کتیبه های گنجنامه | قدیمی ترین سندی که ایران بدان می بالد

همدان، پایتخت هخامنشیان و چندین سلسله دیگر، یکی از شهرهای توریستی ایران است. به دلیل قدمت این شهر، جاذبه های گردشگری در آن بسیار هستند و گردشگران را به سوی خود جذب می کنند. یکی از جاذبه های تاریخی این شهر، کتیبه های گنجنامه همدان هستند. این کتیبه ها از اهمیت تاریخی بسیاری برخوردار بوده و در این مطلب به معرفی بیشتر این مکان تاریخی می پردازیم. همچنین، در ادامه شما را با موضوع دعای روی کتیبه گنجنامه همدان نیز آشنا خواهیم کرد.

معرفی

در جنوب غربی همدان و در فاصله 5 کیلومتری آن، کتیبه های گنجنامه متعلق به دوران هخامنشیان قرار دارند. این سنگ نوشته ها بر روی صخره ای در جاده همدان به تویسرکان در دره ای به نام عباس آباد واقع شده اند. باید بدانید که این جاده در زمان هخامنشیان نیز وجود داشته و داریوش و لشکرش از آن عبور کرده اند. دره عباس آباد جزیی از کوه الوند بوده و در این دره علاوه بر کتیبه های گنجنامه همدان، یک آبشار نیز وجود دارد. این دره امروزه به یکی از مجموعه های تفریحی تبدیل شده که گردشگران و افراد بومی این منطقه در آن حضور دارند و از فضا و طبیعت فوق العاده زیبایش بهره می برند. کتیبه های موجود در این مجموعه به نام های نبشت خدایان، جنگ نامه، دادبهان و گنجنامه معروف هستند. امروزه، این کتیبه ها بیشتر گنجنامه نامیده می شوند و دلیل این نامگذاری این است که مردم معتقد بودند این کتیبه ها شامل راز گنج پنهانی هستند. البته، بعد از ترجمه کتیبه های گنجنامه همدان که به زبان های عیلامی، پارسی باستانی و بابلی و به خط میخی نوشته شده اند، متوجه شدند که در آن ها داستان ثروت های پنهان در قلمرو تاریخی گفته شده است. وقتی که محققان متوجه این نوشته شدند، توانستند تا سنگ نوشته های بیستون را نیز بخوانند و پرده از بسیاری از گنج های پنهان در تاریخ کنار بزنند. همانطور که گفته شد، جایی که این کتیبه ها قرار دارند، در میان جاده شاهی زمان هخامنشیان، جاده ای از هگمتانه به بابل بوده و به همین دلیل در دوران هخامنشی این مسیر جز مهمترین راه های کشور به حساب می آمد. این جاده در آن زمان از امنیت بسیار برخوردار بوده و افراد بسیاری در آن رفت و آمد داشته اند. این مسیر را به خاطر آنکه به بابل می رسید، مقدس می دانستند و به همین دلیل، این دره مکان بسیار مناسبی برای کتیبه هایی بود که فکر و اندیشه این بزرگان را به افرادی که در این مسیر رفت و آمد داشتند، نشان می داد. کتیبه داریوش کبیر، بعد از آنکه کتیبه های بیستون تکمیل شدند، به دستور داریوش اول نوشته شد. خشایارشاه به پیروی از پدرش داریوش، کتیبه ای شبیه به کتیبه پدرش پایین تر از آن نوشت.

کتیبه هایی دیدنی و خاص

کتیبه های گنجنامه شامل دو کتیبه داریوش کبیر و خشایارشاه بوده که هر کدام از آن ها دارای 3 ستون و هر ستون دارای 20 سطر است. همانطور که گفته شد، دعای روی کتیبه گنجنامه همدان به خط میخی نوشته شده و زبان آن ها عیلامی، پارسی باستان و بابلی بود. ستون میانی هر کدام از این کتیبه ها به زبان بابلی، ستون سمت چپ به زبان پارسی باستان و ستون سمت راست به زبان عیلامی نوشته شد. جهت نوشتن خط میخی از سمت چپ به راست بوده که ارتفاع هر کدام از حروف در این کتیبه حدود 7 سانتی متر است. متن هر دوی این کتیبه ها بسیار شبیه به هم بوده و فقط نام خشایارشاه و داریوش در آن ها متفاوت است. کتیبه داریوش کبیر در سمت چپ و بالاتر از کتیبه خشایارشاه قرار دارد. طول سنگ نوشته داریوش کبیر 290 سانتیمتر و طول سنگ نوشته خشایارشاه 270 سانتیمتر است. با توجه به سوراخ هایی که در اطراف این دو کتیبه وجود دارند، گفته می شود که در گذشته محافظ فلزی برای این دو وجود داشته تا در برابر آفتاب، باد و سرما در امان باشند. در سال 1220 هجری شمسی، این کتیبه ها توسط اوژن فلاندن (نقاش) و پاسکال کست (جهانگرد فرانسوی) مورد بررسی و تحقیقات قرار گرفتند تا بتوانند از دعای روی کتیبه گنجنامه همدان رمزگشایی کنند. در آخر فردی انگلیسی به نام هنری راولینسن توانست این خط میخی را رمزگشایی کند و این دست نوشته ها را ترجمه کند. شهرداری همدان در سال 1373، ترجمه این کتیبه ها را به فارسی و انگلیسی بر روی تخته سنگی کنده کاری کرد و در قسمتی دیگر از این محوطه قرار داد.

ترجمه کتیبه ها

کتیبه داریوش کبیر: خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروایی از [میان] بسیاری. منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین هایی که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.

کتیبه خشایارشاه: خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بیشمار. من خشایارشاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.

آبشار گنجنامه

در کنار دست نوشته های گنجنامه و در این دره، آبشاری به طول 12 متر وجود دارد. آبشار گنجنامه به زیبایی این دره سرسبز افزوده است، به علاوه آنکه این آبشار حتی در زمستان ها نیز جریان دارد. زمستان ها در این آبشار قندیل های یخی به وجود می آید و منظره زیبایی را به خصوص در نور آفتاب به وجود می آورند. بسیاری از افرادی که به صخره نوردی و کوهنوردی علاقه دارند، در فصل تابستان در کنار این آبشار از صخره ها بالا می روند. از این آبشار می توانید وارد جاده پر پیچ و خمی بشوید که شما را به تویسرکان می رساند. پشت این آبشار و در دامنه کوه الوند، دشت پر گل و سرسبزی وجود دارد و در میان صخره های این دشت، چندین آبشار فصلی دیده می شوند. این دشت را میدان میشان می نامند.

مجموعه تفریحی در همدان

در مجموعه گنجنامه همدان، تفریحات و امکانات بسیاری در اختیار گردشگران قرار گرفته شده اند. در این مجموعه، علاوه بر تله کابین، بازارچه، رستوران، پارکینگ و دیگر امکانات وجود دارند. بازدید از این مکان بدون هزینه و رایگان است. گردشگرانی که به این مجموعه می آیند، می توانند ساعاتی را به تفریح بپردازند و از آب و هوای لطیف آن بهره ببرند. این مجموعه برای کسانی که به کوهنوردی و طبیعت علاقه دارند، فضای بسیار مناسبی است. در سال های اخیر تابلوهای راهنما این مجموعه جا به جا شده و افراد را به درستی راهنمایی نمی کنند، از طرف دیگر تبلیغاتی که در این مجموعه دیده می شوند، افراد را از دست نوشته ها دور می کنند. از طرف دیگر ساخت و ساز در این مجموعه آنقدر زیاد شده که این سنگ نوشته ها دیگر هدف اصلی این مکان نیستند.