پایان انتظار خانه ای تاریخی بعد از چهار سال

براساس آخرین گزارشات بدست آمده، مرمت خانه تاریخی کلکته چی تبریز آغاز شده است که قرار بود چهار سال پیش این مهم به وقوع بپیوندد.

مرمت خانه تاریخی کلکته چی شروع شد

عادل پورقربان، معاون فنی و عمرانی منطقه هشت تاریخی شهرداری تبریز، با بیان اینکه متاسفانه طی سال های اخیر بر اثر بی توجهی ، بخش عظیمی از قسمت های پیرامون خانه تاریخی کلکته چی تبریز تخریب شده، گفت: هم اکنون عملیات آواربرداری و خاکبرداری محوطه این خانه تاریخی آغاز شده است. وی افزود: در فاز نخست مرمت و احیای این خانه تاریخی، آواربرداری و خاکبرداری محوطه آن آغاز شده و به زودی عملیات پایدار سازی، استحکام بنا و مرمت خانه تاریخی کلکته چی تبریز نیز با جدیت اجرایی می شود. معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه 8 تبریز ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک با اتمام عملیات مرمتی خانه کلکته چی، تبریزیان شاهد استفاده گردشگران از این خانه تاریخی در راستای شکوفایی منطقه تاریخی فرهنگی تبریز باشند. حاکی است که 20 مهر 1394 نیز علی مدبر که آن زمان شهردار منطقه هشت تاریخی شهرداری تبریز بود، با اشاره به تملک خانه تاریخی کلکته چی تبریز از آغاز عملیات مرمت و احیای آن در آینده نزدیک خبر داده بود؛ آینده نزدیکی که فرارسیدن آن چهار سال به طول انجامید. نکته جالب توجه این است که مدبر نیز همان زمان گفته بود که متاسفانه، این خانه تاریخی بدلیل عدم رسیدگی در آستانه تخریب کامل بود و بر همین اساس شهرداری منطقه هشت تبریز با توجه به رسالت خود در حفظ و صیانت از بافت تاریخی کلان شهر تبریز، پس از پیگیری های مکرّر موفق به تملک و در واقع نجات این مجموعه با ارزش از مرگ تدریجی شد. حال این سوال در نزد افکار عمومی مطرح است که اگر خانه تاریخی کلکته چی چهار سال قبل در مرحله تخریب قرار داشته و بخش عمده ای از آن ویران شده بود، چرا شهرداری تاریخی منطقه هشت و نهادهای مسئول دیگر این مدت را به سکوت گذرانده و نسبت به مرمت و احیای این خانه تاریخی اقدام نکرده اند. خانه های تاریخی کلکته چی واقع در خیابان راسته کوچه تبریز با بیش از یک قرن قدمت شامل سه خانه است که یکی از آن ها چند سال قبل از تملک از سوی شهرداری، توسط یکی از وارثان خانواده کلکته چی به فروش رسیده و دو خانه باقی مانده نیز در حال نابودی هستند. مرحوم کلکته چی در میان کودکان پرورشگاه تبریز در سال 1317 شمسی که وی از اعضای هیات مدیره و حامیان مالی آن بود. خاندان کلکته چی در میان تبارهای اصیل و صاحب نام تبریزی، جایگاه ویژه ای دارد. از مسجد زیبا، دنج و تاریخی کلکته چی تا خانه های قدیمی و صنایعی که با همت این خاندان در تبریز پایه گذاری شده، در تاریخ تبریز جاودانه شد. فعالیت های تجاری و اقتصادی این خانواده از حدود یک قرن قبل آغاز شده است. بانی آن امور مرحوم حاج زین العابدین کلکته چی بوده که چهار پسر به نام های حاج محمد، حاج علی محمد، حاج حسینقلی و حاج محمدباقر و یک دختر به نام حاجیه خدیجه داشت. خانواده در امور تجارت چای، ریسندگی، بافندگی و فرش بافی فعالیت داشتند. با الزامی شدن تعیین نام خانوادگی برای افراد در زمان پهلوی اول، با توجه به فعالیتی که ایشان در زمینه تجارت چای از طریق کلکته داشتند، نام خانوادگی «کلکته چی» را انتخاب کردند. بعضی از افراد خانواده برای تجارت چای به کلکته و دارجیلینگ رفته و در آنجا اقامت داشته اند. همچنین در رابطه با کارخانه ریسندگی و بافندگی و سایر امور تجاری، به شهرهای کراچی و مسکو و شهرهایی از کشور آلمان رفت و آمد داشته اند. آنطور که شنیده شده است، خانواده کلکته چی در شهر کلکته دارای اراضی بوده و تجارت چای و سایر امور را در تبریز انجام می دادند. با توجه به نسل های قبل که از خوی بوده اند، بعضاً «خویی کلکته چی» نیز مطرح بوده است. همچنین با تغییرات جزیی، خانواده های «کلکتچی»، «کلکته ای» و نیز «کلکتی» نیز جز این خاندان بوده است. تعدادی از افراد خانواده با شروع جنگ جهانی دوم به تهران کوچ کرده و در آنجا به تجارت ادامه داده اند. این خانواده، یکی از قدیمی ترین کارخانجات ریسندگی و بافندگی را در «کوی فیروز» کنونی تبریز داشته اند. در داخل کارخانه کارگاه های متعدد شعربافی نیز وجود داشت. فرش های اهدایی از این کارگاه ها، در بارگاه حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، مسجد کلکته چی، مسجد ایکی قالا و مقبره نادرشاه افشار در مشهد موجود است. مرحوم «حاج محمدعلی کلکته چی» از خیرین زمان خویش بوده اند، از جمله در ایجاد پرورشگاه پسران و دختران و تیمارستان تبریز نقش داشته اند. کتابخانه مسجد جامع و نیز برخی قسمت های مسجد توسط مرحوم «حاج محمدباقر خویی کلکته چی» بنیاد شده است. لوله کشی مسجد گوهرشاد، ایجاد چاه آب و لوله کشی آب در محله ایکی قالا نیز توسط آن مرحوم انجام شد. همچنین، باید اشاره کنم به مدرسه دخترانه شادوران مهندس محمد کلکته چی، واقع در عباسی. این مدرسه طبق وصیت آن مرحوم که از نوادگان مرحوم حاج علی محمد بوده، توسط وصی ایشان و با همکاری جهاد مدرسه سازی استان در سال 1385 افتتاح شد. مسجد کلکته چی نیز که در راسته کوچه واقع شده است، مربوط به دوره قاجار بوده و از دیگر آثار کلکته چی ها به شمار می رود. این مسجد مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 12439 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. تعدادی از خانه های کلکته چی در میدان ویجویه، دربند کلکته چی قرار داشته که مشتمل بر چندین خانه بزرگ و کوچک بوده که از طریق دالان های متعدد با یکدیگر ارتباط داشته اند. سه باب خانه از خانه های بزرگ در انتهای دربند قرار داشته که دو باب آن ها مربوط به دوران قاجار و دیگری، مربوط به پهلوی اول است. اخیراً یکی از این خانه ها توسط شهرداری منطقه هشت تبریز تملک شده است. دیگری همچنان موجود بوده، اما متاسفانه باارزش ترین آن ها چند سال قبل فروخته شد. «مرحوم محمدتقی کلکته چی» از اولاد مرحوم حاج علی محمد، یکی از خطاطان معاصر و شاگرد استاد حسن و حسین میرخانی بود. ایشان متولد 1304 بوده و در سال 88 از طرف وزارت ارشاد و در هشتمین جشنواره بین المللی غدیر مورد تجلیل قرار گرفت. چند نمونه از آثار ایشان در موزه شهرداری تبریز موجود است. این هنرمند وارسته، در بهمن 89 با زندگی وداع گفت و در قطعه هنرمندان وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.