گردشگری این کشور از ایران جلوتر است

کشور ترکیه که همسایه غربی ایران به حساب می آید، از لحاظ گردشگری بسیار از ما جلوتر هست. پیرامون همین موضوع، به سراغ رایزن فرهنگی ایران در ترکیه رفتیم و از اوضاع و احوال گردشگری ترکیه در قیاس با گردشگری ایران پرسیدیم.

ترکیه از ما جلوتر است!

در محله غازی عثمان پاشا در آنکارا وقتی آدرس رایزن فرهنگی ایران در آنکارا را جست و جو می کنی، خیابانی به نام ایران را هم روی نقشه گوگل نمایش می دهد. داخل ساختمان متعلق به کشورمان، زیباتر از بیرون است؛ راه پله هایی با نرده های چوبی، ویترین هایی از ظروف میناکاری، فیروزه کوبی، مینیاتور و قلمزنی ایرانی و هدایایی که از سوی مقامات و مراکز فرهنگی ترک یه تقدیم رایزنی فرهنگی ایران شد. قالی دستبافتی هم که وسط اتاق کار رایزن فرهنگی ایران در ترکیه پهن شده، نگاه را می دزد. محمود صدقی زاده، رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکیه است. چند سالی در شهر استانبول سمت داشته و حالا در شهر دیگری. سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکیه، وابستگی فرهنگی در استانبول هم دارد. تا مدتی پیش وابستگی فرهنگی در شهر ارزروم هم دایر بود که به دلیل محدودیت بودجه، دایره فعالیت آن محدود شده، اما بزودی از سر گرفته خواهد شد. در ادامه مبحث گردشگری کشور ترکیه، حاصل گفت و گو با رایزن فرهنگی ایران در ترکیه را می خوانید:

ایران و ترکیه اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند. ترک ها به خوبی توانسته اند گردشگری ترکیه را به ایرانی ها معرفی کنند و به همین دلیل، هم ایرانی های بسیاری هر ساله برای سفر به ترکیه تمایل نشان می دهند. چرا ما در زمینه گردشگری ایران به اندازه ترک ها موفق نبوده ایم؟

-اینکه ترک ها توانسته اند گردشگری ترکیه را به تمام مردم دنیا معرفی و سالانه تعداد زیادی گردشگر جذب کنند، حاصل نگاه راهبردی آنان به مقوله گردشگری ترکیه و توریسم است. ترک ها برای رسیدن به این نقطه راه طولانی و دشواری را طی کرده اند. کشور ترکیه از سال 1985 موضوع توجه به امر گردشگری ترکیه را بصورت راهبردی در دستور کار خود قرار داد و با اقدامات زیربنایی زمینه های لازم برای رونق گردشگری ترکیه را ایجاد کرد. از جمله این اقدامات تصویب یا اصلاح قوانین و مقررات، ارائه تسهیلات لازم برای احداث هتل و مراکز اقامتی و رفاهی، توسعه خطوط هوایی و راه اندازی پرواز هواپیمایی ترکیه به اکثر نقاط جهان، تاسیس مدارس توریسم در سطح دبیرستان، توجه جدی به رشته های هتلداری و آشپزی در دانشگاه ها و آموزش پرسنل مورد نیاز در صنعت توریسم و گردشگری ترکیه، ایجاد و تجهیز بیمارستان ها به لوازم مدرن و روزآمد است. یعنی صرفا با معرفی و شناساندن جاذبه های گردشگری و تبلیغات، نتیجه مورد نظر حاصل نشد. بدیهی است که بعد از انجام اقدامات زیربنایی و فراهم کردن زمینه های لازم، اطلاع رسانی و تبلیغات و حضور در نمایشگاه های گردشگری برای جذب گردشگر هم اهمیت خاص خود را دارد. لذا پیرامون گردشگری ترکیه باید گفت هرچند برپایی یا حضور در نمایشگاه ها شرط لازم برای توسعه گردشگری است، ولی شرط کافی نیست. کشور ما با سابقه طولانی تاریخی و وجود آثار باستانی و روحیه میهمان نوازی مردم، دارای ظرفیت لازم برای رشد و توسعه سریع در صنعت گردشگری ایران است. اقدام کاملا به جای دولت برای تاسیس وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشانگر توجه جدی و اهتمام دولت به توسعه امر گردشگری ایران است.

در حال حاضر بودجه رایزنی فرهنگی ایران در آنکارا چقدر است؟

-متاسفانه، در چند سال اخیر به علت افزایش قیمت ارزهای خارجی، شاهد کاهش شدید بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به تبع آن رایزنی های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشوریم. رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه هم از این امر مستثنی نبوده و بدیهی است که این موضوع در انجام فعالیت ها بی تاثیر نیست. البته، بنده معتقدم در شرایط فعلی نیز چنانچه بتوانیم از مشارکت و مساعدت دستگاه های فعال در زمینه فرهنگی و گردشگری ایران بهره مند باشیم، کارهای بیشتری قابل انجام است و رایزنی فرهنگی ظرفیت بیش از این ها را دارد. از همین جا ضمن اعلام آمادگی برای همکاری و مشارکت در اجرای برنامه ها از مسئولان محترم دستگاه های فرهنگی و گردشگری ایران تقاضا دارم که پشتیبان و حامی برنامه های رایزنی فرهنگی باشند تا ضمن توسعه فعالیت های فرهنگی و معرفی فرهنگ کشورمان به مردم ترکیه بتوانیم گامی در جهت توسعه روابط فرهنگی دو کشور دوست و همسایه و رونق گردشگری ایران و در کنارش گردشگری ترکیه برداریم.

رایزن فرهنگی ایران در ترکیه برای انجام فعالیت های فرهنگی در این کشور با چه مشکلاتی رو به روست؟

-با توجه به اشتراکات فرهنگی و دینی بین دو کشور محدودیتی برای کار فرهنگی در چارچوب قوانین و مقررات در کشور ترکیه نداریم. با عنایت به علاقه مردم کشور ترکیه به فرهنگ و ادبیات ایران، زمینه لازم برای فعالیت فرهنگی وجود دارد و مراکز فرهنگی و علمی ترکیه اعم از مراکز دولتی یا خصوصی هرگونه همکاری را بعمل می آورند. اقبال به فراگیری زبان فارسی، توجه به فیلم های ایرانی و افزایش تعداد گردشگران ترکیه ای به مقصد ایران نشانگر توجه مردم ترکیه به ایران و فرهنگ کشورمان است. تا چند سال پیش تعداد ترک هایی که به ایران می رفتند به نسبت ایرانیانی که به ترکیه سفر می کردند، محدود بود، ولی در چند سال اخیر شاهد افزایش تعداد گردشگران ترک به ایرانیم. قبلا تعداد زیادی از افرادی که به ایران سفر می کردند، دارای هدف اقتصادی و تجاری بودند، ولی در چند سال اخیر، شاهد سفر گردشگران از اقشار مختلف هستیم که بصورت انفرادی یا در قالب گروه های فرهنگی، علمی و مذهبی به ایران سفر می کنند. این روند نشانگر اقدام در جهت رونق گردشگری ایران است. البته قطعا این میزان از کار کافی نیست و جای کار خیلی بیش از این است. با توجه به اینکه منابع لازم به زبان ترکی استانبولی برای معرفی ایران و جاذبه های گردشگری کشورمان به مخاطب ترک بسیار کم است و از طرفی با عنایت به وجود ظرفیت لازم در رایزنی فرهنگی برای ترجمه آثار مکتوب و دوبله فیلم های مستند به زبان ترکی استانبولی، ضمن به فال نیک گرفتن تاسیس وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تاثیر این تصمیم در توسعه وضعیت گردشگری کشورمان، چنانچه مشارکت و حمایت لازم از سوی آن وزارتخانه صورت بگیرد، می توانیم محصولات خوبی در راستای معرفی گردشگری ایران را تولید و عرضه کنیم.

مسائل سیاسی تا چه اندازه در فعالیت های فرهنگی در خارج از کشور نقش دارند؟

-البته در تمام دنیا مسائل سیاسی در کیفیت و کمیت فعالیت های فرهنگی بی تاثیر نیست، ولی با توجه به اشتراکات فرهنگی، تاریخی، دینی و ادبی بین دو کشور ایران و ترکیه نقش و تاثیر مسائل سیاسی در روابط و فعالیت های فرهنگی مقطعی بوده و با توجه به ریشه قوی اشتراکات فرهنگی و دینی دو کشور مسائل و نوسانات سیاسی موجب تخریب جدی در روابط فرهنگی دو کشور نمی شود.

ذات کار رایزنان فرهنگی در کشورهای خارجی چیست؟ اقداماتی که مجموعه بین المللی ما در خارج از کشور انجام می دهند تا چه اندازه تاثیرگذار هستند؟

-ذات کار رایزن فرهنگی ایران در ترکیه، معرفی تمدن و ادبیات و چهره فرهنگی ایران است. بخش هایی از آن هم با گردشگری ایران تلاقی می کند. اگر معرفی کلی ایران را در نظر بگیریم معرفی آثار باستانی، طبیعی و جاذبه های گردشگری را هم شامل خواهد شد. این وظیفه کلی رایزنی های فرهنگی است. همچنین، براساس وظایفی که در اساسنامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و ماموریت های آن پیش بینی شده، معرفی ادبیات و زبان فارسی را نیز در دستور کار داریم و بخشی از آن را با همکاری بنیاد سعدی انجام می دهیم. در ترکیه تعداد پنج کرسی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ها وجود دارند. علاوه بر این در برخی از دانشگاه های ترکیه نیز کلاس های آزاد آموزش زبان فارسی وجود دارد. حمایت از کرسی ها و مراکز آموزش زبان فارسی و تجهیز کتابخانه های آن ها از جمله فعالیت های رایزنی فرهنگی است. همچنین، ترجمه و نشر آثار نویسندگان ایرانی در زمینه های مختلف ادبی، فرهنگی، هنری، تاریخی فلسفی و دینی از دیگر فعالیت های رایزنی های فرهنگی است که در چند سال اخیر از طریق طرح حمایت از انتشار آثار معارف اسلامی و علوم انسانی تحت عنوان «تاپ» به مرحله اجرا گذاشته می شود. در این راستا شاهد آن هستیم که بسیاری از آثار ارزشمند ایرانی به زبان های پرمخاطب دنیا و حتی برخی زبان های محلی ترجمه و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. ارتباطات دانشگاهی، تبادلات بین دانشگاهی، معرفی دانشگاه های ایران و جذب دانشجو از خارج را نیز در دستور کار داریم و هماهنگی لازم برای اعطای فرصت مطالعاتی و بورس تحصیلی به علاقمندان صورت می گیرد.

رایزن فرهنگی در حوزه معرفی زبان فارسی چه کاری انجام می دهد؟

-مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی در آنکارا با سابقه بیش از 35 سال فعال است. اغلب اساتید زبان فارسی ترکیه فراگیری زبان فارسی را از این مرکز آغاز کرده اند. این مرکز اکنون با همکاری رایزنی فرهنگی و بنیاد سعدی به فعالیت خود ادامه می دهد. هماهنگی با دانشگاه ها مختلف بویژه دانشگاه های استان های مرزی برای برگزاری دوره های دانش افزایی برای دانشجویان ترک و همچنین هماهنگی لازم با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای اخذ بورسیه تحصیلی برای دانشجویان مستعد در رشته زبان و ادبیات فارسی از دیگر اقدامات در راستای ترویج زبان و ادبیات فارسی است.

چون درباره زبان فارسی صحبت شد، لازم است به مولانا که اشعارش به زبان فارسی نوشه شده هم اشاره کنیم. یکی از اشتراکات بین ایران و ترکیه نیز حضرت مولاناست. مناقشه بسیاری هم بین ایرانی و ترک بودن مولانا وجود داشت. نقش رایزن فرهنگی در این زمینه چیست؟

-ترک ها تا چند سال پیش نگاه متعصبانه ای نسبت به مولانا داشتند، ولی در سال های اخیر شاهدیم که در مراسم شب عروس که هر ساله در شهر قونیه برگزار می شود، گروه های هنری ارزشمندی از ایران نیز در این مراسم برای اجرای برنامه دعوت می شوند. آن ها متوجه شده اند که اگر دو کشور به هم نزدیک شوند، نتیجه بهتری حاصل خواهد شد. تنها راه نزدیکی و توسعه مناسبات دو کشور فعالیت های فرهنگی است، بنابراین باید عوامل فرهنگی دو کشور دست به دست هم دهند تا این روابط تقویت شود. ترکیه به تازگی طرحی را پیشنهاد کرده که ترکیه، ایران و افغانستان مسیر حرکت مولانا را به عنوان مسیر گردشگری احیا کنند؛ یعنی مسیری که مولانا از افغانستان به ایران طی کرد تا به ترکیه رسید. با توجه به علاقه مردم دنیا به فراگیری اندیشه مولانا، به نظرم این تغییر رویکرد بسیار مهم بوده و موجبات هم افزایی فرهنگی دو کشور را در پی خواهد داشت.

آنچه که در گردشگری ترکیه برای بسیاری از گردشگران ایرانی جای سوال دارد، پرچم های بسیاری است که از پنجره ها و تراس خانه ها آویزان شده اند. دلیل توجه ترک ها به پرچم کشورشان و انجام این کار چیست؟

-حس ملی گرایی در بین مردم ترکیه قوی است. در ترکیه اقوام مختلفی زندگی می کنند که این اقوام بطور کامل هم سنخ نیستند و دارای تفاوت های فرهنگی اند. لذا با تقویت بحث ملی گرایی، وحدت و انسجام ملی را حفظ می کنند. از طرفی پرچم نماد است و این موضوع را از کودکی به بچه ها یاد می دهند. همه مردم ترکیه در خانه هایشان حداقل یک پرچم کوچک دارند. در اعیاد مختلف همه مردم به صورت خود جوش پرچم کشورشان را پشت پنجره یا روی نمای خانه هایشان نصب می کنند. تبلیغی هم برای این کار در رسانه ها نمی شود. پرچم برای مردم ترکیه دارای قداست است. همانند کشور ما، واژه شهید در بین مردم ترکیه هم متداول است و مردم با این عبارت آشنا هستند. البته در ترکیه فرد برای حفظ وطن شهید می شود.

منبع: ایسنا