بعد از تئاتر شهر نوبت به تالار وحدت رسید

در بین مجموعه های فرهنگی و تاریخی شهر تهران که برایشان ضرب المثل آسیاب به نوبت صدق می کند نظیر تئاتر شهر، حال نوبت به تالار وحدت تهران و مشکلات تالار وحدت رسیده است.

بعد از تئاتر شهر، نوبت تالار وحدت است

بله، آسیاب به نوبت است از تئاتر شهر و اتفاقات ریز و درشت پشت سرهمی که برای آن رخ می دهد مانند تهیه نقشه برای ایجاد ورودی مترو یا ساخت زیرگذر و تیراندازی در این فضای تاریخی گرفته تا تالار وحدت و اجراهایی که برخی از آن ها در صحنه اصلی این مجموعه به واسطه وزن سنگین دکورها و تعداد زیاد بازیگران، این بخش از فضای تاریخی تالار وحدت را با مشکلاتی مواجه کرده است. بیش از هفت سال یا دقیق تر 90 ماه می گذرد از زمانیکه تالار وحدت از بین پرونده های مختلف معرفی شده در چهارمین همایش شورای سیاست گذاری ثبت آثار تاریخی، حتی برج میلاد را هم به خاطر آن همه ویژگی ها و شاخص های مختلف و متنوعی که در کنار قدمتش داشت، کنار زد و قرعه ثبت ملی به نام آن خورد تا تاریخ ثبت این بنای تاریخی و ارزشمند برای روز هفتم دی سال 90 ثبت شود. در زمان تهیه پرونده ثبتی این اثر از مهمترین ویژگی های آن را مواردی چون «منحصر به فرد بودن اثر»، «اثر معمار برجسته یوگینا آفتاندلیانس»، «نمونه ای از بنای بی نظیر اپرا هال وین» و «ارزش فرهنگی اثر» عنوان کرده و در کنار آن ها هرچه از فنون و اصول ساخت صحنه اجرا در تالار وحدت تهران انجام شده در پرونده ثبتی نیز ثبت شده، یعنی این بخش ها نیز در کنار جداره ها، تالارها، صندلی ها، پرده سن و حتی رنگ دیوارها و موکت های تالار وحدت تهران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.

صحنه تالار وحدت، بخشی ارزشمند و مهم

براساس دسته بندی انجام شده در پرونده ثبتی این اثر تاریخی، صحنه تالار وحدت تهران در بخش های مختلف این گونه معرفی شده است:

آوانسن یا صحنه پیش آمده: که سن ارکستر جایگاه استقرار ارکسترهای بزرگ برای اجرای اپرا و موسیقی و نمایش موسیقیایی است که به ارتفاع 2/30 متر به عمق زمین منتقل شود. این ویژگی موجب می شود تا در صورت ضرورت ارکستر و سازهای نوازندگان در حین اجرای برنامه ها دیده نشوند. سن ارکستر تالار وحدت تهران به وسیله سیستم های مکانیکی و از طریق سیستم های الکترونیکی و توسط نیروهای متخصص گروه فنی ماشینری کنترل و هدایت می شود.

صحنه اصلی یا سن اصلی تالار وحدت تهران: با عرض 12 متر و عمق 10 متر دارای سه سیستم سن متحرک است که با نام های پودیم یک (P1) و پودیم دو (P2) و پودیم سه (P3) شناخته می شوند که هر سه پودیم می توانند به اندازه 1/65 متر به عمق زمین و 4/60 متر به سمت بالا در چهار سرعت مختلف با هم و نیز به طور جداگانه حرکت کنند. P1 و P2 می توانند به صورت جداگانه و یا با هم به سمت تماشاگران، تا 30 درجه سطح شیب دار بسازند. استفاده از این ویژگی (سطح شیب دار) تنها یک بار و به صورت دستی (هندلی) و پیش از آغاز مونتاژ صحنه می تواند اتفاق افتد و در این صورت امکان اجرای هیچ یک از عملیات ماشینری وجود نخواهد داشت.

صحنه گردان: که سیستم آن در پشت سن اصلی، 12 متر عرض و 10/30 متر عمق قرار دارد که سن گردان با قطر 10 متر در مرکز این سن است. سن گردان می تواند با سرعت های متفاوت به چپ و راست بچرخد. صحنه اصلی سن گردان می تواند در مکان اصلی خود (پشت صحنه اصلی) و یا به جای سن اصلی قرار گیرد. صحنه گردان می تواند هم زمان با حرکت به جای صحنه اصلی حول محور خود بچرخد. سن گردان می تواند تا ابتدای P2 یا ابتدای P1 به جلو رانده شود. اطراف سن گردان نیز به اندازه 2 متر جایگاه شال بندی والان های عمودی و اختفای رفت و آمدهای بازیگران و عوامل دیگر است. در اطراف صحنه اصلی و صحنه گردان در سمت راست 4 در و سمت چپ 3 در قرار دارد که به اتاق های چهره پردازی و تعویض لباس ها و در سمت چپ به اتاق های فنی مرتبط می شود. در صورت نیاز می توان سن متحرک زیر سن گردان را بالا آورد تا فضای زیر سن پایین تر از کف صحنه نباشد. در قطر سن گردان می توان از دکورهای دوطرفه (دورویه) استفاده کرد. هم زمان با اجرای تئاتر یا هر برنامه دیگر بر روی واگن های چپ است که می تواند در زمانی کمتر از دو دقیقه اتفاق بیفتد.

سن جانبی (واگن ها): در سمت چپ از نگاه تماشاگران دو سیستم واگن جانبی به صورت ریلی غلتنده و به ابعاد 4 متر عرض، 12 متر طول و 33 سانتی متر ارتفاع وجود دارد. واگن ها می توانند دکورهای بزرگی با وزن بیش از دو تن را تحمل کنند و به داخل صحنه اصلی و به جای P1 و P2 منتقل کنند. در صورت جایگزینی با صحنه اصلی با انتقال به 33 سانتی متر همکف، هم سطح سن اصلی خواهند شد. واگن های سن جانبی قادر هستند تا جداگانه یا با هم و با هر اندازه طول وارد صحنه اصلی شوند. اسکلت اصلی واگن ها فلزی و رویه آن چوب است.

کارگاه مونتاژ و تعمیرات: در کنار سن های جانبی، کارگاه مونتاژ و تعمیرات قرار دارد که از طریق در آهنی کشویی به ابعاد 4 در 5 متر و به صورت ریلی با فضای بیرونی جهت تخلیه و بارگیری دکورها ارتباط می یابد. دستگاه های برش عمودی و افقی و سیستم های چندکاره و نیز محل استقرار حداقل چند دکور نمایش در این قسمت وجود دارد. سکوها و پودس هایی با ابعاد متفاوت و ارتفاع های 16، 33، 60، 80 و 120 سانتیمتر و به رنگ سیاه مات و پلکان های متحرک با ارتفاع 16 سانتیمتر و اندازه های متفاوت ساخته شده است. این سازه ها در مونتاژ و ایجاد اختلاف سطوح دکورها بسیار کارآمد خواهد بود.

سیستم های بالا برنده ها در ماشینری: تالار دو پرده اصلی نمایش دارد که با فاصله یک متر و نیم از هم که در قاب های جانبی صحنه کاملاً پنهان می شود. تالار وحدت تهران دو سیستم پرده آهنی ضدحریق و کاملاً اکوستیک دارد. پرده آهنی اصلی سالن تماشاگران را از دهانه صحنه از تمام صحنه جدا می کند و مانع نفوذ آتش از دو بخش جداشده می شود. پرده های آهنی از لایه های مختلف اکوستیک و ایزولاسیون تشکیل شده و اجازه عبور هر نوع فرکانس صوتی را از دو سوی پرده آهنی سلب می کند. در تعویض دکورهای سنگین امکان نفوذ صوت از پشت صحنه به تماشاگران وجود دارد. روی پرده آهنی نقش سیمرغ و زال طراحی و نقاشی شده است. اندازه پرده آهنی 10 در 13 متر بوده و به وسیله الکتروموتورهای قوی و وزنه تعادلی حرکت می کند. پرده آهنی دوم در سمت چپ از نگاه تماشاگران بین واگن های جانبی، کارگاه دکور و صحنه اصلی تعبیه شده است. این پرده نیز تمامی کارایی پرده آهنی اصلی را دارد. سیستم ماشینری تالار وحدت تهران نسبت به سال ساخت یکی از بهترین و مجهزترین سیستم ها در خاورمیانه و آسیاست.

سیستم نورپردازی: سیستم نور تالار وحدت تهران ساخت شرکت ADB بلژیک و تحت لیسانس کشور آلمان است. دارای 120 مدار 5 کیلووات و 120 مدار 2/5 کیلووات است که در قسمت های مختلف سالن تماشاگران و صحنه به وسیله کوبلینگ های مخصوص فلزی تقسیم شده است. "کوپل (Kuppel)"، "کابین (Kabine)"، "رینه راست و چپ (Rine R&L)"، "بروکه (Brüeke)"، "تورم ها (Turm)"، "فرزاتس (Versatz)"، "فرزاتس گالری Versatz Galery))"، "فرزاتس گالری عقب چپ و راست"، "پل های نوری" و " گالری عقب (پروژکسیون) " از قسمت های این بخش معرفی شده اند. از سوی دیگر امکانات صوتی در این تالار به عنوان یکی از بهترین و پیشرفته ترین سیستم های صوتی دنیا و امکانات تصویری و سیستم های خبردهنده در مواقع حریق نیز در این پرونده جایی را به خود اختصاص داده اند.

رونمایی از خودرو روی سن تالار وحدت

حالا برخی برنامه ها و اجراهای انجام شده در این ساختمان تاریخی که سال هاست به عنوان یکی از مکان های تاریخی و فرهنگی تهران شناخته می شود، در طول سال های گذشته، بعضاً نگرانی هایی را برای دوستداران و کارشناسان میراث فرهنگی به وجود آورده است؛ برنامه هایی که ابعاد فرهنگی، تاریخی و حتی شأن فرهنگی این بنای تاریخی را از بین برده اند. نگرانی ها دست کم به دنبال پاسخ به این سوال هستند که این برنامه ریزی ها و اجرای برخی نمایش ها و بعضاً کنسرت ها چقدر می تواند به این فضای تاریخی و سیستم های فنی و اصولی که حتی در پرونده ثبتی این عمارت نیز از آن ها یاد شده و به عنوان بخشی از معیارهای ثبت در نظر گرفته شده ، آسیب وارد کند و سبب مشکلات تالار وحدت شود.

اجرای خاطرات و کابوس های یک جامه دار از زندگی و قتل میرزا تقی خان فراهانی در تالار وحدت

از یک طرف، قرار دادن یک ماشین روی سن یا پر کردن بخشی از دکور با حدود چهار تن آب در دکورهای نمایشی مانند «می سی سی پی نشسته می میرد» یا «خاطرات و کابوس های یک جامه دار از زندگی و قتل میرزا تقی خان فراهانی» بعضاً باعث ایجاد این نگرانی ها شده بودند که آیا این اقدامات موجب آسیب به سن و تجهیزات آن ها نمی شوند. از سوی دیگر اخبار مختلف منتشر شده در رسانه ها گواه دیگری برای اجرای برخی برنامه ها، بدون در نظر گرفتن شانیت تاریخی و فرهنگی این بنای تاریخی بوده که فقط نظاره گر است. به نظر می رسد که گاهی اوقات مدیریت این مجموعه در دوره های مختلف اجازه اجرای برنامه هایی را در این مکان فرهنگی می دهد که به لحاظ شأن و تناسب آن ها با فضایی تاریخی مانند تالار وحدت همراه نیست و چه بسا انتقادهایی را نیز به همراه دارد؛ مانند رونمایی از یک خودروی خاص روی سن تالار وحدت یا برگزاری همایشی از لوازم آرایشی و بهداشتی! و سرانجام داستان تالار وحدت به اجرای نمایشی روی سن تالار رسیده که به تائید غیر رسمی مدیران هنرهای نمایشی، باعث آسیب تجهیزات صحنه گردان سن تالار وحدت شده، هر چند متولیان بنیاد رودکی آن را جزئی خوانده اند.

با اجرای نمایش جنایات و مکافات به کارگردانی رضا ثروتی روی سن تالار وحدت، مشکلی بر مشکلات تالار وحدت اضافه شد

در اخبار منتشر شده در اواخر خرداد اعلام شد که «اجرای نمایش «جنایات و مکافات» به کارگردانی رضا ثروتی در تالار وحدت بعد از اولین اجرا متوقف شد. دلیل آن از سوی بنیاد فرهنگی هنری رودکی مشکلات در همسان سازی دکور نمایش عنوان شد. همچنین این بنیاد اعلام کرد که پس از رفع نواقص و تأیید مراحل فنی دکور در بخش فنی تالار وحدت، این تالار پذیرای تماشاگران و هنردوستان خواهد بود. بعد از گذشت چند روز اجرای نمایش «جنایات و مکافات» در تالار وحدت از سر گرفته شد، ولی گویا نه تنها این بخش از مشکلات تالار وحدت برطرف نشده، بلکه سن گردان تالار وحدت با مشکل اساسی مواجه و دچار خرابی مجدد شده است. دلایل مطرح شده درباره خرابی سن گردان تالار وحدت در بین مشکلات تالار وحدت، وزن بالای دکور نمایش «جنایات و مکافات» بود. حتی مشخص شد که علاوه بر آسیب دیدگی و خرابی سن گردان، بخشی از ماشینری تالار وحدت نیز آسیب دیده تا اینکه بعد از انتشار این خبر، بنیاد رودکی در جوابیه ای اعلام کرد: «نمایش «جنایات و مکافات» کار آقای رضا ثروتی با توجه به ویژگی های داستانی دارای دکوری ویژه بود که بر مبنای قابلیت های خاص تالار وحدت پیش بینی و ساخته شد. این دکور پس از ساخت و با وجود پیش بینی اولیه، در اجرا با موضوع عدم تناسب از نظر حجم و وزن مواجه شد که طراحی نهایی با ظرفیت سن گردان تالار مناسب نبود. بر همین مبنا و به دلیل مشکل همسان سازی در بین مشکلات تالار وحدت، امکان استفاده از سن گردان به منظور جلوگیری از ایراد و اشکال یا بروز خسارت در تالار وحدت فراهم نشد، موضوعی که به یک نوبت توقف کار نیز منجر شد. در نهایت و با هماهنگی انجام شده و توافق با کارگردان، چرخش سن گردان فعلاً منتفی است و تا برطرف شدن مشکلات فنی در بین مشکلات تالار وحدت، تمهیدات لازم دیگری به جای چرخش دکور جایگزین و اجرا از سر گرفته شد. در فرآیند آماده سازی و اجرای اول به یکی از قطعات چهار موتور گردان تالار که کار انتقال نیرو به سن را انجام می دهد، آسیبی وارد شد که به فوریت از محل انبار قطعات تالار، قطعه ای که از ابتدای فعالیت تالار وحدت در انبار بوده جایگزین شد، اما متأسفانه به دلیل مدت زمان زیاد نگهداری در انبار، کیفیت خود را از دست داده و نتوانست کار انتقال قدرت را به صحنه گردان انجام دهد. به همین دلیل برای تأمین قطعه مورد نظر در داخل کشور سفارش ساخت داده شده و به زودی در محل خود نصب می شود. هر چند متولیان تالار وحدت به عنوان مسئولانی که سال هاست در این فضا فعالیت دارند نیز موظف به اظهار نظر در زمینه مشکلات تالار وحدت هستند، اما مشخص نیست که در این میان، کدام نهاد و کدام کارشناس یا کدام دستگاه موظف به نظارت روی عملکرد و انتخاب نمایش ها و برنامه هایی است که مجوز اجرا در تالار وحدت را می گیرند و آیا اصلاً میراث فرهنگی به عنوان یکی از اعضای نظارتی در چگونگی رفتار با این فضای تاریخی تا کنون بخشنامه یا قوانین مشخصی را به متولیان این فضاهای تاریخی اعلام کرده است؟

منبع: ایسنا