برنامه ای جامع برای گردشگری بیابان لوت و جنگل های هیرکانی

به گفته مسئولان قرار است تا 6 ماه آینده برنامه جامع گردشگری مناطق طبیعی و جهانی ایران برای بیابان لوت و جنگل های هیرکانی به سرانجام برسد.

روز 24 تیر ماه محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در نشست خبری ثبت جهانی جنگل های هیرکانی از تدوین برنامه جامع گردشگری برای حضور گردشگران در این جنگل ها خبر داد و گفت: «پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور مأموریت دارد برنامه جامع گردشگری را برای جنگل های هیرکانی و بیابان لوت ارائه کند. اگرچه ممکن است در عمل بخشی از این برنامه ها تحقق پیدا نکند، ولی ما باید برای بیابان لوت و جنگل های کشور برنامه ای درباره چگونگی حضور گردشگر داشته باشیم.»

اینکه سازمان میراث فرهنگی و بخش های زیر مجموعه آن به فکر آسیب های ناشی از حضور گردشگران در فضاهای طبیعی به خصوص آن هایی که پرونده شان در فهرست میراث جهانی قرار گرفته باشند، اتفاق خوش یمنی است اما باید دید این وعده ها تا چه زمانی عملی خواهند شد. چون قبل از جنگل های هیرکانی، بیابان لوت به عنوان میراث جهانی شناخته شد این بدان معناست که دیگر این دو منطقه طبیعی تنها متعلق به ایرانیان نیست، بلکه به عنوان میراث کره زمین شناخته می شود. پس باید برای حضور گردشگران در آن مناطق برنامه ریزی کرد. با این وجود اما سه سال از ثبت جهانی بیابان لوت می گذرد، ولی همچنان برنامه جامع گردشگری آن نهایی نشده است. اتفاقی که معلوم نیست برای پرونده جنگل های هیرکانی تا چه زمانی طول بکشد. هر چند که در این مدت ورود برخی از گروه های گردشگری مدیریت شده ولی این تعداد بسیار اندک است.

اما درباره روند تهیه طرح جامع گردشگری در مناطق طبیعی ثبت جهانی شده ایران، ناصر رضایی سرپرست گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در گفت وگو با خبرنگار مهر توضیح داد: در مناطق طبیعی، زون بندی هایی وجود دارد که یکی از آن ها زون گردشگری است و لازم است برنامه مدیریتی برای آن داشته باشیم تا در بهره برداری از این محدوده ها دچار مشکل نشویم و استفاده خارج از عرف نیز از آن ها نشود. بنابراین به همراه دانشگاه ها بخصوص دانشگاه هایی که با سازمان میراث فرهنگی در تدوین پرونده بیابان لوت و جنگل های هیرکانی همکاری داشتند، این برنامه ریزی برای تدوین برنامه انجام خواهد گرفت. این افراد با مقوله گردشگری نیز آشنا هستند و می توانند در تهیه برنامه مدیریتی به ما کمک کنند.

رضایی گفت: سعی بر این است که این برنامه برای پرونده جنگل های هیرکانی زودتر به سرانجام برسد. ما برای جنگل های هیرکانی نیز همزمان با تهیه پرونده ثبت جهانی آن، از طریق پژوهشگاه کارهایی را برای برنامه ریزی حضور گردشگران در این جنگل انجام داده بودیم. تا زمانی که زون بندی ها مشخص نشود، نمی توان به طور دقیق گفت که گردشگران در چه مسیرهایی حضور داشته باشند. ممکن است این زون بندی ها تغییر کند. به همین دلیل تهیه چنین برنامه ای زمان بر است. تقریباً این برنامه ریزی برای بیابان لوت انجام شده، ولی برای برنامه مدیریتی آن اقدامی نشده است.

سرپرست گروه پژوهشی گردشگری گفت: زون ها یا حفاظتی هستند و یا مرکزی یا در برخی از مکان ها، بحث عرصه و حریم آن ها مطرح است. ما باید مشخص کنیم که در کدام بخش از یک منطقه طبیعی مانند جنگل، گردشگر می تواند حضور داشته باشد؛ در چه سطحی و به چه نحوی. حتی ساخت و سازها در مناطق طبیعی باید به چه شکل انجام شود، بنابراین حفاظت از زون ها بسیار کار مشکلی است.

مدیر گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ظرفیت تحول مناطق طبیعی نیز باید در نظر گرفته شود. مناطق طبیعی با حضور گردشگر انبوه در تعارض است. ما نباید در مناطق طبیعی، بار کشاورزی اضافه ای نیز داشته باشیم. حتی در زمان ثبت جهانی این پرونده ها، با مشکل سکونتگاه های قدیمی نیز مواجه بوده ایم. ما در برخی از مسائل ممکن است دچار تعارض با سازمان های دیگر قرار بگیریم. وقتی یک منطقه ای به عنوان محدوده ملی یا بین المللی شناخته می شود، هر ساخت و سازی در آن ممکن نیست. به عنوان مثال لوله گذاری گاز در منطقه طبیعی حتی ممکن است منجر به خروج آن منطقه از فهرست جهانی شود.

وی تصریح کرد: توجه به جوامع محلی، بخش دیگری از این برنامه مدیریتی برای حضور گردشگر است. اگر همه این پیش بینی ها به موقع انجام شود و همکاری ها صورت گیرد، می توان گفت شش ماهه باید این برنامه تهیه شود.

منبع: مهر