیر آقایی اهدا شده است. این نکته همزمان با عدم نامزدی عزتی برای نقش اول فیلم «شنای پروانه» شائبه ها در این زمینه را بیشتر هم کرد. چه پاسخی به این روایت ها دارید؟

واقعیت این است که ماجرای سیمرغ جواد عزتی به این داغی که در فضای مجازی و اخبار آمده است، نبود. آقای راد یکی از پیشکسوتان سینمای ایران در حوزه بازیگری است و نظرات وی نیز می تواند برای همه مهم باشد. اختلاف نظری در زمینه انتخاب جواد عزتی به عنوان بازیگر نقش مکمل بود اما به این شدت که در رسانه ها منتشر شد نبود.

البته تاکید می کنم که اختلاف نظرها می تواند طبیعی باشد و ممکن است یک داور از بازی آقای ایکس خوشش بیاید و یک داور از بازی این بازیگر خوشش نیاید. اما درباره این بخش بعد از بحث های بسیار در نهایت هیات داوران به یک نتیجه واحد رسیدند که اعلام هم شد.

کنار گذاشتن جواد عزتی به خاطر نظر سعید راد نبود بلکه در این زمینه بحث های زیادی شد که در نهایت نتیجه آن در شب اختتامیه مشخص شد. البته یکی از گزینه های اصلی ما در نقش مکمل مرد جواد عزتی بود و باید بگویم که بازی این هنرمند در فیلم «آتابای» بسیار خوب است اما راگیری نهایی به نفع این بازیگر تمام نشد.

در مورد نامزدی در بخش بازیگر نقش اول مرد برای فیلم «شنای پروانه» اما باید بگویم که جواد عزتی در این بخش رای کمی گرفت که همین مساله سبب شد تا در این بخش نامزد هم نشود.